Depresyon Depresyon Gnlk Etkinlikleri lgi ve stekle Yapabilme

Depresyon

Depresyon Günlük Etkinlikleri İlgi ve İstekle Yapabilme ve Yaşamdan Zevk Almanın Yerini. . . n n n n Üzüntü, Keder, Mutsuzluk, İsteksizlik, Karamsarlık, Umutsuzluk, Suçluluk gibi duyguların almasıdır.

Depresyon nasıl başlar ? n n n Premorbid kişilik ve yaşanmış olaylar Bağımsızlık kaybı Kontrol kaybı Hareketlilik kaybı Rol kaybı depresyona uygun koşullar oluşturabilir.

Depresyon nasıl başlar? n n İlk depresyon atağı sıklıkla ekonomik problemler, işsizlik, boşanma gibi psikososyal yüklenmelerle tetiklenir. DİKKAT: Psikososyal yüklenmeyi takiben gelişen belirtiler süre ve şiddet olarak depresyon tanı ölçütlerini karşılamazsa bu duruma UYUM BOZUKLUĞU denir.

Depresyon n Ülkemizde ruhsal sorunlar en sık bedensel (psikosomatik) yakınmalarla dile getirilir. n Ruhsal sorunu olan hastaların yarıdan çoğu tedavi için ilk olarak birinci basamağa başvurur. n Birinci basamakta tedavi edilmeden psikiyatriste gitmesi önerilen her dört hastadan yalnızca biri gider.

Temel Belirtiler Çökkün ya da üzgün olma İlgi kaybı ya da zevk alamama

Eşlik Eden Belirtiler Yorgunluk, enerji azalması Uyku bozukluğu İştah bozukluğu (azalma veya artma) Dikkatini toplama güçlüğü Kendine güvende azalma Suçluluk ve değersizlik düşünceleri İntihar düşünceleri/girişimi Durgunluk ya da ajitasyon Cinsel bozukluklar

Depresif Hastalarda En Sık Bulunan Yakınmalar. . . • • • Yorgunluk, enerji azlığı, bitkinlik, hareketlerde yavaşlama Baş ağrısı Gerginlik ve sıkıntı hissi Kendini üzgün ve çökkün hissetme Sırt ağrıları Uykusuzluk Göğüs ağrısı Hazımsızlık Baş dönmesi Gövdede, kollarda ya da bacaklarda ağrılar

Kronik hastalığı olanlarda Depresyon Prevalansı n n n n Diabetes mellitus Miyokard infarktüsü Koroner arter hastalığı Hipertansiyon Böbrek yetmezliği Romatoid artrit Kanser % % % % 9 -27 16 -19 18 -23 20 -25 14 -31 12 -28 6 -25

Diyabet ve Depresyon n Diyabetik hastalarda depresyon sıklığı % 25’tir. Diyabetik hastalarda depresyon eklendiğinde diyabetin seyri kötüleşmektedir. Diyabetik hastalarda depresyonun seyri daha kötüdür.

Miyokard İnfarktüsü ve Depresyon n n MI geçirenlerde depresyon sıklığı yüksektir. MI geçirmiş ve depresyonlu hastalarda mortalite 3. 5 kat daha yüksektir.

Depresyonda Belirti ve Bulgular (DSM-IV) Aşağıdaki belirtilerden en az 5 tanesi 2 hafta süreyle mevcut olmalı; ¨ çökkün duygu durum ¨ normal etkinliklere karşı belirgin bir biçimde azalmış ilgi, zevk alamama ¨ anlamlı derecede kilo kaybı ya da kilo alımı ¨ insomnia veya hipersomnia ¨ psikomotor retardasyon veya ajitasyon ¨ yorgunluk, bitkinlik, enerji kaybı ¨ değersizlik veya suçluluk duyguları ¨ düşüncelerini belli bir konu üzerine yoğunlaştıramama veya kararsızlık ¨ ölüm düşünceleri, intihar girişimi ya da planları

Depresyon neden önemli? Yaşam kalitesini azaltır n Ekonomik ve mesleki kayıplara yol açar n Kişiler arası uyumun bozulmasına neden olur n Alkol ve madde kötüye kullanımı veya bağımlılığı sıklıkla depresyona eşlik eder n

Depresyon n n En yaygın ruhsal hastalıklardan birisidir Her yaş grubunda görülebilir En sık 25 -44 yaş arasında görülür Depresyon kadınlarda erkeklerden iki kat fazla görülür Depresyon 50 yaşın üzerinde ölüm hızını dört kat arttırır

Depresyon Prevalansı

Depresyon n Kalıtımsal etkenler önemlidir. Ailevi yüklülüğü olanlarda depresyon 1. 5 -3 kat daha fazladır. Yaşlı nüfusta (> 65 yaş) en sık rastlanan psikiyatrik sorundur. Yaşlı nüfusun % 10 -15’inde anlamlı derecede depresif semptom vardır.

Yaşlılarda Depresyon n n Bilişsel işlevlerde bozulma belirgin İlaç yan etkilerine duyarlılar Komorbid (başka hastalıklara eşlik eden) tıbbi durum daha fazla Çok sayıda ilaç kullanımı Düşük dozda başlanmalı ve yavaş arttırılmalı

Depresyon ve Suisid n n n Depresyonda intihar riski yüksektir (% 15) İntihar edenlerin % 40 -50’ sinde, tanı konmamış ya da yetersiz tedavi edilmiş depresif bozukluk Kadınlarda intihar girişimi erkeklerden fazla iken Özellikle erkeklerde ve yaşlılarda ölümle sonlanan intihar girişimleri fazladır Gençlerde intihar gittikçe artmakta, yaşlılarda ve kadınlarda gittikçe azalmakta

Depresyon ve Suisid n n Kendine zarar verme davranışı epizodundan önce, hastaların % 50 -60’ının birinci basamak hekimini ziyaret ettikleri tespit edilmiş İntiharı önlemede kaliteli birinci basamak hizmeti önemli bir standarttır Depresif duygu durumla gelen her hasta suisid açısından araştırılmalı Suisid ile ilgili soru sormak suisid riski yaratmaz

Depresyon ve nüks n n İlk depresyon genellikle 20’li yaşlarda görülür Tek atak sonrasında nüks riski % 50 -70 İkinci atak sonrasında nüks riski % 70 Üçüncü atak sonrasında nüks riski % 90

Genel Tıbbi Duruma Bağlı Depresyon n n Major depresyon kriterlerine uyan hastaların % 1015’inde altta yatan sebep bir fiziksel hastalık ya da başka bir neden olabilir. Tıbbi öykü Fizik muayene Ayırıcı Tanıda önemlidir Kullanılan ilaç tedavileri Laboratuar

Depresyonla İlişkili Tıbbi Durumlar n n n n Alzheimer, CVA AIDS Beyin tümörleri Multiple skleroz Hipotiroidi, Hipertiroidi Cushing Sendromu, Addison B-12, folat eksiklikleri (400 ve üstü olmalı) n n n n Kafa travması, Epilepsi Parkinson Hastalığı SLE Pankreas kanseri Romatoid artrit Huntington Hastalığı Kronik ağrı, fibromiyalji

Depresyonla İlişkili İlaç ve Maddeler n n n n Antihipertansifler: ß-bloker, Metildopa, Reserpin Dijital, prokainamid Kontraseptifler, Benzodiazepinler Kortikosteroid H-2 Reseptör Antagonistleri Kanser Kemoterapisi, İnterferon Alkol, Opiat, Anabolik steroidler, Amfetamin Anti-inflamatuar: İndometasin, fenilbutazon, pentozokain

Hekimin depresyondan şüpheleneceği durumlar ! n n n n Belirsiz somatik yakınmalar Çok sayıda somatik yakınma Kronik ağrı, baş ağrısı Analjezik kullanımına yanıt vermeyen ağrılar Anksiyete, yorgunluk, uyku bozuklukları Cinsel şikayetler Tinnutus Birbirini takip eden diare ve konstipasyon

Risk Grupları n n n Cinsiyetin Kadın olması Kadın için 35 -45 yaş, erkek için >55 yaş Stresli yaşam olayları Sosyal desteğin olmaması Depresyon öyküsü Ailede depresyon ya da suisid Tıbbi komorbidite (eşlik eden hastalıklar) Düşük sosyo-ekonomik düzey Alkol/madde kullanımı Postpartum dönem Eşlik eden anksiyete

Tanıda Sık Yapılan Hatalar n n n Depresyon hastalarının yarısı anksiyete belirtileri ile gelirler Depresyon yerine anksiyete tanısı yanlışlıkla konur Hasta inkar ettiğinde depresyon genellikle kolayca dışlanır, özellikle yaşlı hasta grubunda. . . Yetersiz bilgi Komorbid (eşlik eden) durumlar gözden kaçıyor Etiketlenme endişesi

Depresyon Tedavisinde Temel İlkeler § Depresyonun ilaçla tedavisinde temel ilke: "yeterli doz, yeterli süre" § Antidepresanların yeterli doz ve süre kullanılmaması durumunda depresyon kronikleşebilir.

Antidepresan Tedavinin Süresi Relaps (depreşme) riskini azaltmak için; depresyon tedavisi akut dönemi takiben en az 6 -12 ay süre ile devam ettirilmelidir.

Tedavide Hedefler 1. 2. 3. 4. İyileşme süresini kısaltmak (genellikle 4 -6 hafta) Nüksü engellemek İşlevselliği düzeltmek Morbidite ve mortaliteyi azaltmak

Tedavi İlaç Tedavisi n Psikoterapi n Egzersiz n Kombine tedavi n EKT (Elektro Konvülziv Tedavi) n

Tedavi § § • • Güvenli Etkin Ekonomik Kullanımı basit ajanlar seçilmelidir. Hastanın yaşı Eşlik eden hastalık Eşlik eden ilaç kullanımı Geçmiş ve mevcut tedavi yanıtı önemlidir.

Akut Tedavi • İyileşmenin hedef olduğu dönemdir • 6 -8 haftadan önce, “tedavi etkisizdir” kararı verilemez. • Tüm antidepresanların anlamlı bir etki gösterebilmesi için 3 -4 hafta geçmesi gerekir.

İlaç tedavisi ile birlikte yapılması gerekenler n n Hasta eğitimi Hastanın depresyon ve tedavi hakkında bilgilendirilmesi Karar verme ve takiplerde hastanın katılımını sağlama Hastanın ailesinin 1. Hastalık hakkında 2. Hastalığın seyri hakkında 3. Hastalığın bireyde yarattığı işlev kaybı ve bunu kimin üstleneceği hakkında bilgilendirilmesi

Sürdürme Tedavisi Depreşmeyi (relapsı) engellemek için en az 6 ay ilaç kullanılmalıdır. Birden fazla epizodu olan kişilerde en az 1 -2 yıl sürdürülmelidir.

Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörleri (SSRI) n n n Tüm depresyon tiplerinde etkili Komorbid tıbbi durumlar varlığında güvenli Kan seviyesi takibine gerek yok Günde tek doz kullanım kolaylığı Genelde sabah, tok karnına Yüksek doz alımlarında güvenli

SSRI’ın Yan Etkileri n n n İnsomnia ajitasyon sinirlilik baş ağrısı GIS belirtileri Cinsel işlev bozukluğu Yan etkilerin çoğu geçicidir, ilk bir iki haftada kaybolur.

SSRI & TSA Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar SSRI n n n Cinsel işlev bozukluğu İnsomnia Ajitasyon TSA n n n Suisid fikri/planı Kalp hastalığı Dar açılı glokom

Tedavinin Sonlandırılması n n TSA’lar ani kesilirse bulantı, ishal, uyku bozuklukları, ajitasyon ortaya çıkar Bu belirtiler 1 ay sürebilir Fluvoksamin, paroksetin ani kesilmesinde de benzer belirtiler görülebilir 4 haftada dozun azaltılarak kesilmesi gerekir.