Diagnostyka laboratoryjna tylko dla analitykw medycznych a moe
Diagnostyka laboratoryjna tylko dla analityków medycznych ? a może także dla biochemików i mikrobiologów w obszarach ich kompetencji i wykształcenia"
Grażyna Młynarczyk Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mikrobiologia
definicja �Medyczne laboratorium diagnostyczne, wykonuje badania in vitro materiału biologicznego. Dz. U. 2014 poz. 1384
Czynności diagnostyki laboratoryjnej obejmują: 1) badania laboratoryjne, mające na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych oraz składu płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarnoepidemiologicznych; 2) mikrobiologiczne badania laboratoryjne płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych; 3) działania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej; 4) wykonywanie oceny jakości i wartości diagnostycznej badań, o których mowa w pkt 1– 3, oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badań; 5) działalność naukową i dydaktyczną prowadzoną w dziedzinie diagnostyki laboratoryjnej. Dz. U. 2014 poz. 1384
�diagnosta laboratoryjny - osoba autoryzująca wynik badania laboratoryjnego, bierze na siebie odpowiedzialność za cały przebieg badania, zachowanie wszelkich procedur, oraz za zachowanie tajemnicy zawodowej
�Wykonywanie zawodu diagnosty laboratoryjnego w medycynie, a zwłaszcza prawo do autoryzacji wyniku bezwzględnie powinno być związane z posiadaniem ścisłych uprawnień, które w określonych przypadkach mogą zostać odebrane lub utracone.
�Pytanie - kto i na jakiej podstawie powinien te uprawnienia otrzymywać?
�Czy tylko absolwenci dziennych studiów Analityka Medyczna , tak jest postulowane w nowej wersji ustawy? �Czy również absolwenci niektórych innych kierunków ale dopiero po spełnieniu wymagań wymienionych w ustawie obowiązującej obecnie?
Zgodnie z obecną ustawą, analitycy zostają diagnostami automatycznie, natomiast nie-analitycy mają dwie możliwości wpisania na listę diagnostów: ukończenie dwuletnich płatnych studiów zaocznych analityka medyczna, oraz zdanie trzyczęściowego egzaminu końcowego (test, egzamin praktyczny i egzamin ustny przed komisją) albo 2. uzyskanie I lub II stopnia specjalizacji lub tytułu specjalisty w odpowiedniej dziedzinie. Dużym utrudnieniem jest to, że większość specjalizacji dla nielekarzy jest dostępna wyłącznie dla diagnostów laboratoryjnych 1. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. 04. 144. 1529), pełny tekst ze zmianami Dz. U. 2014 poz. 1384
Czy we wszystkich specjalizacjach wchodzących w zakres diagnostyki laboratoryjnej powinny obowiązywać te same zasady jeśli chodzi o nabywanie uprawnień ? Może w różnych specjalnościach powinny obowiązywać różne zasady ?
Mikrobiologia jest dziedziną odrębną od ogólnej analityki �Badanie mikrobiologiczne ma zupełnie inny charakter niż ogólne badanie analityczne Ø jest długotrwałe (kilka dni lub tygodni) Ø wymaga wielu bardzo różnych czynności i specjalnego wyposażenia Ø istnieje duża możliwość popełnienia błędów laboratoryjnych i przedlaboratoryjnych Ø często to mikrobiolog decyduje o sposobie wykonania badania. �Często trudna i niejednoznaczna interpretacja wyniku �Wyjątkowo szybki postęp i częste zmiany technik laboratoryjnych, nowe skomplikowane metody �Konieczność stosowania metod molekularnych �Konieczność zaangażowania w pracę naukową (dotyczy to również biochemii, genetyki czy immunologii)
Katedra i Zakład Mikrobiologii WUM oraz Zakład Mikrobiologii Szpitala Dzieciątka Jezus �Diagnostyka mikrobiologiczna dla szpitala klinicznego (około 30 000 badań rocznie) �Nauczanie mikrobiologii studentów studiów dziennych �Nauczanie mikrobiologii na studiach podyplomowych Analityki Medycznej �Prowadzenie praktyk wakacyjnych i zawodowych �Prowadzenie prac magisterskich oraz doktorskich � Praca naukowa
Prowadzimy obecnie 3 różne specjalizacje z mikrobiologii: �Mikrobiologia Lekarska (lekarze) �Mikrobiologia Medyczna (diagności) �Mikrobiologia (biolodzy/biotechnolodzy) �Zatrudniamy osoby po różnych studiach (lekarze, analitycy, biolodzy), najwięcej osób po biologii
Analiza 457 laboratoriów w Polsce Stefaniuk E i wsp. , Medycyna Zakażeń, 2011, 18, 4100 -4106
Różnorodność wykształcenia jest naszym atutem! pracownicy z różnym wykształceniem współpracują i uczą się od siebie wzajemnie
DIAGNOSTYKA DYDAKTYKA NAUKA
�Nie wszyscy pracownicy Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej zarówno Katedry (dydaktyka) jak i Szpitala (diagnostyka) są obecnie diagnostami laboratoryjnymi �Osoby zatrudnione po 2003 roku, niektóre nawet ze stażem ponad 10 -cio letnim, znakomici fachowcy, nie są diagnostami
�Specjalizacja z mikrobiologii dla biologów i biotechnologów – obecnie w toku �Prowadzona przez 3 ośrodki akademickie w Polsce, kształci nie więcej niż 90 osób (łącznie, od początku), jeszcze żadna nie uzyskała tytułu specjalisty, weryfikacja nastąpi dopiero w trakcie zdawania egzaminów �Program specjalizacji dla biologów jest identyczny z programem dla diagnostów, z dodatkowo znacznie rozszerzonym kształceniem w zakresie analityki.
�Wszystkie osoby z otwartą obecnie specjalizacją pracują w laboratoriach mikrobiologicznych, niektóre od wielu lat i prawdopodobnie dalej będą pracowały, niezależnie od wyniku specjalizacji �w rozwój zawodowy zainwestowały dużo wysiłku, czasu i pieniędzy, jako, że zgodnie z obecną ustawą koszty specjalizacji pokrywa osoba ją odbywająca. Proponowane zmiany w ustawie uniemożliwiają tym osobom uzyskanie uprawnień diagnosty laboratoryjnego nawet po uzyskaniu tytułu specjalisty z mikrobiologii
Analityka �Staramy się naszych studentów wykształcić w zakresie mikrobiologii jak najlepiej i niewątpliwie są oni dobrze przygotowani, w takim zakresie, jaki można nabyć w trakcie studiów. �Czy są lepiej przygotowani? Należy o to zapytać pracodawców
Studenci Analityki: � są obecnie uczeni mikrobiologii przez osoby po studiach innych niż Analityka �odbywają praktyki i staże w laboratoriach, gdzie są nadzorowani przez osoby po studiach innych niż Analityka Absolwenci: �otwierają specjalizację z mikrobiologii u opiekunów po studiach innych niż Analityka
�Analityka, to studia, które jako osobny kierunek powstały stosunkowo niedawno �W naszym Zakładzie mamy dopiero dwóch doktorantów po tych studiach, żadna z tych osób jeszcze nie zdążyła ukończyć pracy doktorskiej �Jednocześnie zatrudniamy biologów, z 10 -cio letnim stażem, którzy są już dawno po doktoratach. �Jak dotąd trudno jest nam zauważyć przewagę osób po analityce nad innymi – za krótko, zbyt mały materiał porównawczy.
�Trudności w zdobyciu zatrudnienia w swojej dziedzinie dotyczą obecnie wszystkich zawodów. �W przypadku absolwentów analityki, trudności te nie wynikają z napływu biologów (nie jest on taki duży) ale powodem jest zmniejszanie się liczby laboratoriów szpitalnych
�Do naszego laboratorium w poszukiwaniu pracy wcale nie zgłaszają się absolwenci analityki, ale inni diagności ze stażem, po różnych innych studiach.
�Dlaczego laboratoria mikrobiologiczne szukają biologów molekularnych?
Biologia molekularna szczególnie ważny element w mikrobiologii �Wykrywanie patogenów zwłaszcza trudnych w hodowli (szybka diagnostyka) Ø (w wirusologii praktycznie zastosowanie mają tylko metody molekularne lub serologiczne) �Identyfikacja wyhodowanych patogenów �Wykrywanie szczególnie ważnych genów patogenności czy lekooporności �Dochodzenia epidemiologiczne (typowanie molekularne)
�Dochodzenie epidemiologiczne, prowadzone szybko (na miejscu w laboratorium) i rzetelnie, jest niezbędne do zabezpieczenia pacjenta na poziomie szpitala i całego kraju �Każdorazowo konieczny jest odpowiedni wybór metody molekularnej, często stosuje się kilka metod.
�Metody diagnostyczne zmieniają się prawie z dnia na dzień – ogromny rozwój na całym świecie, pojawia sie nowy sprzęt i aparatura, zwykle bardzo kosztowna. Potrzebni są ludzie, którzy umieją z niej korzystać �Wprowadzane są stale nowe testy, które wymagają modyfikacji i przystosowania do warunków konkretnej pracowni
�Absolwenci biologii są obecnie zdecydowanie lepiej przygotowani do stosowania metod molekularnych. �Czy ma znaczenie kolejność zdobywanej wiedzy? Ważne, żeby była. Uprawnienia diagnosty otrzymywane są dopiero po jej dokładnej weryfikacji (egzaminy) �Nie należy zapominać, że w dalszym ciągu osobą odpowiedzialną za rozpoznanie oraz prawidłowe leczenie chorego jest lekarz klinicysta i to on jest zleceniodawcą badania i odbiorcą wyniku
Jeśli do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego rzeczywiście konieczne jest ukończenie dziennych studiów analityki medycznej, to czy nie powinno się zabrać uprawnienia wszystkim osobom z innym wykształceniem (biolodzy, weterynarze farmaceuci), które uzyskały je automatycznie przed 2003 rokiem? Również tym, które mają tytuł specjalisty lub specjalizację IIo? Ale kto wówczas pracowałby w laboratoriach, kto uczyłby analityków? Jeśli zwolnilibyśmy obecnie wszystkich biologów, większość laboratoriów mikrobiologicznych musiałoby ulec likwidacji!
�Diagnostyka laboratoryjna to nie tylko rzemiosło �Powinniśmy również uczestniczyć w badaniach naukowych w ścisłym powiązaniu z diagnostyką �Interdyscyplinarny zespół sprzyja innowacyjności i badaniom naukowym, pozwala na zastosowanie szerszej, bardziej optymalnej gamy metod biologia molekularna i nie tylko! �Biolodzy ze stażem w laboratorium, po odpowiednich szkoleniach, nie ustępują analitykom
�A więc może nie wykluczajmy pochopnie z diagnostyki medycznej absolwentów innych specjalności ? � Dostęp do zawodu nie powinien być łatwy, ani tym bardziej możliwy dla wszystkich, ale jeżeli potrzebujemy biologów molekularnych, genetyków, biochemików, immunologów czy innych specjalistów z nauk biologicznych, i oczekujemy od nich zaangażowania w pracę, to musimy stworzyć im możliwość awansu zawodowego �Nie wylewajmy dziecka z kąpielą!
Dziękuję za uwagę!
- Slides: 33