Diarree obstipatie ZIEKTEBEELDEN EN GENEESMIDDELEN Leerdoelen Gastroenteritis Diarree

Diarree & obstipatie ZIEKTEBEELDEN EN GENEESMIDDELEN

Leerdoelen Gastro-enteritis Diarree: wat is het? Waardoor ontstaat het? Wat kunnen we eraan doen? Obstipatie: wat is het? Waardoor ontstaat het? Wat kunnen we eraan doen? Ziektebeelden die hiermee in verband staan? Welke middelen kun je geven bij verstopping en diarree?

Diarree gaat meestal vanzelf weer over. Slechts zelden komt en bij diarree een ernstige complicatie voor: Dehydratie (uitdroging)

Symptomen diarree Vaker een dunnere ontlasting dan normaal Niet zelden waterdun Gaat meestal gepaard met buikkrampen Door een bepaalde oorzaak wordt er geen vocht onttrokken uit de ontlasting en ontstaat er een waterdunne brij Onderscheidt tussen acuut en chronische diarree

Symptomen diarree Waterdunne/brijachtige ontlasting Meerdere keren per dag Meestal geen koorts Buikpijn, misselijk, vaak ook krampen Gaat binnen enkele dagen vanzelf weer over Meer drinken (gewoon eten) Gebruik van medicijnen is meestal niet nodig.

Symptomen van uitdroging niet of weinig plassen (donkere urine) dorst droge mond lusteloosheid flauwvallen verwardheid sufheid snelle ademhaling en hartslag diepliggende ogen koude armen en benen

Oorzaken acute diarree Acute diarree Virusinfectie (gastro-enteritis) of buikgriep genoemd; (norovirus of rotavirus) Bacteriële infectie (voedselvergiftiging door salmonella of coli) Parasiet; verblijf in de (sub) tropen; stinkende brijige ontlasting Bijwerking van geneesmiddelen (breedspectrum antibioticum) Andere oorzaken diarree: (ontstekingen (blinde) darm middenoorontsteking, obstipatie (paradoxale diarree) Reizigersdiarree (coli)

Oorzaken chronische diarree Darmontstekingen colitis ulcerosa Ziekte van Chrohn Prikkelbare darmsyndroom

Virale Gastro-enteritis (buikgriep) Gastro-enteritis Omschrijving: ontsteking van maag en darmen Oorzaak: meestal een virus (‘buikgriep’) 90% Verspreiding: via ontlasting Overdracht: via besmette voorwerpen, de handen en via de mond Patiënt heeft diarree; lichte buikpijn, misselijkheid en braken, en meestal geen koorts. Goed drinken eventueel ORS geven (Oral Rehydration Solution) (glucosezoutoplossing) Preventie: vaak en goed handen wassen (toiletbezoek)

Viraal: buikgriep Virussen worden uitgescheiden en verspreid via ontlasting Besmettelijk! Soms kleine epidemie (bijvoorbeeld binnen het gezin of een peuterspeelzaal; rotavirus) Norovirus vaak in verpleeghuizen

Bacteriële infectie Oorzaken voedselvergiftiging bijvoorbeeld besmet water of voedsel (coli, salmonella; campylobacter) Bloed of slijm bij ontlasting Soms Koorts (bacteriën veroorzaken ontsteking)

Bacteriële infecties; Voedselvergiftiging Sommige bacteriën en schimmels produceren toxines (giftige stoffen) Hierbij vaak binnen enkele uren diarree na inname van het besmette voedsel Ook misselijkheid en braken Vooral bij schaaldieren, kip, rundvlees, melk en salades Oorzaak: eten verkeerd bewaren (bijvoorbeeld te lang op kamertemperatuur i. p. v. in koelkast)

'Helft broodjes döner kebab vol bacteriën' Mensen met een verminderde weerstand, mensen ouder dan 65 jaar en zwangeren kunnen beter geen broodje kebab eten. Dat advies geeft de Consumentenbond na onderzoek (2012). Van de 49 geteste broodjes bleek een meerderheid onder de bacteriën te zitten. Op vijf broodjes werd zelfs de zogenoemde 'poepbacterie' gevonden. Een hoge hoeveelheid bacteriën duidt erop dat het eten te warm of te lang bewaard is gebleven, of dat er niet hygiënisch wordt gewerkt. De aangetroffen bacteriën kunnen de voedselveiligheid voor mensen met een verminderde weerstand schaden, aldus de Consumentenbond.

Parasitaire gastro-enteritis Wisselende structuur van ontlasting (normale en dunnere ontlasting wisselen elkaar af) Duurt vaak langer dan 10 dagen Vooral mensen die naar de (sub)tropen zijn geweest Een parasiet heeft een gastheer (darmbacterie) nodig om te overleven Soms hechten parasieten zich aan het darmslijmvlies --> ontstekingsreacties Slijmvlies zwelt op en geeft een pijnlijke buik en diarree

Andere oorzaken diarree Acute blindedarmontsteking (appendicitis) Prikkelbare darmsyndroom (PDS) Ziekte van Crohn (ontstekingsziekte van de darm) Andere (chronische) darmziekten

Andere oorzaken diarree Ø Medicijnen antibiotica en antidepressiva Ø Overmatig gebruik van (kunstmatig( gezoete dranken, zoals appelsap en lightproducten

Reizigersdiarree is dunne waterige ontlasting die tijdens of direct na een reis ontstaat. De diarree wordt meestal veroorzaakt door een bacterie (coli) uit het land waar u op reis bent (geweest). Soms is een virus of parasiet de oorzaak.

Behandeling Reizigersdiarree • Loperamide (imodium) zorgt ervoor dat de ontlasting minder vaak komt. Het kan echter verstopping veroorzaken en het versnelt de genezing niet. Daarom kunt u het beter alleen tijdelijk gebruiken als u onderweg bent (ver van een toilet), en hooguit 2 dagen. Let op: gebruik geen loperamide bij bloederige diarree met koorts, en geef het niet aan kinderen onder de 8 jaar. Gebruik loperamide ook niet als u zwanger bent of borstvoeding geeft. • Bij diarree helpen tabletten met geactiveerde kool niet. Artsen raden deze af. • Bij de voorbereiding van uw reis kunt u het advies krijgen om antibiotica (ciprofloxacine ) mee te nemen voor als u ernstige diarree krijgt. U krijgt dan ook uitleg wanneer u die moet innemen. • Denk eraan dat sommige medicijnen (bijvoorbeeld de anticonceptiepil) niet werken als u waterdunne diarree heeft.

Aandachtsgebieden & dringende triage Aandachtsgebieden: Mensen met een verminderde weerstand (baby's, ouderen) Diabetes mellitus Werkzaam in de voedselbereiding, verpleging of verzorging Dringende triage: Continue braken Extreme dorst Neiging tot flauwvallen Suf, verward

Adviezen & hygiëne Drink meer dan anders (liever geen vruchtensap, lightproducten of frisdranken) Eet naar behoefte Bij baby's: borst of flesvoeding gewoon voorzetten (niet verdunnen) Betrouwbaarheid OAC (orale anticonceptiva) is niet gewaarborgd, maatregelen nemen Patiënten met plaspillen (diuretica) hebben en grotere kans op uitdroging Handen goed wassen na toiletbezoek of verzorgen van kinderen met diarree Verwissel bij baby's vaak de luier Reinig wc (deurkrukken), bekers, keukengerei steeds na gebruik

Vangnetadviezen Weer contact opnemen bij langer dan 3 dagen waterdunne diarree Kinderen < 2 jaar, volwassenen > 70 jaar contact opnemen bij langer dan 1 dag Bij koorts Erger ziek voelen

Geneesmiddelen bij diarree Ø Loperamide (Imodium®) Ø Heeft een remmende werking op de diarree (vermindert in de eerste 2 dagen de frequentie) Ø Bijwerking: obstipatie Ø O. R. S. : bij gevaar voor uitdroging. Oral Rehydration Salt

Loperamide Ziekte gaat niet sneller over Niet gebruiken bij koorts, slijm en of bloed bij de ontlastinhg

Obstipatie Ontlasting komt minder vaak dan normaal en is hard (minder dan 3 maal per week). Gevolg = verstopping (obstipatie) Oorzaken: Ø Te weinig vezels in de voeding/te weinig drinken/te weinig beweging Ø Medicijnen die verstopping veroorzaken (ijzertabletten, morfine, plaspillen antidepressiva) Ø Stress/ophouden van ontlasting Ø Chronische (darm)ziektes, darmkanker Ø Psychologische problematiek Ø Geen oorzaak.

Symptomen & advies Te weinig ontlasting Buikpijn Opgeblazen gevoel Gasvorming, loze aandrang Gebrek aan eetlust Buikkrampen Gezonde voeding met voldoende vezels (vezels zorgen ervoor dat de ontlasting vocht vasthoudt waardoor er meer zachtere faeces komt Volkoren producten, peulvruchten, groentes en fruit Minimaal 30 gram per dag aan vezels 1, 5 – 2 liter water per dag drinken Bewegen, ten minste half uur per dag Toiletbezoek nooit uitstellen Behandeling met medicatie

Medicijnen bij obstipatie (3 groepen) 1. Contactlaxantia 2. Osmotische laxantia Prikkelen de darmwand, waardoor iemand snel kan poepen. Houdt vocht vast, mild werkend. Voorbeelden: Dulcolax®, Microlax, klysma Indicatie: ter voorbereiding OK of darmonderzoek (coloscopie), of als iemand bedlegerig is, of osmotische laxantia hun werk niet genoeg doen en de ontlasting niet op gang wil komen Voorbeeld: lactulose(stroop) Werkt naar 2 dagen Indicatie: wordt ook gebruikt wanneer geneesmiddelen een verstopping geven. Mag langdurig gebruikt worden, 's ochtends innemen 3. Volumevergrotende middelen b. v. zemelen deze vullen de darmen, bevatten onverteerbare vezels die vocht vasthouden. Ontlasting wordt zachter. Opmerking: wel veel drinken, anders heeft het een averechts effect.

Middelen tegen verstopping

Complicaties door harde ontlasting Dunne ontlating die langs de harde ontlasting naar buiten loopt (overloopdiarree = paradoxale diarree) Scheurtjes aan de binnenkant van de anus (fissuur)…pijn bij poepen Aambeien

Obstipatie door ziekte van de darmen. Ø Ileus (darmobstructie): hierbij treedt er een afsluiting van de darm op, hevige koliekpijn, braken, opgezette pijn Ø Invaginatie : bij kinderen zal een deel van de darm uitstulpen in het naastgelegen gedeelte van de darm. Dit veroorzaakt obstructie.

Triage Vermagering en verminderde eetlust Bloed en/of slijm bij de ontlasting Afwisseling diarree en obstipatie Chronische ziekte Obstipatie door medicatie: overleg Obstipatie langer dan 3 weken: overleg