Depresja 2005 Waldemar Szelenberger Katedra i Klinika Psychiatryczna

Depresja 2005 Waldemar Szelenberger Katedra i Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej w Warszawie

Granice zdrowia Ryzyko zachorowania w ciągu życia: 1% Mania Depresja Ryzyko zachorowania w ciągu życia: 10%

(JAMA 1992) Wzrost zachorowań na depresję

DEPRESJA monoaminowa 1970 r. nadaktywność osi HPA 1990 r. zaburzenia plastyczności neuronalnej 2000 r. Bilikiewicz A. i wsp. Psychiatria, Wrocław 2004

Główne neuroprzekaźniki Serotonina (5 -HT) i noradrenalina (NE) Układ limbiczny Kora przedczołowa Jądra szwu (5 -HT) Miejsce sinawe (NE)

Neuroprzekażnikowa teoria depresji • W depresji zaburzona jest funkcja układu serotoninergicznego (5 HT) i noradrenergicznego (NE) w mózgu • Zaburzenia 5 HT i NE w rdzeniu kręgowym powodują wzrost percepcji bólu • Zaburzenia regulacji 5 HT i NE tłumaczą występowanie psychicznych i fizycznych objawów depresji Descending Pathway Drogi zstępujące Drogi wstępujące Ascending Pathway

Zależność objawów od funkcji neuroprzekaźników Serotonina (5 -HT) Noradrenalina (NE) Seks Depresyjny nastrój Uwaga Apetyt Lęk Aktywność Agresja Ból Drażliwość Motywacja

Aktywność osi HPA Choroba niedokrwienna serca, Nadciśnienie tętnicze Cukrzyca Osteoporoza Próchnica Kamica moczowa Astma Łuszczyca Migrena Nowotwory Załamanie układu odpornościowego

(Kandel 2000) Wpływ stresu na objętość hipokampa

(Price i wsp 1996) Zwiększenie regionalnego przepływu mózgowego w depresji

Zmiany strukturalne w depresji Kora przedczołowa objętości kory mózgowej objętości i wielkości neuronów gęstości gleju metabolizmu glukozy Jądro migdałowate objętości metabolizmu glukozy przepływu krwi Hipokamp objętości zahamowanie neuroregeneracji zaburzenia metabolizmu apoptoza Czeh G. i wsp. 2001 Sheline Y. i wsp. 2003

Redukcja objętości kory w zależności od czasu trwania depresji u kobiet (Lampe i wsp 2003)

(Duman i wsp 2001) Czynniki wpływające na neurogenezę

(Dayer i wsp 2005) Powstawanie nowych neuronów w korze mózgowej

F 32 Epizod depresyjny Dolegliwości trwają nie mniej niż 2 tygodnie 1. Nastrój depresyjny 2. Utrata zainteresowań i przeżywania przyjemności 3. Zwiększona męczliwość 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Osłabienie koncentracji i uwagi Niska samoocena i mała wiara w siebie Poczucie winy i małej wartości Pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości Myśli i czyny samobójcze Zaburzenia snu Zmniejszony apetyt

Depresyjny z objawami somatycznymi (depresja maskowana) Dolegliwości trwają, mimo wykluczenia przyczyn organicznych • • • Bóle grzbietu Bóle krzyża Bóle podbrzusza Bóle serca Zaburzenia lękowe Zaburzenia snu

F 30 Epizod maniakalny Dolegliwości trwają nie mniej niż 1 tydzień, a ich nasilenie utrudnia wykonywanie codziennej pracy i stwarza konflikty 1. 2. 3. 4. 5. 6. Nastrój podwyższony, albo wzmożona drażliwość Wzrost energii, ruchliwości, przyspieszenie myślenia Zaburzenia uwagi Nadmierna pewność siebie Skrócenie czasu snu Podejmowanie nieprzemyślanych decyzji

(Stahl 2002) Przebieg epizodu depresyjnego

(Stahl 2002) Dystymia: Depresja o niewielkim nasileniu, trwająca bardzo długo

Podwójna depresja (Stahl 2002)

(Stahl 2002) Prawdopodobny przebieg zaburzeń nastroju

(Stahl 2002) Zaburzenia afektywne z szybką zmianą faz

(Burt 2004) Objawy depresji u mężczyzn i kobiet

Depresja u kobiet • Choroba jednobiegunowa – częściej u kobiet • Choroba dwubiegunowa: szybka zmiana faz – częściej u kobiet • Depresja związana z zaburzeniami hormonalnymi: - Zespół napięcia przedmiesiączkowego - Depresja poporodowa - Depresja w przebiegu menopauzy

Depresja poporodowa (Kumar i Robson 1984)

Leczenie depresji

(Stahl 2002) Czas leczenia epizodu depresyjnego

Klasyczne nieselektywne leki trójpierścieniowe dawka dobowa w mg • amitryptylina Amitriptylinum 150 • dezypramina Petylyl 150 • dibenzepina Noveril 480 • doksepina Sinequan 150 • imipramina Imipramin 150 • klomipramina Hydiphen 150

Leki czteropierścieniowe dawka dobowa w mg • mianseryna Lerivon, Mianserin 60

Leki serotoninergiczne dawka dobowa w mg • citalopram Cipramil, Cital 20 escitalopram Lexapro 10 • fluoksetyna Prozac, Bioxetin 20 • fluwoksamina Fevarin 300 • sertralina Zoloft, Asentra 200 • paroksetyna Seroxat, Rexetin 50

Leki noradrenergiczne dawka dobowa w mg • dezypramina Petylyl • reboksetyna Edronax 150 8

Inhibitory MAO dawka dobowa w mg • moclobemide, Aurorix, Mocloxil 600

Leki o podwójnym działani nowe leki atypowe dawka dobowa w mg • wenlafaksyna Efectin 150 • milnacipran Ixel 100 • mirtazapina Remeron • tianeptyna Coaxil 45 37, 5 i

Leczenie depresji z zespołami bólowymi • SNRI: wenlafaksyna, duloksetyna • dezypramina • SSRI+NRI: fluoksetyna+dezypramina (Nelson i wsp 2004)

Leczenie depresji w chorobie dwubiegunowej Leczenie ostrej fazy: • Tylko stabilizator nastroju (zwłaszcza w szybkiej zmianie faz) • Stabiliator nastroju + lek przeciwdepresyjny • Elektrowstrząsy Profilaktyka: • Wieloletnie przyjmowanie stabilizatora nastroju: 1. Lit 0, 6 -0, 8 m. Eq/l 2. Kwas walproinowy 1800 mg 3. Lamotrygina 100 mg 4. Karbamazepina 800 mg 5. Olanzapina 20 mg

(Lloyd 2002) Niewłaściwe leczenie depresji nasenne 38 10 11 2 12 anksjolityki 2 30 przeciwdepresyjne

Leki nadużywane w depresji • • alprazolam bromazepam chlordiazepoksyd diazepam estazolam flunitrazepam klobazam • • klonazepam lormetazepam midazolam nitrazepam oksazepam temazepam

Psychotherapy and pharmacotherapy may induce similar alterations in gene expression and structural changes in the brain. (Kandel, 1998)

(Brody i wsp. 2001) Spadek przepływu regionalnego w depresji leczonej paroksetyną i psychoterapią

Cel terapii: Całkowite wyleczenie!!! 1) Racjonalna farmakoterapia 2) Długotrwałe leczenie profilaktyczne 3) Ścisła współpraca z rodziną i środowiskiem pacjenta