Dijitalletirme BY 423 Guz 2015 Gurbet Gunturk Evsel

Dijitalleştirme, BY 423 Guz, 2015 Gurbet Gunturk Evsel, MLIS gurbet. evsel@neu. edu. tr 1

Dijitalleştirme nedir? • • Kâğıt belge, fotoğraf ya da grafik malzemeler gibi fiziksel ya da analog materyallerin elektronik ortama ya da elektronik ortamda depolanan görüntülere/imajlara dönüştürülmesi işlemidir. Genel olarak elektronik sistemlerce algılanamayan yapılandırılmamış formdaki bilginin elektronik ortamca algılanabilecek yapılandırılmış forma çevrilmesi. 2

Dijitalleştirme nedir? Dijitalleştirme, bir analog dokümanın tarayıcı ile taranarak OCR (Optical Character Recognition) işleminden sonra okunulabilir , düzeltilebilir forma dönüştürülmesidir. 3

Neden dijitalleştirme? Üç temel faktörün ön plana çıktığı görülmektedir: • Belirgin entellektüel veya nesnesel değere sahip malzemenin korunmasına yönelik arşivsel amaçlar; • Yüksek erişim talebinin mevcut olduğu durumlarda bilginin yaygınlaştırılmasına yönelik amaçlar; • Çok kullanılan kolleksiyonların yıpranmasını engellemeye yönelik koruma-restorasyon amaçlarıdır. Görsel bir koleksiyon için daha iyi tarama ve erişim olanakları sunar.

Amaçlar-Hedefler nelerdir? • Ulusal kültürel mirasın kayıt altına alınması ve korunması • Basılı ortamda tek kopya olarak üretilen bilgi kaynaklarının yedeklenmesi • Tek kopya kaynaklara çoklu erişiminin sağlanması • Kağıt belge ve depolama maliyetinin azaltılması • Kurumsal İçerik Yönetimi Çözümlerinin uygulanması • Arşivsel koruma sağlanması 5

Amaçlar-Hedefler nelerdir? (devam) • Dijital nesnenin bütünlüğünün korunması ve değişen teknoloji karşısında kaynakların gösterim, erişim ve kullanımının sağlanması, • Eski bilgisayar sistemlerinin gelecekte kullanılacak olan bilgisayar sistemleri üzerinde çalıştırılmasının sağlanması, • Kütüphane, arşiv ve müzelerin raflarında veya depolarında kullanıcıya ulaşamayan milyonlarca kitabın kullanıma sunulması.

Dijitalleştirmenin avantajları • Kağıt belge ve depolama maliyetinin azaltılması • Kurumsal İçerik Yönetimi (Enterprise Content Management) Çözümlerinin Uygulanması • Arşivsel Koruma • Fiziksel sınırlamalar ve zaman faktörünün ortadan kaldırılması • Çoklu erişim

Dijitalleştirmenin dezavantajları • Malzemelerin aşırı maliyeti — Tarayıcı, digital kamera, OCR (optik karakter tanıma) yazılım, bilgisayar, • Beceri veya deneyim eksikliği • Lisans, Telif ve Entelektüel Mülkiyet Hakları (Intellectual Property Rights - IPR) • Dijitalleştirmenin yüksek maliyeti — Sayısal dönüşüm: 9, 35 $ — Niteleme, kataloglama, metadata oluşturma: 10, 60 $ — Kalite kontrol vb. idari masraflar: 11, 40 $ Toplam 31, 35 $ Avrupa Birliği 50 Milyon Euro (2002 -2005) Amerikan Kongre Kütüphanesi $100 Milyon (2000) • Sayısal nüshanın sürekli bakımı

Dijitalleştirmenin dezavantajları • Hassas ya da gizlilik değeri olan belgelerin dijitalleştirilmesi dikkatli gerçekleştirilmelidir. Bu tür belgeler için uygun metadata, güvenlik ve erişim unsurları mutlaka tanımlanmalıdır. • Bu tür belgelere sadece gerekli yetkilere sahip personelin tanımlanmış sınırlamalarla erişimi sağlanmalıdır.

Dijitalleştirme Konusunda Dünyada Durum • 2020 yılında dijital dünyada var olan bilginin büyüklüğü 2015 yılına oranla 10 kat daha büyük olacaktır. • Dünyanın en zengin kütüphanesinde (Kongre Kütüphanesi) 170 milyon belge var. Web ortamında 550 milyar belge var. Dünya üzerinde her bir kişiye 90 belge düşmektedir. • Her yıl Kongre Kütüphanesi’ni 37 000 kez dolduracak kadar bilgi üretilmektedir. Bu bilginin %92’si manyetik ortama kayıtlıdır. • Dünya’da her yıl 2 Exabyte-100 katrilyon byte bilgi üretiliyor. (20 milyar adet The Economist dergisi) • ABD’de yılda 80 milyar fotoğraf, 2 milyar röntgen filmi çekiliyor. Günde 610 milyar e-posta gönderiliyor. • Dünya’da her yıl üretilen bilgi için 1, 5 milyar gigabyte’lık saklama ortamı gerekiyor

Dijitalleştirme Konusunda Türkiye`de Durum • TÜİK’in 2010 yılı araştırmasın göre, • Hanelerin %34’ünde masaüstü ve %17’sinde dizüstü bilgisayar var. Toplam %51. 2 evden birinde bilgisayar var. • İnternet abonesi 2003 yılında 19 000, 2006’da 2, 8 milyon ve 2010 Haziran’ında 7, 7 milyon. İnternette yıllık büyüme oranı %25. • Hanelerin %42’si İnternete ulaşabiliyor. Bu oran kentlerde %49. • İnterneti dergi gazete okuma amacıyla kullanım oranı %59. Ailelerin yarısı İnterneti radyo dinleme ve TV izleme amacıyla kullanıyor.

Sorular ? ve Cevaplar

Tesekkurler Gurbet Gunturk Evsel