DEVLET YARDIM VE TEVKLER HRACAT TEVKLER hracat bir
DEVLET YARDIM VE TEŞVİKLERİ
İHRACAT TEŞVİKLERİ • İhracat, bir ülke içinde üretilmiş olan mal ve hizmetlerin yurtdışındaki herhangi bir gerçek veya tüzel kişilere satılması işlemine denir. Ülkeler kendi üretiminde bulundukları mal ve hizmetleri başka ülkelere sunma işlemi olan ihracatı artırmak amacıyla ihracat faaliyetlerine yönelik olarak bazı teşvik politikalarında bulunmaktadırlar. Bu kapsamda, çalışmanın bu bölümünde, ihracat teşvik kavramının tanımı, ihracat teşvikinin önemi ve ihracat teşviklerinin amaçlarına değinilmektedir. Daha sonra Türkiye’de ihracatı geliştirmek amacıyla uygulanmakta olan ihracat teşvik yöntemleri incelenmektedir.
İhracat Teşvikleri Kavramı, Önemi ve Nedenleri • Bir ülkenin ekonomisine katkı sağlayan alanların diğerlerine göre hızlı gelişmesini sağlamak amacıyla devletler tarafından farklı yöntemler ile desteklerin sağlanması gerekmektedir. Bu açıdan sağlanan maddi ve maddi olmayan yardımlar teşvikleri oluşturmaktadır. Ülkeler ithalatlarını azaltmayı, ihracatlarını da artırmayı amaçlamaktadırlar. Bundan dolayı ihracatı teşvik uygulamaları, ihracatın artmasına yardımcı olarak ülkelere ekonomi alanında katkıda bulunan önemli bir politika aracı olarak değerlendirilmektedir. İhracat teşvikleri dar açıdan bakıldığında, ihracat sübvansiyonlarını içermektedir. Daha geniş bir açıdan bakıldığında ise, firmaların ihraç edecekleri mallarını üretimden başlanarak tüketiciye ulaşıncaya kadar ki süreçleri desteklemek, ihracat aşamasında oluşan zorlukları ortadan kaldırmak ve satışlarını arttırmak için etkin bir sistem oluşturmalarına destek olabilecek tüm düzenlemeleri kapsamaktadır.
• Bir ülkenin ihracatı teşvik politikalarını uygulama nedenleri; • Ülkelerin ekonomik kalkınmasının ve refah artışının sağlanması, • Sınaî kalkınmanın sağlanabilmesi için üretimi ve yatırımı teşvik etmek, gerekli olan girdilerin elde edilme süreçlerini kısaltmak, yatırım kararlarından vazgeçmeleri önlemek, • Bölgeler arasında meydana gelen dengesizlikleri ortadan kaldırmak ve sosyoekonomik dengeyi sağlamak • İstihdamı teşvik etmek, işsizliğin oluşmasına engel olmak, • Dış ticaretteki olanakların artmasını sağlayarak ödemeler dengesini ülke yararına düzeltmek, • İhracatçı firmalara uygun şartlar oluşturarak, ihracata teşvik etmek, • Piyasa ekonomisinin her alanda gerekli ve yeterli olan şartlarını oluşturmak için ihracatı teşvik yöntemleri uygulamaktadır.
• Türkiye’ de Uygulanan İhracat Teşvik Yöntemleri • Türkiye, 24 Ocak 1980 yılı kararları ile birlikte sanayileşme kapsamında dışa açık büyüme politikasına geçiş yapmıştır. Bu dönemden sonra ihracatın teşviki amacı ile ihracatta nakdi olarak ödeme yapılması veya devlet tarafından ihracatçıların harcamalarının karşılanmasını öngören değişik yöntemler uygulanmıştır. Ancak 1995 yılında yürürlüğe giren Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması’nda taraf olunması ve aynı zamanda AB ile Gümrük Birliği sürecine gidilmesi sebebi ile parasal ödeme olan nakdi destekler yürürlükten kaldırılmıştır. Bunların yerine 1995 yılından itibaren Devlet Yardımları Programları uygulamaya konulmuştur. • Türkiye’de uygulanan ihracat teşvik yöntemleri; ilk olarak ihracata yönelik devlet yardımları, vergi, resim ve harç istisnası, dahilde işleme rejimi, hariçte işleme rejimi, KDV istisnası, Eximbank tarafından sağlanan kredi ve sigorta programları olmak üzere altı alt başlık altında incelenmektedir.
İHRACAT TEŞVİKLERİ • Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) Yardımı • Bu destek kapsamında, sektör ve büyüklüğüne bakılmaksızın katma değer yaratan tüm kuruluşlar ile yazılım geliştirmeye yönelik kuruluşların sadece Ar-Ge projeleri kapsamında izlenip değerlendirilebilen giderlerinin belli bir oranı karşılanmakta veya bu projelere %50 oranında sermaye desteği sağlanmaktadır.
• Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Desteği • Bu desteğin amacı, Türkiye’de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin uluslararası pazarlarda rekabet gücünü arttırmaya yönelik eğitim ve danışmanlık giderleri ile İşbirliği kuruluşlarının Müsteşarlıkça uygun görülen proje bazlı giderlerini DFİF’ndan Karşılamaktır.
İstihdam Yardımı • Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanını haiz firmaların münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek üzere konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanması amaçlanmaktadır. • Başvuru Mercii; DTM İhracat Genel Müdürlüğü olup, bu destekten Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin istihdam ettiği en fazla 1 Yönetici ve 2 Elemanın brüt ücretleri % 75 oranında, 1 yıl süresince desteklenmektedir. Yıllık destek miktarı yönetici için 18. 000 ABD Doları, her bir eleman için 9. 000 ABD Doları karşılığı TL tutarını geçemez.
• Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği • Bu desteğin amacı, Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, döviz kazandırıcı hizmet veya faaliyetlerle iştigal eden şirketler ile İşbirliği Kuruluşları ve Organizatör Kuruluşların pazar araştırması ve pazara giriş faaliyetlerine ilişkin giderlerinin DFİF’ndan karşılanmasıdır.
• MADDE 6 - (Değişik: 22/01/2018) (1) Şirketlerin destek başvurularını EK A’da (Başvuru Belgeleri Listesi) belirtilen belgelerle birlikte, şirket çalışanının Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç 3 (üç) ay içerisinde, EK-E’de belirtilen mercilere yapmaları gerekir. • MADDE 14 (1) (Değişik: 02/05/2017) İşbirliği kuruluşlarının tek başına veya diğer işbirliği kuruluşları ile birlikte düzenleyeceği sektörel ticaret heyeti ve alım heyeti programları için, EK C’de belirtilen başvuru belgeleri ile birlikte program başlangıç tarihinden en az 3 (üç) ay önce Bakanlığa (İhracat Genel Müdürlüğü) onay başvurusunda bulunulur.
Heyet programlarının değerlendirmeye alınabilmesi için, program taslağı ve tahmini bütçenin Bakanlığa (İhracat Genel Müdürlüğü) ibraz edilmesi gerekir. • MADDE 16 - (Değişik: 22/01/2018) (1) İşbirliği kuruluşlarının destek başvurularını, sektörel ticaret heyeti ve alım heyeti programlarının gerçekleşmesini müteakip, EK C’de (Başvuru Belgeleri Listesi) belirtilen belgelerle birlikte, faaliyet bitiş tarihinden itibaren en geç 3 (üç) ay içerisinde Bakanlığa (İhracat Genel Müdürlüğü) yapmaları gerekir.
• Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi • Uluslararası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış dünyaya tanıtımının yapılması ve söz konusu fuarlara uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacına yönelik bir destektir. Müsteşarlıkça belirlenecek kriterlere uygun yerli organizatörlerin fuar öncesinde ve esnasında gerçekleştirecekleri tanıtım ve promosyon faaliyetlerine ilişkin giderleri belli bir oranda DFİF’ndan karşılanmaktadır.
• Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi • Desteğin amacı, Türkiye’de yerleşik şirket, kurum veya kuruluş ile Üretici/İmalatçı Organizasyonlarının yurt dışı fuarlara iştiraklerine ve sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara bireysel katılımlarına ilişkin harcamalarının belirli miktar ve oranlar çerçevesinde DFİF’ndan karşılanmasıdır.
• Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi • Bu desteğin amacı, Türkiye’de ticari ve sınai faaliyette bulunan veya tarım ya da yazılım sektörlerinde iştigal eden şirketler tarafından çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum akredite edilmiş kurum ve/veya kuruluşlardan alınacak kalite, çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretler ile tarım ürünlerine ilişkin laboratuar analizleri ve belgelendirme işlemleriyle ilgili harcamaların belirli bir bölümünün DFİF’ndan karşılanmasıdır.
• Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi • Bu desteğin amacı, Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyet gösteren şirketler ile İşbirliği Kuruluşları üyelerinin ürünlerinin pazarlama ve tanıtımının yapılmasını sağlamak, bu çerçevede yurt dışında gerçekleştirilen tanıtım, marka tescil giderleri ile yurt dışında mal ticareti yapmak amacıyla açılan birimlerle ilgili giderlerinin bir kısmının DFİF’ndan karşılanmasıdır.
• Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve TURQUALITY®’nin Desteklenmesi • Bu desteğin amacı; İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri, Üretici Birliklerinin, sektörlerinin yurtdışında tanıtımı amacıyla gerçekleştirecekleri harcamalara ilişkin giderler, Türkiye’de ticari ve/veya sınai faaliyette bulunan şirketlerin ürünlerinin markalaşması amacıyla gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderler ile İhracatçı Birliklerinin TURQUALITY® Programı kapsamında firmalara yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecinde vereceği desteklere ilişkin harcamalar, Türk markalarının pazara giriş ve tutunmalarına yönelik gerçekleştireceği her türlü faaliyet ve organizasyonlara ilişkin giderler ile olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştireceği her türlü harcamaların uluslararası kurallara göre DFİF’ndan karşılanmasıdır.
• Tasarım Desteği • Markalaşmanın önemli bir unsuru olan tasarımın doğrudan desteklenebilmesini teminen; tasarımcı şirketleri, tasarım ofisleri ile Birlikler, tasarım dernekleri-birliklerinin gerçekleştireceği tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam, danışmanlık harcamaları ile yurt dışında açacakları birimlere ilişkin giderlerinin DFİF’ndan karşılanmasıdır (Tasarım Desteği Hakkında Tebliğ, Bu destek kapsamında yetkili Kuruluş Dış Ticaret Müsteşarlığı, başvuru mercii İhracatçı Birlikleri olup, tasarımcı şirketler, tasarım ofisleri, Birlikler ve tasarım dernekleri-birlikleri proje bazında en fazla 4 yıl süresince %50 oranında bu destekten yararlanır.
• Fuar Desteği • Bakanlığımız İhracat Genel Müdürlüğü, mal ticaretine ilişkin uluslararası fuarlara firmalarımızın katılımları ve organizatörlerin tanıtım harcamaları, “Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin 2017/4 sayılı Karar” kapsamında desteklenmektedir. Bu çerçevede, Bakanlığımızca belirlenip ilan edilen sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara firmalarımızın bireysel katılımı, bunun yanı sıra, yetkilendirilen organizatörlerce düzenlenen fuarlara milli katılım ve sektöründe önde gelen prestijli fuarlara katılım belirli kalemlerde ve değişen tutarlarda desteklenmektedir.
Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları • Ürünün ve ihracat potansiyelinin artırılması Tarım ürünleri; arz ve talep esnekliklerinin düşük olması, satılan ürünler ve üretim için satın alınan girdi, fiyat oluşumunda üreticilerinin etkilerinin çok az olması ve piyasa ekonomisinde kuvvetli bir yapıya sahip olması gibi nedenlerle bütün ülkeler tarafından desteklenmektedir.
KAYNAKÇA • www. ticaret. gov. tr/ • www. ekonomi. gov. tr/
- Slides: 20