DENEY HAYVANLARININ BESLENMES DENEY HAYVANLARININ BESLENMES zerinde aratrma
DENEY HAYVANLARININ BESLENMESİ
DENEY HAYVANLARININ BESLENMESİ Üzerinde araştırma yapılan tüm deney hayvanlarının belirli bir hareket özgürlüğü olan, yeterli su ve gıda alabildiği sağlıklı koşullarda yaşamlarını sürdürebilecekleri ortam sağlanmalıdır. (Hayvan refahı) Hayvanın tutulduğu kafes içinde istediği kadar yem ve suya ulaşması önemlidir. Laboratuvar hayvanı genellikle ad libitum beslenir.
DENEY HAYVANLARININ BESLENMESİ Hayvan enerji gereksinimlerini karşılamak üzere yem alımını kendi düzenleyecektir. Laboratuvar hayvanlarının beslenebilmesi için yemler sıkıştırılarak pelet şeklinde kemirilme için uygun hale getirilir. Sıkıştırılmış yemlerin kemirilmesi hayvanın dişleri için törpüleyici etkide bulunur ve kesicilerin aşırı uzaması gibi sorunları engeller.
DENEY HAYVANLARININ BESLENMESİ Genel bir kural olarak 100 gramlık bir hayvan ortalama 10 ml su, 5 gram yem tüketir. Hazır yemlerde hayvanların beslenmesi için gerekli olan maddeler uygun oranlarda bulunur. Standart yemlerin; %24 ham protein %4 ham yağ %6 lif, vitamin ve mineraller içermesi gerekir.
LABORATUAR HAYVANLARININ GÜNLÜK YEM VE SU GEREKSİNİMLERİ Tür Yiyecek Su Kuru Gıdaya Başlama Fare 3 -6 gram/gün 3 -7 m. L/gün 10. gün Sıçan 20 -50 gram/gün 20 -45 m. L/gün 12. gün Hamster 15 -20 gram/gün 7 -15 m. L/gün 7. -9. gün Kobay 35 -60 gram/gün 12 -15 m. L/100 g/gün 4. -5. gün Tavşan 100 -250 gram/gün 80 -100 m. L/kg/gün 4. -5. gün Kedi 110 -225 gram/gün 100 -200 m. L/gün 20. -30. gün Köpek Maymun 250 -1200 gram/gün 25 -35 m. L/kg/gün 40 gram/kg/gün 350 -950 m. L/gün 20. -30. gün
BESİN MADDE GEREKSİNİMİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Genetik yapı Kobaylarda L-glukolakton oxidaz enziminin yokluğuna bağlı Vit C sentezleyemezler Fizyolojik dönem
Çevresel etkiler Düşük sıcaklık değerleri enerji ihtiyacını arttırır Yüksek sıcaklık değerleri ise yem tüketimini azaltarak besin madde gerksinimlerinin karşılnmasında problem yaratır. Mikrobiyolojik yapı Otoklavlanmış yemlerde besin madde kayıpları oluşur.
BESİN MADDE GEREKSİNİMİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Araştırma koşulları Cerrahi girişimler ağrı ve stres yaratarak yem tüketimini azaltabilir Ağızdan yada diyetle uygulanan bazı deneysel maddeler iştahı baskılayabilir Kaprofajinin istenmediği araştırma protokollerinde, besin madde gereksinimleri değişir diyet tekrar düzenlenmelidir
Besin madde etkileşimleri Yüksek enerjili diyetlerde yem tüketimi düşeceğinden, diyette diğer besin maddelerinin oranları da arttırılmalıdır.
RATLARIN BESLENMESİ
RATLARIN BESLENMESİ -Rantlar dünyanın her yerinde yaşayabilir, evcilleştirilen ilk memeli türü olarak bilinir. -Norveç ratı (R. norvegicus) bodrumlarda, Avrupa ratları evlerde ve gemilerde yaşar. -Laboratuar ratları kahverengi Norveç ratının evcilleştirilmiş varyeteleridir. -Araştırmalarda en çok tercih edilen türlerden biridir. -Ratlar doğada sayıları birkaç yüzü bulabilen koloniler halinde yaşarlar.
RATLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ Ağız---özofagus---mide---ince barsak---sekum----kolon dan oluşur. Sekum uzun ve büyüktür. Selülozun ilave sindirimi burada gerçekleşir. Sekumda B vitamini sentezlenir. Ratlarda dışkı peletleri oluşur. Dışkı peletleri tavşanlardan farklı olarak tek çeşittir. Oluşan dışkı peletleri hayvanın kendisi veya diğer ratlar tarafından tüketilebilir (Kaprofaji).
RATLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ Dışkı ile birlikte B vitaminleri de alınmış olur. Ratlarda safra kesesi yoktur. Ratlar yaşamları boyunca aynı dişi kullanırlar. Dişlerden biri kırılırsa kırılan dişin karşısına gelen diş aşırı büyür ve hayvan yemi yiyemeyerek ölebilir.
RATLARIN BESLENMESİ Ratlar gece aktiftir. Yemlerini çoğunlukla gece yerler. Gündüz dinlenerek yemlerini sindirirler. -Ratlar omnivordurlar. Bununla birlikte her şeyi tüketebilirler, güçlü dişleri ile metalleri bile kemirebilirler. -Yemi doğrudan ağızları ile veya iki ön ayağı ile tutarak yiyebilirler. -Yumuşak ve inceltilmiş yemler yerine sert ve iri yemleri tercih ederler.
RATLARIN BESLENMESİ Genel olarak buğdaygilleri tercih ederler. Ayrıca yumurta, civciv, tavşan, ev fareleri, böcekler, balıklar, iç organlar, deri, kumaş, kağıt vb. tüketebilirler. -Ratlar YT‟ni kontrol edebilirler. Ad libitumbeslenirler(Yem %30 -40 kısıtlanırsa büyüme yavaşlar, kısmen yaşam süresi artabilir).
RATLARIN BESLENMESİ Yetersiz yemleme------saldırganlaşma. Kötü çevresel koşullar-----kanibalizm BM içeriği dengeli olmayan rasyon tüketmeleri halinde oburlaşabilirler. (yağlanma) Yetersiz hareket alanı ratlarda yağlanma oluşturabilir.
RATLARIN BESLENMESİ Damızlık rasyonları, gebelik ve laktasyona bağlı olarak artan BM’leri ihtiyaçlarını karşılamalıdır. -Rasyonda normalden fazla protein olması böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkiler. -Normal bir rat rasyonu %15 -18 Ham protein, %3 -5 Ham yağ, %1 -5 Ham selüloz içermelidir. -Rasyonda sindirilemeyen selüloz oranı yüksek olursa dışkı sert ve büyük olur.
RATLARIN BESLENMESİ Retlerde enerji gereksinimi metabolik aktiviteye göre belirlenir. -Rasyonda Vit. A yetersizliği durumunda görme pigmentlerinin kaybına bağlı olarak karanlığa adaptasyon azalır ve gece körlüğü oluşabilir.
RATLARIN BESLENMESİ Kullanılan Yemler: -Kuru yonca-tahıllar ve yan ürünleri -Yağlı tohum küspeleri –yağlar -Kireç Taşı – Sodyum bikarbonat –tuz–Melas –Sentetik a. asitler –Vit-minpremiksi –Küf önleyici – Antioksidan -Pelet boyutu: 12 mm çap -Ambalaj: 30 -50 kg Muhafaza: tahta ızgaralar üzerine üste 5 çuval Kullanım Süresi: 6 ay
YEM VE SU TÜKETİMİ Ergin bir rat yaklaşık 20 g yem tüketir (21 C, 6 aylık yaşta) -Ratlarda su tüketimi verim özellikleri, çevre koşullarına göre değişebilir. Günlük su tüketimi vücut ağırlığının 1/3 -1/4„ükadardır -Laktasyonda günlük su tüketimi 50 -70 ml‟dir -Her zaman temiz ve taze su verilmelidir. (Çeşme suyu verilebilir. (p. H‟sı 3 -3. 5). -Pelet rat yemlerinde normal su oranı %7 -12 olmalıdır. Yem kaynaklı su dışında su günlük taze olarak verilmelidir.
YEM VE SU TÜKETİMİ -Ratlar yeni bir ortama 3 -7 gün içinde uyum sağlarlar. (Laboratuar ratları deneme yapılacak ortama getirildikten en erken 7 -10 gün sonra denemeye başlanmalıdır). -Yeni taşındıkları bir yerde ilk gün çok yem yerler veya hiç yemezler. Yem tüketimi 3 güne kadar artar ve sonra normale döner. -Uzun süreli (>1 gün) taşımalarda ratlara yem ve su(veya suca zengin yiyecekler, elma ve havuç gibi) sağlanmalıdır
YAVRU RATLARIN BESLENMESİ -Ratlarda laktasyon süresi 20 -24 gün (3 hafta) dır (Süt üretimi 10 -20 ml/gün) -Yavruların doğum ağırlığı 4. 5 -6 g‟ dır (5 gün içinde CA‟ları 2 katına çıkar). -Doğan yavrular hemen emmeye başlarlar. -Anneler zamanının çoğunu yavrularının yanında geçirir ve yuvadan birkaç saat karınlarını doyurmak için ayrılır. -Yavrular ilk 21 gün annelerini emer. Daha sonra annelerine bağımlılıkları biter (Bu dönemde yavruların CA‟lığı 45 g kadardır.
YAVRU RATLARIN BESLENMESİ Rat yavruları yaklaşık 15 günlükten itibaren yemleri de kemirmeye başlar. -Süt emme döneminden sonra yavrular normal yaşama -büyüme rasyonunu veya annesinin tükettiği rasyonu tüketebilirler. -Yavrulara yeteri kadar yem ile temiz ve taze su verilmelidir. -Annesi ölen(doğum vb. ) veya damızlık amaçlı tekrar kullanılan yavrular süt anneile veya biberonla beslenebilirler.
FARELERİN BESLENMESİ
FARELERİN BESLENMESİ Fareler çevresel koşullara çok iyi uyum sağlamış memeli hayvanlardır. -Dünyanın her yerinde bulunabilirler. -Yaşam alanları insanlarla ortaktır. -Günümüz laboratuar fareleri ev veya pirinç tarlası farelerinden geliştirilmiştir. -Fareler özellikle gece aktif hayvanlardır. -Tek veya gruplar halinde yaşayabilirler.
FARELERİN BESLENMESİ Farelerin kesici dişleri sürekli büyüme özelliğine sahip olup çiğneme ile aşınır. -Ergin CA’ları 30 -40 g’dır. Genel olarak erkekler dişilere göre daha hızlı CA kazanırlar. -Büyüme 3 -8 haftalık dönemde en yüksektir ve 6 aylık yaşa kadar CA’ları artar. Birkaç ay sabit kaldıktan sonra azalmaya başlar. -Yaşam süreleri kısa ömürlülerde 5 -16 ay, uzun ömürlülerde 24 -36 aydır.
FARELERİN SİNDİRİM SİSTEMİ Ağız–özofagus–mide--ince barsak–sekum--kolondan oluşur. Midenin proksimal kısmı keratinize distal kısmı bezlidir. Mide yem olmasa da devamlı salgılar. Barsakflorasında 100’denfazlabakteribulunur. Bubakte riler yavru farelerin doğumundan sonra Sind. Sis. ’ne yerleşerek patojen bağırsak bakterilerine karşı direnç sağlarlar ve esansiyel bazı vitaminleri üretirler.
FARELERİN BESLENMESİ Farelerin BM ihtiyaçları genetik yapı, gebelik, hastalıklar ve çevre koşullarına göre değişebilir. Bazı fare getotiplerinde YT ve CAA’ları BM gereksiniminin belirlenmesinde önemlidir. Fare rasyonları BM’leri içeriği bakımından dengeli olmalıdır. Gece aktifolan farelerde yeme aktivitesi de gece en yüksektir.
FARELERİN BESLENMESİ Omnivor olan fareler tahılları (yulaf başta olmak üzere buğday, arpa, mısır, pirinç) tercih ederler. -Bununla birlikte yağlı yiyecekler, et, şeker ve kurutulmuş meyvelerde farelerin tercihleri arasındadır. -Laboratuar faresi rasyonları enerji kaynağı olarak hububatlar ve bitkisel yağ; protein kaynağı olarak balık unu, süt tozu ve soya fasulyesi unu içerebilir. -Rasyonlarda kontaminasyon riski olan yem maddeleri ve katkılar kullanılmamalıdır.
FARELERİN BESLENMESİ Genellikle besleme ad libitumyapılır. -Yem kaybını azaltmak amacıyla fare yemleri pelet formunda olmalıdır. -Fare rasyonları yaşama payı, üremeve büyümedönemleri dikkate alınarak hazırlanır. -Rasyonları dengeli olmalıdır. -Yem rasyonlarında yağ oranı %4 -5, diğerlerinde %711 olmalıdır. -Ham protein düzeyi yem rasyonlarında en az %12 -14, damızlık yem rasyonlarında %17 -19 olmalıdır.
YEM VE SU TÜKETİMİ Ergin bir fare (8 haftalık yaşta) günde 5 g yem; 6 -7 ml su tüketir. Su her zaman temiz ve taze olmalıdır. Su kaybına diğer bir kısım büyük memelilere göre daha duyarlıdır. Su içme gece en yüksek düzeydedir. Su ters çevrilmiş ve ağzına pipet takılmış şişelerle veya damlalıklı suluklarla verilebilir.
YEM VE SU TÜKETİMİ Su içeriği yüksek yemlerle beslenseler dahi sürekli temiz su verilmelidir -Su tüketimi kuru yemlerin ıslanmasıbakımından da önemlidir. -Yetersiz sualımı yem tüketimini düşürür. -Su serinolmalı, gerektiğinde klornanıp dinlendirilerek veya asidifiyeedilerek verilmelidir. -Uzun süreli (>12 saat) taşımalar sırasında yem ve su sağlanmalıdır
FARELERİN BESLENMESİ Farelerin yeni bir ortama uyum süresi 3 -7 gündür. Bu sebeple laboratuar fareleri deneme yapılacak ortama getirildikten sonra en erken 7 -10 gün sonra denemeye başlanmalıdır. -Genç farelerde kanibalizmolaylarına sıkça rastlanabilir. Anne ve yavru farelerin rahatsız edilmesi kanibalizm sebebidir.
YAVRU FARELERİN BESLENMESİ Anne farenin lakt. süresi 18 -21 gündür. Yavrularındoğumağırlığı 1 -2 g’dır. Doğan yavrular annelerini emmeye başlarlar ve hızla CA’ları artar. Yavrular 7 -10 günlük yaşa kadar anneleri tarafından korunur. Yedinci günden sonra hareket etmeye başlarlar, 10. günde gözleri açılır , annelerinin yiyeceklerini kemirmeye başlarlar. Süt emme bağışıklık için önemlidir ve sütte antikor salınımı laktasyon boyunca devam eder.
TAVŞANLARIN BESLENMESİ Tavşan yemlerinde % 12 -14 sellüloz, % 16 -18 Ham protein% 3 yağ içeren kesif yem ve bunun 4 x 10 mm ebadında pelet yem tarzında olması gerekir. Tavşanların su ihtiyacı vücut ağırlığının %10'u kadardır. Sıcakta ve laktasyonda su ihtiyacı artar. Su ad libitum tüketilebilir. Damızlık dişilere günlük 110 g, gebelere 150 g, laktasyonda 250 g ve damızlık erkeklere 130 g kesif yem verilmelidir.
- Slides: 39