Deregulacja Prezentacja elementw programu Rembertw 13 marca 2004

Deregulacja Prezentacja elementów programu Rembertów, 13 marca 2004 Paweł Dobrowolski dobrowol@post. harvard. edu 1

Spis treści Tyle tematów tak mało czasu. 0. Spis treści 1. Co to jest deregulacja 2. Publiczne wysłuchanie Prezentacja 3. Raport regulacyjny 4. Telewizja i Radio 5. Pozostałe obszary Załącznik 6. Krótki zarys teorii deregulacji 2 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Co to jest deregulacja Ø Celem deregulacji jest zwiększene wydajności gospodarki. Ø Każdy kraj ma inną gospodarkę oraz inny zakres i rodzaj interwencji państwa w gospodarkę. Ø Każdy kraj musi wybrać optymalne dla siebie działania deregulacjyjne. 3

Krótka historia deregulacji Deregulacja zapoczątkowana w USA w latach 70 -tych. Polegała na zniesieniu barier wejścia i wyjścia na rynki oraz kontroli cen. q W latach 70 -tych i w pierwszej połowie lat 80 -tych władze amerykańskie zniosły lub osłabiły ograniczenia wejścia na rynki: » » » » » W latach 90 -tych USA skupia się na polepszeniu informacji n/t kosztów i korzyści regulacji. paliwowy, telekomunikacji, transportu lotniczego, transportu drogowego, transportu kolejowego, rurociągów gazowych, wydobycia gazu naturalnego, usług finansowych, telewizji kablowej. q W latach 80 -ych pomysły te kopiują Wielka Brytania oraz Nowa Zelandia, a następnie EWG (Unia Europejska) q W latach 90 -ych deregulacja w USA skupia się na dostarczeniu wyborcom oraz władzom coraz lepszej informacji na temat kosztów i korzyści regulacji. 4 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Świat jest coraz bardziej zderegulowany i zróżnicowany Wszystkie kraje rozwinęte deregulują swoje gospodarki. Ale niektóre kraje deregulują szybciej i szerzej. q Zaczęło się w USA podczas kryzysu naftowego (żeby walczyć z inflacją!) q Trend ten jest szczególnie silny w USA, Wlk. Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, oraz Kanadzie (z badań wynika, że przez common law). q Od lat 70 -tych deregulacja i prywatyzacja objęły cały świat. Poszczególne gospodarki są coraz bardziej zderegulowane, oraz występuje coraz większe zróżnicowanie uciążliwości regulacji: Jak czytać wykres typu „box-plot”: linia poprzeczna w pudełku to mediana wskaźnika policzonego dla danej grupy krajów, górny i dolny brzeg „pudełek” wyznaczają zasięg drugiego i trzeciego kwartyla, a „wąsy” obserwacja krańcowe, kółka to obserwacje skrajne (tzw. outliers). 5 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Krótka historia deregulacji w Polsce Polska gospodarka jest coraz bardziej przeregulowana. q Lata 80 -te: ustawa o działalności gospodarczej z roku 1988 q Lata 90 -te: coraz więcej ustaw i urzędników (bez względu na polityczny „kolor” aktualnie rządzącej koalicji). q Próby przeciwdziałania rosnącemu przeregulowaniu nie przynoszą skutków (np. tzw. komisja Balcerowicza ds. odbiurokratyzowania gospodarki zostaje przechwycona przez urzędników oraz lobbystów) q Wiek XXI. Wszyscy mówią o deregulacji. Ale poza skopiowaniem UE, która kopiuje USA, niewiele innych pomysłów. q Grozi nam że nasze regulację będą wypadkową bezmyślnie akceptowanych pomysłów UE oraz interesów rodzimych grup interesu. 6 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Polska jest przeregulowana Polska gospodarka odstaje nie tylko od gospodarek do których aspiruje, ale również od gospodarek sąsiadów. q Nasze państwo jest większym ciężarem niż państwa wysoko rozwinięte oraz państwa naszych sąsiadów: Zakres i uciążliwość regulacji państwa w rynek (czym niższa wartość wskaźnika tym mniejszy zakres i uciążliwość regulacji) Regulacja Rynków Produktowych Regulacje Ekonomiczne Regulacje Administracyjne USA 1. 0 1. 2 EU 1. 6 2. 1 2. 0 Czechy 2. 9 2. 5 1. 7 Węgry 1. 6 2. 6 0. 5 Polska 3. 6 1. 8 Źródło: „Summary indicators of product market regulation with an extension to employment protection legislation. ”, OECD 2000 7 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Wcale nie musimy wybierać pomiędzy UE a USA Jeżeli nie chcemy to Unia Europejska nie jest w stanie zmusić nas do zwiększenia skali i zakresu regulacji. q Unia nie jest przeszkodą w deregulacji: Zakres i uciążliwość regulacji państwa w rynek (czym niższa wartość wskaźnika tym mniejszy zakres i uciążliwość regulacji) Regulacja Rynków Produktowych USA 1. 0 EU Regulacje Ekonomiczne Regulacje Administracyjne 1. 0 1. 2 1. 6 2. 1 2. 0 EU min 0. 5 0. 6 0. 5 EU max 2. 3 3. 5 3. 0 q Tzw. model europejski to w rzeczywistości bardzo różne systemy gospodarcze. Tylko od nas zależy czy wybierzemy rozwiązania prorozwojowe, czy też etatystyczne. Źródło: „Summary indicators of product market regulation with an extension to employment protection legislation. ” OECD 2000 8 Spis treści Co to jest deregulacja Raport regulacyjny Publiczne wysłuchanie Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Publiczne wysłuchanie Ø Skuteczna bo publiczna analiza kosztów i korzyści proponowanych ustaw. Taka „komisja ds. Rywina” zanim kolejny Rywin pójdzie korumpować decydentów. 9

Publiczne wysłuchanie - opis Komisja Rywina zanim będzie afera. q Publiczne wysłuchanie - co to jest: – Dopuszczenie w uporządkowany sposób do głosu podczas tworzenia prawa wszystkich, którzy będą dotknięci proponowanym prawem. Wejść może każdy kto uprawdopodobni swój interes i wniesie nową wiedzę. Ale preferowane są podmioty zbiorowe będące w stanie wnieść do wiedzy posłów i obywateli nowe i porządnie opracowane informacje. q Publiczne wysłuchanie – dlaczego jest tak skuteczne: – Daje obywatelom w uporządkowany sposób dostęp do procesu decyzyjnego, kosztem załatwiaczy działających na obrzeżach Sejmu. W rezultacie publicznego przedstawienia sprzecznych interesów wraz z merytorycznymi racjami obu stron parlamentarzyści i społeczeństwo mogą podejmować lepsze decyzje na temat proponowanych ustaw. 10 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja Jest naturalne, że różne grupy społeczne i jednostki mają różne i często sprzeczne interesy. Jednak dobre prawo potrafi wyważyć te sprzeczności z korzyścią dla ogółu obywateli. Do regulaminu Sejmu wnieść następujące ulepszenia: 1. Jeżeli projekt ustawy jest wystarczająco ważny, komisja zajmująca się nim, może ogłosić publiczne wysłuchanie. 2. Decyzję o wadze lub jego braku dla każdego projektu ustawy podejmuje przewodniczący komisji. Decyzję podaje się do wiadomości publicznej. 3. Co najmniej tydzień przed wysłuchaniem do wiadomości publicznej podaje się datę, miejsce i temat wysłuchania. 4. Publiczne wysłuchania prowadzone przez komisje i podkomisje są otwarte dla publiczności, chyba, że w głosowaniu imiennym komisja lub podkomisja zdecyduje, że publiczny charakter wysłuchania zagraża bezpieczeństwu narodowemu, może doprowadzić do ujawnienia poufnych informacji policji, lub też jest sprzeczny z prawem. 11 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja Aby móc wyważyć racje wszystkich stron Sejm i opinia publiczna muszą mieć dostęp do odpowiedniej ilości i jakości informacji na temat sprzecznych interesów. 5. Takim samym głosowaniem, każda komisja oprócz komisji d/s obrony narodowej i komisji d/s służb tajnych, możne zamknąć przed publicznością następny (jeden) dzień wysłuchań. 6. Komisje d/s obrony narodowej i służb tajnych mogą zamknąć przed publicznością do pięciu następujących po sobie dni przesłuchań. 7. Każdy świadek występujący podczas wysłuchań, przed wysłuchaniem składa oświadczenie w formie pisemnej, i ogranicza swoją wypowiedź przed komisją do streszczenia głównych tez swojej wypowiedzi. 8. Przewodniczący komisji decyduje ile trwa wystąpienie świadków przed komisją. Każdy występujący musi otrzymać równy czas. 12 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja Wystarczą proste i niepozorne zmiany. 9. Jeżeli na podstawie analizy pisemnego oświadczenia osoby zgłaszającej się do roli świadka przewodniczący komisji uzna, że przesłuchanie świadka nie wniesie nowych informacji. Informuje on pisemnie o tym osobę, której dotyczy ta decyzja oraz wszystkich członków komisji. 10. Świadkowie, którzy nie są pracownikami rządu muszą dostarczyć swój życiorys, opisać kontrakty z rządem, oraz pomoc finansową uzyskiwaną od państwa. 11. Każdy członek komisji ma pięć minut na przesłuchanie świadka. 12. Ponadto w głosowaniu członkowie komisji mogą zezwolić członkom komisji na przedłużenie przesłuchań na określony czas nie dłuższy niż godzinę. 13. Protokół z posiedzenia (za wyjątkiem zamkniętych przesłuchań) musi być niezwłocznie dostępny do na stronach internetowych parlamentu. 14. Materiały pisemne złożone przez świadków są częścią protokołu. Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary 13 Załączniki

Raport regulacyjny Ø Bez wiedzy o kosztach i korzyściach regulacji władze państwa nie są w stanie prowadzić racjonalnej polityki gospodarczej. Ø Naszym celem jest zakorzenić w polskim prawie i obyczaju obowiązkowy doroczny przegląd kosztów i korzyści obowiązującego prawa. 14

Nie znamy kosztów regulacji Państwu polskiemu brakuje informacji niezbędnej do stanowienia dobrego prawa. q Badania ekonomistów dotyczące innych państw wykazują, że koszty dostosowania się firm do praw uchwalonych przez władze wynoszą pomiędzy 2% a 15% PKB. q Dokładna wysokość tego kosztu i sposób jego powstania jest jednak mało znany. q Bez lepszych informacji Sejm, rząd, urzędy regulacyjne oraz władze terenowe nie będą w stanie tworzyć i egzekwować prawa w tańszy i przyjaźniejszy dla gospodarki sposób. 15 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Potrzebujemy instytucji a nie zrywu Deregulacja musi stać się instytucją państwa. q Dążeniu do egzekwowania prawa w tańszy i przyjaźniejszy dla gospodarki sposób jest niezwykle trudnym wyzwaniem. Tendencja do biurokratyzowania rynku jest stałym elementem gospodarki. q Dopóki będą istnieć grupy interesów mogące osiągnąć korzyści z ograniczenia konkurencji i urzędnicy zainteresowani zwiększeniem swych wpływów dopóty wszelkie niedoskonałości rynku i interes społeczny będą używane do uzasadnienia nowych, niekoniecznie optymalnych regulacji. q Nawet regulacje, które w momencie ich powstania przyniosły korzyści społeczne mogą w bardzo krótkim czasie w wyniku zmian w technologii produkcji i zachowaniu przedsiębiorstw stać się szkodliwe. 16 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Raport regulacyjny - opis Raport regulacyjny = doroczne sprawozdanie z kosztów i korzyści regulacji. q Raport regulacyjny - co to jest: § Obowiązkowy doroczny przegląd istniejącego prawa przeprowadzany przez ministerstwa i urzędy odpowiedzialne za poszczególne regulacje pod nadzorem NIK. q Raport regulacyjny - zawartość: § Szacunek kosztów i korzyści regulacji za rok objęty raportem, według agencji regulacyjnych i głównych regulacji. § Zestawienie statystyczne na temat „donosów obywateli” na prawa i urzędy; oraz załącznik z tekstami donosów („donosy” muszą być przygotowane według jednego wzoru, który jest do ściągnięcia w internecie). q Raport regulacyjny – jak będzie tworzony: § Ministerstwa i urzędy odpowiedzialne za regulacje muszą oszacować ich koszty i korzyści § Każdy obywatel może „nominować” problematyczne regulacje. q Raport regulacyjny – publicznie dostępny: § Przedstawiany Sejmowi przez NIK § Publikowany w internecie Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio 17 Pozostałe obszary Załączniki

Telewizja i radio Ø Cel jaki chcemy osiągnąć: ð Znieść abonament ð Koncesje na nadawanie programów Ri. TV sprzedawać na aukcji temu, kto zapłaci najwięcej. ð Fundusze uzyskane z aukcji przeznaczyć (w całości/części? ) na Fundusz Misji Publicznej. ð Określić misję publiczną – tzn. jasno zapisać, jakie programy i w jakiej ilości tworzą misję publiczną ð Rozpisać przetargi na realizowanie programów wypełniających misję publiczną ð Programy pozyskane z przetargów sprzedawać stacji telewizyjnej lub radiowej, która zapłaci najwięcej Ø Zwiększyć efektywność regulacji rynku mediów elektronicznych oraz stworzyć warunki do prywatyzacji TVP i PR 18

Zlikwidować abonament Znieść abonament = znieść podatek obciążający gospodarstwa o mniejszych dochodach i niższym przeciętnym wykształceniu. q Abonament płacony jest przez około 50% zobowiązanych do tego gospodarstw domowych. Większość z nich to osoby o niskich dochodach, emeryci i renciści. Powszechna jest niechęć do płacenia abonamentu związana z brakiem wiedzy o celach wydatkowania tych pieniędzy oraz postrzeganiem telewizji publicznej jako politycznej tuby propagandowej utrzymywanej przez dodatkowy quasi – podatek. q Środki z abonamentu w większości przeznaczone są na subsydiowanie Telewizji Publicznej (około 60%) oraz na utrzymanie programów Polskiego Radia. q Z ogólnej kwoty 900 ml PLN ok. 540 stanowi dotację dla TVP. Co stanowi z kolei około 40% wpływów tej instytucji. q Rynek telewizyjny jest w Polsce wyjątkowo zyskowny. Wpływy z abonamentu nie stanowią być albo nie być telewizji publicznej. Ich brak spowoduje prawdopodobnie konieczność poniesienia efektywności ekonomicznej jej struktury przede wszystkim poprzez redukcję zatrudnienia. W tej chwili TVP zatrudnia około 5 tys. osób, czyli 4, 5 tys. więcej niż jej komercyjni konkurenci. 19 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Rozdawanie częstotliwości Sprzedaż częstotliwości Aukcja na okresową dzierżawę częstotliwości zastąpi politycznoadministracyjne rozdawnictwo. q Regulacja dostępu do częstotliwości dla nadawców Ri. TV może odbywać się na takich samych zasadach jak w telefonii komórkowej – czyli przetargu na wynajem pasma częstotliwości na określony czas. q Przy tak dochodowym rynku telewizyjnym w Polsce (TVN deklaruje 30% poziom dochodowości) można liczyć na duże zainteresowanie prawem do nadawania i co za tym idzie istotnymi wpływami z tytułu dzierżawy takiego prawa. q Obecnie przyznawania koncesji jest procesem administracyjnym odbywającym się według niejasnych kryteriów. Co gorsza wpływy z opłaty od nadawców za otrzymane koncesje nie odzwierciedlają wartości ekonomicznej otrzymanych pasm częstotliwości. 20 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Stworzyć fundusz misji publicznej Zabrać KRRi. TV uprawnienia władcze i przekazać gospodarowanie Funduszem Misji Publicznej. L Abonament i misja publiczna są w społecznym odbiorze tożsame. Likwidacja abonamentu może być uznana za zamach na misję publiczną. L UE wymaga wskazania podmiotu realizującego misję publiczną. L Likwidacja KRRi. TV wymaga zmiany konstytucji. J Nie zlikwidujemy KRRi. TV tylko damy jej zupełnie inną i nieszkodliwą rolę. J Celem nowej KRRi. TV stanie się zarządzanie Funduszem / Urzędem Misji Publicznej. J Fundusz/Urząd Misji Publicznej będzie dysponował (częścią/całością) przychodów z aukcji częstotliwości. Pozwoli to zapewnić odpowiednie środki na finansowanie misji (może nawet na wyższym niż obecnie poziomie!). Takie rozwiązanie uspokoiłoby opiniotwórcze środowiska twórców, którzy mogliby poczuć się zagrożeni przez zniesienie abonamentu. 21 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Określić i egzekwować misję publiczną Określić i kontrolować realizację misji publicznej. q Urynkowienie wypełniania misji publicznej wymaga jasnego określenia, co stanowi tą misję § Dziś nie wiemy, na czym polega misja realizowana przez media publiczne i w jakim zakresie jest ona rzeczywiście realizowana. Czy misją jest relacja na żywo bijących rekordy oglądalności skoków Adama Małysza, czy jest nią Teatr Telewizji lub też ewentualnie programy rolnicze? q Definicja misji publicznej jest decyzją polityczną. Definicja ta będzie zmieniać się z czasem. § Dlatego obowiązkiem nowej KRRi. TV powinno być doroczne opisanie misji publicznej polegające na konkretnym zapisaniu, jakie programy i w jakiej ilości tworzą misję publiczną. 22 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Urynkowić misję publiczną Emisj programów misyjnych może odbywać się u różnych nadawców oraz może przynosić zysk. q Będąc w posiadaniu środków (Fundusz Misji Publicznej) oraz posiadając opis misji KRRi. TV będzie w stanie rozpisać przetarg na przygotowanie programów wyczerpujących zakres misji publicznej. q Programy powstałe w wyniku realizacji przetargów można sprzedawać do emisji stacjom telewizyjnym. Programy te mają jakąś wartość handlową, co powoduje, że w zależności od polityki programowej instytucji powołanej do realizacji takowej misji (nastawienie bardziej komercyjne lub mniej) system może mieć charakter samo finansujący. q Można również sobie wyobrazić, że jeżeli KRRi. TV do misji publicznej wpisze programy, których nie będzie chciała wyemitować żadna stacja TV/R „sprzedaż” będzie polegała na ubieganiu się przez nadawców o najmniejszą dotację na wyemitowanie danego programu w danym paśmie czasowym. 23 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Pozostałe obszary Ø Pozostałe prace które prowadzimy, dzielą się na dwa obszary: ðInstytucjonalny ðSektorowy 24

Instytucjonalny q Wzmocnienie UOKi. K: § wzmocnić prezesa UOKi. K w celu odpolitycznienia urzędu i nadania mu „zębów” § wzmocnić i uelastycznić nadzór nad poszczególnymi branżami poprzez włączenie środków i kompetencji regulatorów branżowych do UOKi. K § wprowadzić mechanizm koordynacji pomiędzy rządem a UOKi. K, który pozwala na polityczny wpływ przy zachowaniu podstawowej prokonsumenckiej i prokonkurencjyjnej misji Urzędu q Unowocześnienie prawa upadłościowego § Przestawić rolę sędziów na nadzorowanie i ułatwianie procesu zamiast podejmowania decyzji gospodarczych § Zwiększyć rolę wierzycieli 25 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Instytucjonalny q Zmniejszenie niepotrzebnej dolegliwości prawa podatkowego: § Przywrócić równowagę pomiędzy bezpieczeństwem prowadzenia działalności gospodarczej a zakresem władzy urzędów podatkowych q Uproszczenie rejestracji spółki § § Bez udziału sędziów Obniżyć kapitał minimalny dla S. A. i sp. z o. o. W jednym miejscu Jeden numer identyfikacyjny q Zwiększenie dostępności informacji gospodarczych § Udostępnić KRS w internecie § Inne 26 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Sektorowy § § § § § Budownictwo i planowanie przestrzenne Spółdzielczość Korporacje zawodowe Prawo pracy Związki zawodowe Transport osobowy Rynki finansowe Obrót ziemią rolną Sprzedaż nieruchomości cudzoziemom Likwidacja powiatów § Zamienić powiaty w spółki z o. o. , których właścicielami będą gminy § W pierwszym roku przekazać fundusze na obecnym poziomie § W kolejnych latach przekazać tylko pieniądze na zadania byłych powiatów (minus pieniądze na urzędników powiatowych) 27 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

K O N I E C Informacja i świadomi obywatele są w ostatniej instancji jedyną obroną przed grupami interesów. Dziękuję za uwagę, oraz dziękuję osobom, które pomogły w przygotowaniu niniejszego materiału. Proszę o pytania… 28

Załączniki Ø Dlaczego deregulujemy oraz dlaczego regulujemy a ponadto jakie są główne słabości regulacji 29

Cel deregulacji: zwiększyć wydajność pracy i kapitału Celem deregulacji jest zwiększene wydajności gospodarki. q Wydajności pracy i kapitału wyznacza poziom dochodu w gospodarce. q Wzrost wydajności gospodarki (czyli postęp techniczny i organizacyjny) jest w długim okresie jedynym wyznacznikiem wzrostu dochodu na głowę. q Zapewnienie swym obywatelom warunków do osiągnięcia dobrobytu, a sobie środków do finansowania swej działalności wymaga, aby państwo tworzyło tylko przepisy, które przynoszą więcej korzyści niż kosztów. q Należy przy tym pamiętać, że jedynym mechanizmem obniżającym ceny i napędzającym postęp organizacyjny i technologiczny jest konkurencja. Naczelnym zadaniem państwa jest ułatwianie zaistnienia konkurencji w każdym zawodzie i każdej branży. 30 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Dlaczego musimy regulować By zwiększyć dobrobyt społeczny regulacja są jednak potrzebne. q Celem regulowania powinno być zwiększenie dobrobytu społecznego (suma nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta). q Przy takim założeniu istnieje tylko pięć powodów dla regulowania gospodarki przez państwo: § Koszty zewnętrzne § Korzyści wewnętrzne § Dobra publiczne § Asymetrie informacji § Monopole naturalne q Innych uzasadnień dla regulacji nie ma! (ale patrz następna strona) 31 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Transfery pod przykrywką regulacji Często pod pozorem regulacji politycy ukrywają transfery. q Państwo pod przykrywką regulacji może transferować środki od jednej grupy społecznej do drugiej z powodów politycznych, np. : § w RPA państwo dotuje czarnych kosztem białych aby zatrzeć historyczne niesprawiedliwości, § w UE państwo dotuje rolników kosztem konsumentów, § w Polsce pracujący poza rolnictwem płacą za emerytury rolników. § w Polsce pracujący poza górnictwem dotują górników § w wielu krajach OECD, w tym w Polsce, młodsi dotują starszych. q Nie unikniemy tego zjawiska. Jednak w takim wypadku koszt tych transferów musi być przejrzysty, publicznie znany i zaakceptowany w demokratyczny sposób. 32 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Niedoskonałości regulacji – brak informacji Do sprawnego q regulowania zazwyczaj brakuje informacji. Teoria public choice, która dała współczesne podstawy teoretyczne dla tworzenia regulacji zakłada, że regulator posiada wszystkie niezbędne informacji. q Jednak w rzeczywistości regulatorzy nie mają pełnego obrazu sytuacji. Nie dość, że regulowane firm znają swoje koszty i popyt na swoje produkty lepiej od regulatora, to jeszcze mogą skorzystać na ukrywaniu tych informacji lub wręcz dostarczaniu informacji nieprawdziwych. q Osiągnięcie optymalnych rozwiązań postulowanych przez teoretyków regulacji jest niemożliwe, ponieważ w praktyce nie można ustalić co stanowi rozwiązanie optymalne. 33 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Niedoskonałości regulacji – ekonomia polityczna Sprawne regulowanie jest zazwyczaj uniemożliwiane przez polityków i grupy interesu. q Skutkiem każdej regulacji jest transfer środków. A politycy często wykorzystują regulacje, aby uzyskać korzyści polityczne zamiast naprawić niedoskonałości rynku. q Członkowie małych dobrze zorganizowanych grupy interesów (najczęściej producenci), czerpią więcej korzyści z regulacji, niż członkowie szerokich, zróżnicowanych grup (najczęściej konsumenci). Regulacje zazwyczaj dążą do utrwalenia politycznie optymalnego transferu rent ekonomicznych do koalicji dobrze zorganizowanych grup interesu. q W praktyce często następuje przechwycenie regulatora (ang. regulatory capture) polegające na tym, że regulatorzy zaczynają reprezentować interesy regulowanego przemysłu, zamiast reprezentować interesy konsumentów. Oznacza to, że zazwyczaj działania regulatora zwiększają zyski firm i ceny, oraz tworzą bariery wejścia dla nowych konkurentów. 34 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Niedoskonałości regulacji – ograniczenie wzrostu Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego. q Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego. Postęp technologiczny i organizacyjny jest źródłem wzrostu gospodarczego Regulacje szczególnie mocno obciążają nowe firmy i działalność innowacyjną: § Istniejące firmy produkujące przy użyciu tradycyjnych technologii nie potrzebują pozwoleń itp. § Nowe firmy i nowi przedsiębiorcy nie mają na swoich usługach sztabów lobbystów i prawników. Ponadto początkujący przedsiębiorcy zazwyczaj nie należą do elit społecznoekonomicznych, co utrudnia ich dostęp do decydentów. 35 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Niedoskonałości regulacji – ograniczenie wzrostu c. d. Regulacja jest szczególnie niebezpieczna dla wzrostu gospodarczego. q Nowe firmy i przedsiębiorcy nie mają zazwyczaj dużo wolnej gotówki, więc nie mogą „kupić” przychylności biurokracji. q Nowe przedsięwzięcia zwracają się dopiero po dłuższym czasie. Dlatego są szczególnie narażone na wyciągniętą rękę państwa zwiększającą niepewność co do powodzenia projektu (stopa dyskonta do liczenia wartości bieżącej projektu, tzw. NPV!). q Regulacja utrwala nieefektywne struktury. Czyni to na dwa sposoby: § Często regulacja ogranicza wybór technologii i sposób organizacji pracy, zmniejsza jej efektywność i zwalnia postęp techniczny i organizacyjny. § Postęp technologiczny jest wypadkową m. in. struktury rynku, na którym działa wynalazca. Jeżeli rynek jest opanowany przez prawem chronionych monopolistów, to wybór technologii i kierunek jej rozwoju dostosowane będą do produkcji monopolistycznej o określonej skali produkcji (np. rynek telekomunikacyjny, gdzie regulacja stworzyła monopol naturalny). 36 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

W czyim interesie Państwo musi działać w interesie wszystkich obywateli. q Każdy Polak jest konsumentem, a tylko niektórzy są producentami, sprzedawcami lub przedstawicielami zawodów oraz branż rzekomo zasługujących na wsparcie państwa z kieszeni konsumenta, podatnika lub swego konkurenta. q Drobne – często trudne do zauważenia – koszty ponoszone przez wszystkich są większe, niż korzyści dla danej branży lub grupy zawodowej. q Państwo podejmuje i będzie podejmować decyzje o transferze środków od jednych grup społecznych do drugich, które nie mają uzasadnienia w zwiększaniu dobrobytu społecznego. Ale takie transfery muszą być przejrzyste, policzalne, znane i zaakceptowane w procesie demokratycznym. 37 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Jakie rozwiązania preferujemy Informacja i świadomi obywatele są w ostatniej instancji jedyną obroną przed grupami interesów. q Zamiast zawsze walczyć z grupami interesu wolimy uświadomić milczącej większości (poprzez dostarczenie odpowiednich informacji) kto ją okrada. q Walczyć z grupami interesu tam gdzie obywatele poznali prawdziwy bilans kosztów i korzyści. q Jeżeli UE wymaga walki z grupami interesu, wykonywać jej zalecenia tylko po uprzednim poinformowaniu obywateli o kosztach i korzyściach. q Instytucjonalne i trwałe w czasie zamiast jednorazowe i akcyjne. q Oparte o zwiększenie udziału obywateli w procesie decyzyjnym. q Zakładające ujawnienie interesów grup interesu oraz sprzeczności pomiędzy grupami interesu. q Konkretne działania sektorowe tylko tam, gdzie obywatele już znają bilans kosztów i korzyści (dojrzeli do poparcia walki z grupami interesu). 38 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Ø Wykresy 39

Brak wolności gospodarczej = korupcja Żródło: Fraser Institute, Transparency International 40 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Zatrudnienie w administracji rośnie Podwojono liczbę urzędników. Coraz więcej urzędników bez względu na polityczny „kolor” aktualnie rządzącej koalicji: 41 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki

Tempo tworzenia prawa Roczny przyrost prawa (w kg) zwiększył się 10 krotnie! 42 Spis treści Co to jest deregulacja Publiczne wysłuchanie Raport regulacyjny Telewizja i Radio Pozostałe obszary Załączniki