Deprem Yerkabuu iindeki krlmalar nedeniyle ani olarak ortaya
Deprem
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması olayına "DEPREM" denir.
DEPREM TÜRLERİ TEKTONİK DEPREMLER: Levhaların hareketi sonucu oluşan depremlerdir çoğunlukla levhaların sınırlarında oluşurlar. Yeryüzünde olan depremlerin %90'ı bu gruba girer. Türkiye'de olan depremler de büyük çoğunlukla tektonik depremlerdir. VOLKANİK DEPREMLER: Bunlar volkanların püskürmesi sonucu oluşurlar. Yanardağlarla ilgili olduklarından yereldirler ve önemli zarara neden olmazlar. ÇÖKÜNTÜ DEPREMLER: Bunlar yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ve maden ocaklarında galerin, tuz ve jipsli arazilerde erime sonucu oluşan boşlukları tavan blokunun çökmesi ile oluşurlar.
Tektonik
Levha sınırlarında yoğunlaşmış deprem odakları
Levha Sınırları
Levha Sınırları
Faylar
Türkiye diri fay faritası
Deprem Bölgeleri Haritası'na göre, yurdumuzun %92'si deprem bölgeleri içerisindedir
2 -VOLKANİK DEPREMLER Bunlar volkanların püskürmesi sonucu oluşurlar.
ÇÖKÜNTÜ DEPREMLERİ
Deprem Nedir ? Nasıl Oluşur ? Deprem yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken enerjinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yerdeğiştirme hareketinin neden olduğu karmaşık elastik dalga hareketleridir. İki yönden sıkıştırılan kaya Bu kuvvet altında kayanın zamanla şekil değiştirmesi
Kaya aniden kırılarak fay oluşur ve ortaya çıkan enerji deprem dalgaları halinde yayılır. Hareket yatay olduğu gibi düşey de olabilir. Kırılmanın olduğu noktaya "Odak" (iç merkez) denir. Yeryüzünde, odak noktasının hemen üzerinde bulunan noktaya ise dış merkez denir ve genelde depremden en çok etkilenen yer de dış merkezdir. Deprem sonrasında kayaların yerlerine oturması sürecinde, artçı sarsıntılar denilen nispeten hafif titreşimler oluşur.
ODAK NOKTASI Yer içerisinde deprem enerjisinin ortaya çıktığı odak noktadır. Aynı zamanda iç merkez olarak da adlandırılır. DIŞ MERKEZ Odak noktasına en yakın durumda olan yeryüzü noktasıdır. Aynı zamanda depremden en çok zarar gören ve depremi en kuvvetli hisseden bölgedir. ODAK DERİNLİĞİ Deprem enerjisinin açığa çıktığı noktanın en kısa uzaklığıdır.
ODAK DERİNLİĞİNE GÖRE DEPREMLER KAÇA AYRILIR? 3’e Ayrılır : - Derinliği 60 Km’ye kadar olan depremlere sığ depremler. - Derinliği 60 ile 300 Km arasında olanlara orta derinlikte depremler . - Derinliği 300 -700 Km arasında olanlara da derin depremler denir.
Gövde dalgaları: P ve S dalgaları � Gövde dalgaları • P veya öncül dalga �En hızlı dalgadır �Katı, sıvı ve gazlardan geçebilirler �Dalga yayılma yönüyle madde taşınım yönü aynıdır • S veya ikincil dalgalar �P dalgasından daha yavaştırlar �Sadece katılardan geçerler �Makaslama dalgaları maddeleri dalga yayılım yönüne dik yönde taşırlar
Deprem oluştuğu anda yerkabuğuna iki farklı hareket dalgası yayar: • P-dalgası ve S-dalgası. P-dalgası, öncül dalgadır ve yer yüzeyine paralel doğrultuda salınımlardan oluşur. • S-dalgası yer yüzeyine göre dik yönde/düşeyde hareket eder, yani bir yüzme havuzundaki su dalgası gibi.
Yüzey dalgaları: R ve L dalgaları � Yüzey dalgaları • Yüzey ya da yüzeyin hemen altından hareket ederler • Gövde dalgalarından daha yavaştırlar; dönmeli ya da yanal olarak yayılırlar • Hasara neden olan asıl dalgalardır
Deprem episentırı nasıl belirlenir? Sismik dalga tavrı • Önce P dalgası istasyona varır ardından S, L ve R dalgaları • Dalgaların ortalama hızları bilinmektedir • Deprem sonrasında sismografa gelen dalgaların hızlarındaki farklardan sismografla deprem episentırı arasındaki mesafe hesaplanabilir
Deprem episentırı nasıl belirlenir? � � � En az üç deprem istasyonu (sismograf) gereklidir Deprem dalgasının merkezlere geliş hızıyla hesaplanan mesafeler le (dairenin yarı çapı) pergel yardımıyla eş uzaklık çemberleri çizilir Üç noktanın kesişim yeri depremin episentırıdır
Deoremlerin yıkıcı etkileri nelerdir? � Yer Sarsıntısı • genlik, süre ve hasar increases az peki, şmiş ortamlarda artış gösterir
DEPREM SIDDETLERI SIDDET 1, 2, 3, 4 Sallantilar çok zor hissedilir, binalar hasar görmez. SIDDET 5 Mutfak esyalari ve pencere camlari kirilabilir. SIDDET 6 Herkes tarafindan hissedilir. Pencere camlari ve cam esyalar kirilir. Agir esyalardan bir bölümü yerinden oynar. Sivalarda çatlaklar olusur. SIDDET 7 Ayakta durmak zorlasir. Asili cisimler düser. Esyalar hasar görür. D türü (kerpiç, tas gibi zayif malzeme, kötü harç, standart disi isçilik) yapilarda çatlaklar ve hasarlar olusur. C türü (alelade isçilik ve harç) yapilarda çatlaklar olusur. SIDDET 8 Araba kullanmak zorlasir. C türü yapilarda kismen yikilma, B türü (iyi isçilik ve harç) yapilarda az hasar olusur, A türü (iyi isçilik, harç ve tasarim) yapilarda hasar olmaz. Zayif duvarlar ve heykeller, kuleler ve bacalar yikilir. Agaç dallari kirilir. Agir esyalar ters döner. Kayalar düser ve heyelanlar olabilir. SIDDET 9 D türü yapilarin tümü yikilir. C türü yapilarda agir hasar olusur. B türü yapilar önemli hasarlar görür. Yeryüzünde büyük yarik ve çatlaklar olusur. Yeraltinda borular kopar. SIDDET 10 B, C ve D türü yapilarin büyük bölümü yikilir. Baraj ve bentlerde önemli hasarlar olusur. Yeryüzünde büyük çatlaklar ortaya çikar. Raylar bükülür. Heyelanlar olur. SIDDET 11 Pek az yapi ayakta kalir. Köprüler yikilir. Yeryüzünde büyük çatlaklar olusur. Yumusak zeminde yer kaymalari olur. Raylar çok fazla egilir. SIDDET 12 Herseyin sonu. Tüm yapilar yikilir. Deprem bölgesindeki yeryüzü biçimi degisir. Cisimler havaya firlar. Yeryüzünde deprem dalgalarinin ilerleyisi izlenebilir. Ufuk ve yataylik kavrami yok olur.
TSUNAMİ NE DEMEKTİR? Deprem sırasında denizde meydana gelen dev dalgalara TSUNAMİ denir.
Su altı heyelanına bağlı Tusunamiler
Su altı Heyelanı
- Slides: 38