Dialog spoeczny w praktyce Budowanie porozumienia wok kontrowersyjnej

Dialog społeczny w praktyce Budowanie porozumienia wokół kontrowersyjnej inwestycji Elbląg warsztat seminaryjny Leszek Stafiej doradztwo 7 maja 2010

inwestycja=zmiana stres Leszek Stafiej dla Elbląga 2

dialog społeczny = proces wymiany między podmiotami • flip zmiana Leszek Stafiej dla Elbląga 3

dialog społeczny = proces wymiany między… 1. grupy społeczne 2. interesy zbiorowe 3. interesy indywidualne 4. rozmaitość celów 5. 6. 7. 8. 9. emocje odporność na zmianę komunikacja porozumienie współpraca Leszek Stafiej dla Elbląga 4

dialog społeczny = proces wymiany między… • grupy społeczne – społeczność lokalna, samorząd, inwestorzy • interesy zbiorowe – ekologia, własność, infrastruktura • interesy indywidualne – NIMBY-NNMP not in my backyard-nie na moim podwórku • rozmaitość celów – sprzeczności interesów • emocje – nieufność-zaufanie, wiarygodność, złość, poczucie krzywdy, lęk, stres, dezorientacja • odporność na zmianę – konserwatyzm, niechęć • komunikacja – informacja, jednostronność, niewiedza • porozumienie – zgoda, kompromis, wspólne cele • współpraca – współodpowiedzialność Leszek Stafiej dla Elbląga 5

przedmiot dialogu społecznego 1. sposoby wykonywania zadań publicznych włącznie z finansowaniem oraz 2. równoważenia interesów zaangażowanych stron 3. wspólne kształtowanie relacji pomiędzy zaangażowanymi stronami wspólnoty obywatelskiej Leszek Stafiej dla Elbląga 6

zalety dialogu społecznego harmonizuje stosunki ekonomiczne i społeczne łagodzi dysproporcje, napięcia i konflikty na linii władza publiczna – samorządy prawa publicznego. zapobiega konfliktom, stratom ekonomicznym podmiotów gospodarczych i grup pracowniczych zakłóceniom w funkcjonowaniu gospodarki i usług społecznych Leszek Stafiej dla Elbląga 7

cel dialogu społecznego wspólnota wiedzy i wspólnota celów oparta na świadomym dążeniu wszystkich uczestników do porozumienia na temat korzystnego, zrównoważonego rozwoju poprzez wspólny, nieograniczony dostęp do informacji i edukacji Leszek Stafiej dla Elbląga 8

dialog społeczny powinien być wynikiem przemyślanej wizji i strategii wykorzystania go dla efektywnego prowadzenia polityki, poprawy jakości funkcjonowania oraz wzmocnienia mechanizmów demokratycznych w państwie. nie powinien być wyłącznie wynikiem bieżących potrzeb, a zwłaszcza presji sytuacji konfliktowych Leszek Stafiej dla Elbląga 9

dialog społeczny a dialog obywatelski dialog społeczny = między władzami publicznymi, związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców prowadzonego w obszarze zbiorowych stosunków pracy (zbiorowego prawa pracy) dialog obywatelski = różnorodne formy komunikowania się władz publicznych z prawnie określonymi formami organizowania się społeczeństwa wyodrębnionymi na różnej płaszczyźnie społecznej, ekonomicznej, światopoglądowej, zawodowej, terytorialnej i innych grup społecznych. Leszek Stafiej dla Elbląga 10

uczestnicy dialogu społecznego wszyscy członkowie-interesariusze wspólnoty: - przedstawiciele lokalnych społeczności, - przedsiębiorcy, inwestorzy - samorząd, - administracja państwowa, - organizacje pozarządowe, - stowarzyszenia i fundacje, - media, - wszystkie instytucje, - środowiska, które korzystają z terytorium, infrastruktury i wizerunku gminy Leszek Stafiej dla Elbląga 11

okoliczności niezbędne do prowadzenia dialogu • słuchanie • dwu (wielo) stronność • zróżnicowanie społeczne: zadania, potrzeby • emocje – obawy, zaufanie • wiarygodność nadawcy – zaufanie społeczne • sprawne narzędzia – język • zagrożenia i niedogodności • sprzeczne interesy - konflikty • redukcja niezadowolenia otwartość, uczciwość, rzetelność bezstronność kompetencja odpowiedzialność Leszek Stafiej dla Elbląga 12

od dialogu do porozumienia i współdziałania DIALOG Leszek Stafiej dla Elbląga POROZUMIENIE 13

drabina Wilcox’a 1994: 5 szczebli angażowania społeczności 1. informowanie obywateli o planach administracji publicznej - przepływ jednokierunkowy, który można rozwinąć korzystając z badań opinii społecznej do osiągnięcia sprzężenia zwrotnego 2. konsultacje podczas których prezentuje się obywatelom i ich reprezentantom jedną lub kilka różnych opcji, a przedstawiane przez nich opinie są uwzględniane podczas podejmowania ostatecznej decyzji 3. współdecydowanie władze współpracują ze społeczeństwem i reprezentującymi je organizacjami identyfikując jego potrzeby, a ostateczna decyzja jest podejmowana wspólnie z partnerami społecznymi 4. współrealizacja polegająca na wspólnej identyfikacji potrzeb, a następnie wspólne realizowanie uzgodnionego programu, w formie partnerstwa 5. delegowanie wykonywania zadań i wspieranie niezależnych inicjatyw społecznych ; władza wycofuje się z analizowania potrzeb społecznych i definiowania rozwiązań w zamian wspierając organizacje obywatelskie np. poprzez system dotacji Leszek Stafiej dla Elbląga 14

trzy podstawowe fazy dialogu 3. POROZUMIENIE 2. KONSULTACJE 1. KOMUNIKACJA-INOFRMACJA Leszek Stafiej dla Elbląga 15

strategiczne etapy dialogu KOMPEN SACJA WSPÓŁDZIAŁANIE UCZESTNICTWO WSPÓLNE CELE POROZUMIENIE MEDIACJE NEGOCJACJE SPRZECZNOŚCI DEBATA/DYSKUSJA KONSULTACJE ZROZUMIENIE EDUKACJA INFORMACJA KOMUNIKACJA ROZPOZNANIE I DIAGNOZA Leszek Stafiej dla Elbląga 16

warunki porozumienia - problem jest wspólny stanowiska: tak/nie/tak-ale interesy: każda grupa inne interesy propozycje: prezentacja akceptacja przekonanie aprobata współdziałanie: uczestnictwo współodpowiedzialność - kompensacje Leszek Stafiej dla Elbląga 17

dialog: od analizy do strategii • analiza rozpoznanie i diagnoza • strategia komunikacja na rzecz porozumienia Leszek Stafiej dla Elbląga 18

dialog od analizy do strategii analiza - rozpoznanie narzędzia • rozpoznanie predyspozycji i gotowości do dialogu obu stron • gotowośc percepcyjna do przyjęcia propozcyji • samorozpoznanie - autoanaliza • analiza świadomości i wiedzy • analiza wzajemnych barier i utrudnień • analiza potrzeb, oczekiwań, emocji, obaw, uprzedzeń • analiza wartości • analiza motywacji – badania – wywiady, sondaże, ankiety – SWOT Leszek Stafiej dla Elbląga 19

rozpoznanie - badania Po pierwsze, zrozumieć partnerów • Czyje i jakie interesy mogą wiązać się z planowaną inwestycją? (→ identyfikacja grup interesariuszy) • Jaki jest stopień krystalizacji, uświadomienia i artykulacji tych interesów? • Kto je reprezentuje lub może reprezentować? • Jaki jest stopień ważności inwestycji dla różnych grup? • Czyje i jakie wartości będą odnoszone do inwestycji? • W świetle jakich norm kulturowych będzie oceniana inwestycja? • Jaka jest wiedza zainteresowanych grup o problemie, który ma rozwiązywać inwestycja, i o proponowanych środkach? Leszek Stafiej dla Elbląga 20

rozpoznanie - badania Po drugie, mądrość przed szkodą • Jakie mogą być motywy ewentualnego sprzeciwu: - interesy? - wartości i normy? - poczucie deprywacji? - konformizm grupowy? • Jakie są warunki i próg akceptacji proponowanej inwestycji? • Jaki jest stopień zaufania zainteresowanych grup do władz miasta: • ogólnie? • w odniesieniu doplanowanej inwestycji? • Jakie motywy przypisują zainteresowani władzom proponującym inwestycję? Czyje interesy widzą za nią? • Kto jest potencjalnym facylitatorem, mediatorem lub arbitrem? Leszek Stafiej dla Elbląga 21

rozpoznanie - badania Po trzecie, badania jako element dialogu Wiedza – z kim i jak rozmawiać Komunikat: „chcemy was słuchać” Przesłanki dla: • niezbędnej edukacji • dobrej komunikacji • skutecznej realizacji Komunikat: „uwzględniliśmy wasze głosy” Monitorowanie projektu: • modyfikacja działań bieżących • ocena skuteczności dialogu • wnioski dla następnych projektów Leszek Stafiej dla Elbląga 22

dialog od analizy do strategii strategia komunikacji na rzecz porozumienia 1. 2. 3. 4. 5. cele: co chcemy osiągnąć co chcemy powiedzieć: przekaz – wizja, misja komu mamy powiedzieć: adresaci-segmenty jak to powiedzieć: kreacja czym, gdzie i kiedy: środki, narzędzia, media normy i zasady ( ICCO) Leszek Stafiej dla Elbląga 23

narzędzia dialogu i komunikacji Program, kampania, akcja, informacja MEDIA: prasa, radio, telewizja, Internet, druki, wydarzenia, spotkania, abient marketing PARTNERSTWO • Badania i audyty • Publikacje Raporty • Debata Cykliczne spotkania i wizyty – grupowe – indywidualne - integracyjne Prezentacje Dyskusje i panele • • • FORUM DIALOGU Kodeks dialogu • Materiały informacyjne i promocyjne • Punkty wymiany informacji i wiedzy • Koalicje • Monitoring • Weryfikacja Tworzenie nowych płaszczyzn wymiany i porozumienia Leszek Stafiej dla Elbląga 24

dekalog skutecznej debaty konsultacyjnej 1. siła sprawcza debaty - mierzona zgodnością podjętych decyzji z konkluzjami wypracowanymi przez uczestników tej debaty oraz wcieleniem w życie tych konkluzji 2. tempo dochodzenia do decyzji 3. brak konieczności rychłej nowelizacji (korekty decyzji) - cecha która ujawnia się dopiero po upływie pewnego czasu 4. zadowolenie większości uczestników i obserwatorów z przebiegu debaty - gratyfikacja emocjonalna za wysiłek debatowania, o co może być szczególnie trudno, ponieważ indywidualne preferencje uczestników i widzów mogą być zasadniczo sprzeczne 5. konsekwencja uczestników debaty - świadcząca o ich odpowiedzialności i powadze debaty, ich lojalność wobec swego środowiska polityczno-ideowego, wierność wobec przyjętych wartości i reprezentowanych interesów 6. elastyczność postaw uczestników - „nieokopywanie” się wokół stanowisk, wzajemne zbliżenie stanowisk uczestników debaty zgodne z cnotą empatii i duchem porozumienia 7. zbliżenie stanowisk uczestników debaty do preferencji społecznych - zgodnie z cnotą służebności reprezentantów wobec wyborców 8. poprawność metodologiczna procesu decyzyjnego, korzystanie z dorobku nauki (słuchanie ekspertów, uporządkowane zbiorowe myślenie, zbiorowa samo-edukacja) 9. przestrzeganie procedur wypracowanych w społeczeństwie i uznanych w nim za dobre - nie tylko urzędowych regulaminów, ale i standardów moralnych, zasad kultury politycznej 10. dojście w toku debaty do lepszej niż na początku definicji problemów, lepszych, dających się wcielić w życie, programów polityki społecznej Leszek Stafiej dla Elbląga 25

Dialog społeczny buduje kapitał zaufania umożliwiający twórczą wymianę poglądów i świadczeń na rzecz pozytywnej zmiany i rozwoju wspólnoty Leszek Stafiej dla Elbląga 26