DEMANS Prof Dr KAYNAK SELEKLER Hacettepe niversitesi Tp

DEMANS Prof. Dr. KAYNAK SELEKLER Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi 1

GPs' attitudes, awareness, and practice regarding early diagnosis of dementia Shamai et al, British Journal of General Practice, 2010; 60, : e 360 -e 365(6) 8 BÖLGEDEKİ 1011 GP’nin DEĞERLENDİRMESİ: YAŞLI GP’ler: DEMANS TANISI ve HASTAYA VERİLECEK TAVSİYELER HAKKINDA EMİN. FAKAT, ERKEN TANININ FAYDASI HAKKINDA ŞÜPHELİLER ve DEMANSLI HASTALARA YAPILAN HARCAMALARIN –ELDE EDİLEN YARARA GÖRE- KAYNAK İSRAFI OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORLAR GENÇ GP’ler: DAHA OLUMLU YAKLAŞIYORLAR ve HASTANIN YAŞAM KALİTESİNİ ARTIRMAK İÇİN DAHA FAZLA ŞEYLER YAPILMASINI GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNÜYORLAR. GENEL OLARAK GP’LER: DEMANS HAKKINDA TEMEL ve KALİTELİ EĞİTİM VERİLMEDİĞİNİ ve DEMANS HAKKINDA Kİ BİLGİLERİNİN AZ OLDUĞUNU BELİRTİYORLAR. 2

ALZHEIMER HASTALIĞI • GENELEKSEL BİR HASTALIK MI? • YAŞLANMANIN ABARTILI BİR SONUCU MU? 3

Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse yaşlanmak istemiyor J Swift

YAŞLANMADAN AKILLANMAYI ÇOK İSTERDİM Bernard Shaw 5

DEMANS • HASTANIN SOSYAL VE MESLEKİ YAŞANTISINI ETKİLEYECEK ve ESKİ YAŞANTISINA GÖRE GERİLEMEYE YOL ACACAK DERECEDE KOGNİTİF (BİLİŞSEL) FONKSİYONLARDA İLERLEYİCİ BOZULMA 6

Eğer insan ömrü uzamasaydı Alzheimer Hastalığı tıp literatüründe ender rastlanan ilginç bir hastalık olarak kalacaktı. Konrad ve Ulrike Maurer 7

ABD’de 65 yaş üzerindeki insanların sayısı > 65 yaş üstü insan sayısı (milyon) Yıl 8

Avrupa'da ve dünyada yaşam süreleri Yaşlı nüfus halen 600 milyon 2050 yılında 2 milyar olacak 9

Türkiye’de Doğumda Beklenen Yaşam Süreleri ve Gelecek İçin Tahmini Değerler (1960 – 2030) 10

DÜNYA ÇAPINDA YAPILAN BİR ÇALIŞMADA, HALEN KABACA 24. 3 MİLYON DEMANS HASTASI OLDUĞU VE HER YIL 4. 6 MİLYON YENİ OLGU EKLENDİĞİ HESAPLANMIŞTIR BU RAKAMLAR HER 7 SANİYEDE BİR YENİ DEMANS VAKASI EKLENDİĞİ ANLAMINA GELMEKTEDİR. DEMANS HASTASI SAYISININ HERHANGİ BİR ÖNLEYİCİ VEYA İYİLEŞTİRİCİ TEDAVİ YÖNTEMİ GELİŞTİRİLMEDİĞİ TAKDİRDE, 2040 İTİBARİYLE 81. 1 MİLYON OLMASI BEKLENMEKTEDİR. Lancet. 2005 ; 366: 2112– 2117 11

12

DEMANSLARIN SINIFLANDIRMASI I. PRİMER DEGENERATİF DEMANSLAR A. Temporoparietal tutuluma yatkınlık ALZHEİMER HASTALIĞI B. Frontotemporal tutuluma yatkınlık FRONTOTEMPORAL DEMANSLAR: PİCK HASTALIĞI FRONTAL LOB DEGENERASYONU FTD+AMYOTROFİK LATERAL SKLEROZ KORTİKOBAZAL DEGENERASYON DİĞERLERİ 13

C Subkortikal tutuluma yatkınlık HUNTİNGTON HASTALIĞI PROGRESİF SUPRANUKLER PARALİZİ SHY-DRAGER SENDROMU MULTİPL SİSTEM ATROFİSİ WİLSON HASTALIĞI PROGRESİF SUBKORTİKAL GLİOSİS HALLORVARDEN SPATZ HASTALIĞI NÖROAKANTOSİS STRİATONİGRAL DEGENERASYON D. Diğer yerleşim veya tipte demanslar LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS PARKİNSON HASTALIĞI ve DEMANS 14

II. VASKÜLER DEMANSLAR MULTİ-İNFARKT DEMANS STRATEJİK OLARAK YERLEŞMİŞ İNFARKT ve DEMANS SUBKORTİKAL KÜÇÜK DAMAR HASTALIĞI Laküner durum Binswanger Hastalığı İSKEMİK HİPOKSİK DEMANS MİKST TİP DEMANS 15

III. SEKONDER DEMANSLAR NORMAL BASINÇLI HİDROSEFALİ METABOLİK BOZUKLUKLAR Karaciğer yetmezliği Hipotiroidi, Hipertiroidi Cushing hastalığı Böbrek yezmezliği, dializ demans BESLENME BOZUKLUKLARI Vitamin (B 1; B 12 ) yetersizlikleri İNTOKSİKASYONLAR Kronik ilaç alımı Alkol Endüstriyel - çevresel toksinler 16

İNFEKSİYONLAR Creutz feldt-Jacob hastalığı Borelia Nörosifiliz AIDS Herpetik ensefalopati Diğer infeksiyonlar BEYİN TÜMÖRLERİ TRAVMA PARANEOPLASTİK SENDROM IV. DİĞER DEMANSLAR 17

ALZHEIMER HASTALIĞI’nda ETKİLENEN ALANLAR BİLİŞSEL İŞLEVLER DAVRANIŞ GÜNLÜK YAŞAM İŞLEVLERİ 18

KOGNİTİF FONKSİYONLAR • • • HAFIZA DİKKAT LİSAN YÜRÜTÜCÜ FONKSİYONLAR GÖRSEL UZAYSAL BECERİLER PRAKSİ (DÜŞÜNSEL BÖLÜM) 19

HAFIZA OLUŞTURMA • 1. KAYIT-PEKİŞTİRME • 2. DEPOLAMA (SAKLAMA) • 3. HATIRLAMA (GERİ ÇAĞIRMA) 20

Alzheimer Hastalığının Klinik Evreleri 21

ALZHEIMER: KLİNİK TABLO 22

BİLİŞSEL HAFİF EVRE ORTA EVRE AĞIR EVRE YAŞAM AKTİVİTELERİ DAVRANIŞSAL UNUTKANLIK MESLEK ANKSİETE ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ALIŞVERİŞ HUZURSUZLUK SÖZCÜK BULMA EV İŞLERİ İÇE KAPANMA PROBLEM ÇÖZME OKUMA DEPRESYON YARGILAMA KARAR VERME YAZMA APATİ DİKKAT HOBİLER UYKUSUZLUK BELLEK (Yakın-Uzak) ULAŞIM AJİTASYON LİSAN GİYİNME AGRESYON YÖNELİM SOYUNMA HALUSİNASYON GÖRSEL-MEKANSAL İŞLEVLER BAKIM HEZEYANLAR APRAKSİ TEMİZLİK İNKAR BİLİŞSSEL İŞLEVLERDE TAM YIKIM BAĞIMSIZ HAREKETLERDE KAYIP YANITSIZLIK MÜTİZM İLETİŞİM YOKLUĞU YATAĞA BAĞIMLILIK 23

BİLİŞSEL HAFİF EVRE ORTA EVRE AĞIR EVRE YAŞAM AKTİVİTELERİ DAVRANIŞSAL UNUTKANLIK MESLEK ANKSİETE ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ALIŞVERİŞ HUZURSUZLUK SÖZCÜK BULMA EV İŞLERİ İÇE KAPANMA PROBLEM ÇÖZME OKUMA DEPRESYON YARGILAMA KARAR VERME YAZMA APATİ DİKKAT HOBİLER UYKUSUZLUK BELLEK (Yakın-Uzak) ULAŞIM AJİTASYON LİSAN GİYİNME AGRESYON YÖNELİM SOYUNMA HALUSİNASYON GÖRSEL-MEKANSAL İŞLEVLER BAKIM HEZEYANLAR APRAKSİ TEMİZLİK İNKAR BİLİŞSSEL İŞLEVLERDE TAM YIKIM BAĞIMSIZ HAREKETLERDE KAYIP YANITSIZLIK MÜTİZM İLETİŞİM YOKLUĞU YATAĞA BAĞIMLILIK 24

Demansta küme semptomları Agresif davranışlar Fiziksel agresyon Verbal agresyon ‘Apati’ Uyku bozuklukları Tekrarlayan hareketler Kesilme İlgi Azlığı Motivasyon yokluğu Üzüntü Ağlamalar Ümitsizlik Öz güvende azalma Anksiyete Suçluluk ‘Depresyon’ ‘Ajitasyon’ Halusinasyonlar Hezeyanlar ‘Psikoz’ 25

26

PATOLOJİ 1. SENİL PLAKLAR 2. NÖROFİBRİLER YUMAKLAR 3. NÖRON KAYBI 4. SİNAPS KAYBI 5. GRONULOVAKUOLER DEJENERASYON 6. ARTERİOSKLEROTİK DEĞİŞİKLİKLER 27

PATOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER 28

29

30

ALZHEIMER TANISI • • • Hasta hikayesi Fizik ve nörolojik muayene Laboratuvar testleri Görüntüleme yöntemleri Nöropsikolojik testler Tanı kriterleri(DSM-IIIR tanımı, NINCDS-ADRDA ve DSM-IV tanı kriterleri) 31

Demans hastasının değerlendirilmesinde kullanılacak rutin testler: • • Tam kan sayımı Serum elektrolitleri Glukoz, BUN/kreatinin Serum vitamin B 12 seviyesi Depresyon taraması Karaciğer fonksiyon testleri Tiroid fonksiyon testleri 32

DSM-IV kriterlerine göre Alzheimer tipi demans (American Psychiatric Association, 1994) • Birden çok alanda kognitif kayıp gelişmesi – Hafıza bozuklukları – Aşağıdakilerden en az bir tanesi • • Afazi Apraksi Agnozi Planlama, organizasyon, sıralama gibi eksekütif fonksiyonlarda bozulma • Yavaş, ilerleyici kognitif ve fonksiyonel gerileme ile giden bir seyir • Hastanın sosyal ve mesleki yaşantısını etkileyecek ve eski yaşantısına göre gerilemeye yol açacak bir kayıp • Diğer demans nedenleri ekarte edilmiş olacak (tıbbi, nörolojik, psikiyatrik) 33

34

35

ALZHEIMER’in ERKEN TANISI -GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ MRI, f. MRI, PET(FDG, PIB, FDDNP ) -BOS TETKİKİ BETA AMİLOİD ve TAU DÜZEYLERİ -APOE TAYİNİ -NÖROPSİKOLOJİK TESTLER 36

AH ve KONTROLLERDE PIB 37

AH, HKB ve KONTROL’LERDE PIB 38

FDDNP ile PET “ 2 -(1 -{6 -[(2 -[F-18]fluoroethyl)(methyl)amino]-2 naphthyl}ethylidene)malononitrile (FDDNP)” 39

TEDAVİ EDİLEBİLİR DEMANS NEDENLERİ Depresyon Vasküler demans İlaç, toksinler, alkol Kafa içi yer kaplayan oluşumlar Anoksi Kafa travması Normal basınçlı hidrosefali İnfeksiyonlar (Sifiliz, memenjitler, ensefalitler) Beslenme bozuklukları-Vitamin yetmezlikleri (B 1, B 12, Folik asit yetmezlikleri) Metabolik bozukluklar (Hipotiroidi, renal hastalıklar, Karaciğer yetmezliği 40

AH'nda Potansiyel Tedavi Sonlanım Noktaları Fonksiyonel kapasite İyileşme Sabit kalma Tedavi Hastalık seyrinin yavaşlaması Semptomatik faydalanma Hastalığın seyri Zaman 41

HAFİF-ORTA EVRE AH İLAÇ TEDAVİSİ ASETİLKOLİNESTERAZ İNHİBİTÖRLERİ Donepezil (5 mg, 10 mg ) Rivastigmine (1. 5 mg, 3 mg, 4. 5 mg, 6 mg) Galantamine (8 mg, 12 mg) 42

ORTA-AĞIR EVRE ALZHEİMER HASTALIĞI İLAÇ TEDAVİSİ NMDA RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ Memantin 10 mg KOMBİNASYON TEDAVİSİ Asetilkolin esteraz inhibitörleri+memantin 43

44

Yaşlılık unutkanlığı ve Alzheimer Hastalığı ayırt edilebilir mi? Her zaman bu ayırım yapılamayabilir; ancak bazı ipuçları vardır: • Hafıza, 1. yeni bilgilerin kaydedilmesi 2. bilgilerin pekiştirilip saklanması (depolama) ve 3. kaydedilip depo edilen bu bilgilerin gerektiğinde geri çağrılıp hatırlanması şeklinde çalışır • Alzheimer hastaları, hastalığın beyinde tahribat yaptığı yere bağlı olarak, yeni şeyler öğrenemezler, yeni hafıza oluşturamazlar. Fakat uzak hafızaya ait eski bilgiler, olaylar hatırlanabilir 45

Yaşlılık unutkanlığı ve Alzheimer Hastalığı ayırt edilebilir mi? (2) • Unutkanlığı olan bir yaşlı kişi, – günlük hayatında yeni şeyler öğrenebiliyorsa, – unutkanlık günlük hayatını etkilemiyorsa, – ilerleyici değilse, unutkanlığı muhtemelen Alzheimer hastalığına bağlı değildir. • Şüpheli durumlarda bir uzmanın unutkanlığı olan kişiyi incelemesi uygundur. 46

Yaşlı Bireylerde Yapılan Epidemiyolojik Çalışmalarda Bildirilen Risk Faktörleri • • • Yaşlanma Cinsiyet Depresyon Kafa travması / bilinç kaybı Düşük eğitim düzeyi Vasküler risk faktörleri: • • • Apo. E 4 Serum homosistein yüksekliği Hipertansiyon Diabetes mellitus Ateroskleroz İnme Kolesterol yüksekliği Diyette yağ alımı Sigara Alkolizm 47

ALZHEIMER’İ ÖNE ALAN FAKTÖRLER • • • VASKÜLER RİSK FAKTÖRLERİ METABOLİK BOZUKLUKLAR GENETİK ve ÇEVRESEL FAKTÖRLER DEPRESYON ENFLAMASYON DİĞERLERİ? (Alzheimer’in başlangıcının 5 yıl ertelenebilmesi durumunda hastalık prevelansı %50 azalacaktır. ) 48

Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case-control study O’Donnell MJ, et al. www. thelancet. com Vol 376 July 10, 2010 MART 2007 ve NİSAN 2010 YILLARI ARASINDA 22 ÜLKEDE 3000 HASTA ve 3000 KONTROL DA YAPILAN “INTERSTROKE” ÇALIŞMASINDA 10 RİSK FAKTÖRÜ “STROKE” GELİŞMESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLİYOR. 49

10 RİSK FAKTÖRÜ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. HİPERTANSİYON SİGARA DİYABET OBESİTE PSİKO-SOSYAL STRES DEPRESYON DİYET DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTE ALKOL ALIMI (Ayda 1 -30 kadeh / 30 kadehten çok) 10. KARDİYAK NEDENLER 50

SONUÇ BU 10 RİSK FAKTÖRÜNÜN “STROKE” RİSKİNİN % 90 NI İLE İLİŞKİLİ OLDUĞU SAPTANIYOR. -KAN BASINCININ DÜŞÜRÜLMESİ, -SİGARAYI BIRAKMA, -DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTELER ve -SAĞLIKLI DİYET’İN “STROKE” RİSKİNİ AZALTACAĞI KAYDEDİLİYOR. 51

Kalp için kötü, Beyin için kötü “Bad for the Heart, Bad for the Brain” R. Stewart, MD, from King's College London, UK "ÇOK SAYIDA KANIT KALP İÇİN KÖTÜ OLAN ETKENLERİN BEYİN İÇİN DE KÖTÜ OLDUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR. KORONER ARTER HASTALIĞI VE İNME İÇİN İYİ BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ DEMANS İÇİN DE RİSK FAKTÖRÜDÜR. " 52

AH – Koruyucu Faktörler Östrojen? ? Anti-oksidanlar Anti-inflamatuar ajanlar Statinler APOE ε 2 VARLIĞI Eğitim Mental aktiviteler Fiziksel aktiviteler Yeterli sosyal ağ 53

KOGNİTİF REZERV Eğitim ile demans riskinin azalması arasındaki ilişkiyi iki yolla açıklamak mümkündür: (Mortimer and Graves, 1993). “Beyin rezerv” hipotezine göre eğitim koruyucu etkiye sahiptir. Çünkü, muhtemelen sinaptik densite veya etkinliği (Fratiglioni et al. , 1991; Stern et al. , 1992; Katzman, 1993) veya kazanılmış hünerleri çoğaltarak (Snowdon et al. , 1989; Fratiglioni et al. , 1991; Katzman, 1993; Stern et al. , 1995) demans eşiğinin üstüne kognitif fonksiyonları arttırır. 54

KOGNİTİF REZERV-DEMANS Kritik eşiğin üzerinde büyük miktarda kognitif rezerve sahip kişilerde nöropatolojik süreç, daha uzun sürede hastalık ortaya çıkarır. (Fratiglioni et al. , 1991; Hill et al. , 1993; Katzman, 1993). 55

Food Combination and Alzheimer Disease Risk A Protective Diet Gu Y, et al. Arch Neurol. 2010; 67(6): 699 -706 NEW YORK’TA YAŞAYAN, 65 YAŞINDAN BÜYÜK, DEMANSI OLMAYAN ve BESLENME TARZI BİLİNEN 2148 KİŞİ DÖRT YIL SÜREYLE PROSPEKTİF OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR 56

DİYET TARZI ALZHEİMER HASTALIĞI GELİŞMESİNE KARŞI KUVVETLİ KORUYUCU ETKİYE SAHİPTİR (1). Bazı gıdaların FAZLA tüketimi: SIVI YAĞ CEVİZ-FINDIK-YER FISTIĞI vd BALIK DOMATES KÜMES HAYVANLARI SEBZE MEYVA 57

DİYET TARZI ALZHEİMER HASTALIĞI GELİŞMESİNE KARŞI KUVVETLİ KORUYUCU ETKİYE SAHİPTİR (2). Bazı gıdaların AZ tüketimi: YAĞLI SÜT VE ÜRÜNLERİ KIRMIZI ET TEREYAĞ ALZHEİMER HASTALIĞI GELİŞME RİSKİNİ AZALTIR. 58

D VİTAMİNİ • 850 YAŞLIDA YAPILAN 6 YILLIK TAKİPTE, DÜŞÜK D VİTAMİNİ DÜZEYİ İLE KOGNİTİF YIKIM ARASINDA İLİŞKİ OLDUĞU SAPTANMIŞTIR. (KOGNİTİF DEĞERLENDİRME: MMSE). (Llewellyn dj et al. , Arch Intern Med. 2010; 170: 1135 -1141. ) • EDİTÖR DEĞERLENDİRMESİNDE, DÜŞÜK D VİTAMİN DÜZEYİNİN SEBEBTEN ZİYADE KÖTÜ SAĞLIK DURUMUNUN BASİT BİR GÖSTERGESİ OLABİLECEĞİNE DİKKAT ÇEKİLMİŞ. • BİR BAŞKA YAYINDA DA DÜŞÜK D VİTAMİNİ SEVİYESİ İLE 30 YIL SONRA PARKİNSON HASTALIĞI GELİŞMESİ ARASINDA İLİŞKİ BİLDİRİLMİŞTİR. Knekt P et al, Arch Neurol. 2010; 67(7): 808 -811. 59

Risk faktörleri Vasküler risk faktörleri Genetik risk faktörleri Doğum Kafa travması Depresyon Çocukluk 2. dekad 0 Yüksek eğitim düzeyi (>8 yıl) Erişkin – Orta yaş 20 20 yaşında yüksek sosyoekonomik statü Koruyucu faktörler 60 Vasküler risk faktörlerinin önlenmesi veya tedavisi 75 Boş zamanları değerlendirme faaliyetleri: (Karp et al, 2005) –Fiziksel aktivite –Mental aktivite –Sosyal aktivite 60

ALZHEİMER HASTALIĞI ESAS SEBEBİ HALA BİLİNMEMEKTEDİR, TÜM BELLİ BAŞLI ÖZELLİKLERİNİ AÇIKLAYABİLECEK TEK BİR PATOGENEZ KURAMI YOKTUR; GELENEKSEL BİR “HASTALIK” MI, YOKSA FİZYOLOJİK YAŞLANMANIN ABARTILI BİR DURUMU MU OLDUĞU AÇIK DEĞİLDİR; HASTA HAYATTAYKEN KESİN TANISINI KOYMAYA YARAYACAK HERHENGİ BİR TEST YOKTUR; ÖNLEMENİN VEYA TEDAVİ ETMENİN HİÇ BİR YOLU YOKTUR. M. MARSEL MESULAM “DAVRANIŞSAL VE KOGNİTİF NÖROLOJİNİN İLKELERİ, 2000” Ü

YETERİ KADAR YAŞARSA, HERKES BİR GÜN A L Z HE I M E R OLACAKTIR Kaynak Selekler

BERNARD SHAW, BİR GÜN HOLLYWOOD’UN EN ÜNLÜ FİLM ŞİRKETLERİNDEN BİRİNDEN ŞÖYLE BİR MEKTUP ALMIŞ: “SEVGİLİ ÜSTAT, SİZİN ÖLÜMSÜZ ESERİNİZ “SEZAR VE KLEOPATRA”NIN FİLMİNİ YAPMAYA KARAR VERDİK. BU FİLM İÇİN DÜNYANIN EN ÜNLÜ SENARİSTLERİNİ, EN ÜNLÜ YÖNETMENLERİNİ, EN ÜNLÜ ARTİSTLERİNİ KULLANACAĞIZ. İNANIYORUZ Kİ, BÖYLE BİR FİLMLE ÇOK BÜYÜK BİR BAŞARI SAĞLAYACAĞIZ. AMA İZLEYİCİLERE BAZI ÖDÜNLER DE VERMEK GEREKİYOR. ARAMIZDA HERHANGİ BİR PARA SORUNU OLAMAYACAĞINA GÖRE, SİZİN DE BAZI DEĞİŞİKLİKLERİ HOŞGÖRÜYLE KARŞILAYACAĞINIZA İNANIYORUZ. SABIRSIZLIKLA CEVABINIZI BEKLİYORUZ”. 64

SHAW DA ŞU CEVABI YAZMIŞ: “SALAKOĞLU SALAKLAR, SİZİN TEKLİFİNİZİ KABUL EDECEK KADAR AŞAĞILIK BİRİ OLDUĞUMU NASIL DÜŞÜNEBİLİYORSUNUZ? CANINIZ CEHENNEME! NOT: “PARA NE KADARDI? ” Bernard Shaw (1856 – 1950) 65

Sağlıklı Beyin İçin Yaşam Tarzı “The most important part of your body is the hippocampus” • Sigara içmeyin • Düzenli doktor kontrolüne gidin ve tavsiyelere uyun • Sürekli yeni ve kompleks bilgi edinin • Düzenli egzersiz yapın (günlük yürüyüş, vs) • Sosyal faaliyetlere katılın, eğlenin, soğukkanlı olun • Parasal işlerinizi halledin • İnançlı olun, günlük dua ve meditasyonlardan kaçınmayın • Az yiyin ve antioksidanları içeren gıdalar alın • Aile ve arkadaşlarınızla ilişkilerinizi kuvvetli tutun • Emekli olmayın, aktif olun ve her zaman bir amacınız olsun Paul Nussbaum, Ph. D 66

DEMANS PREVALANSI A. HER ÜÇ SENEDE İKİ KATINA ÇIKAR B. HER ÜÇ SENEDE ÜÇ KATINA ÇIKAR C. HER BEŞ SENEDE ÜÇ KATINA ÇIKAR D. HER BEŞ SENEDE İKİ KATINA ÇIKAR E. HER DÖRT SENEDE İKİ KATINA ÇIKAR

AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ALZHEIMER’DEN SONRA İKİNCİ SIKLIKLA GÖRÜLÜR? A. B. C. D. E. B 12 VİTAMİNİ YETMEZLİĞİ NORMAL BASINÇLI HİDROSEFALİ VASKÜLER DEMANS PARKİNSON HASTALIĞI + DEMANS HUNTİNGTON HASTALIĞI

HANGİSİ KOGNİTİF FONKSİYONLARDAN DEĞİLDİR? A. B. C. D. E. DİKKAT YÜRÜTÜCÜ FONKSİYONLAR PRAKSİ AFAZİ HAFIZA

HANGİSİ KOGNİTİF BOZUKLUKTUR? A. B. C. D. E. HOBİLERİ TERKETME APATİ İLETİŞİM YOKLUĞU ORGANİZASYON YAPAMAMA HEZEYANLAR

HANGİSİ ALZHEIMER HASTALIĞI PATOLOJİK BULGUSU DEĞİLDİR? A. B. C. D. E. SENİL PLAKLAR NÖROFİBRİLER YUMAKLAR GRANULUVAKUOLER DEJENERASYON SİNAPS KAYBI LEWY CİSİMCİKLERİ

ALZHEIMER ‘in TANI/AYIRICI TANISINDA HANGİSİ RUTİN DEĞİLDİR? A. B. C. D. E. TAM KAN SAYIMI SERUM ELEKTROLİTLERİ TİROİD FONKSİYON TESTLERİ LOMBER PONKSİYON DEPRESYON TARAMASI

HANGİSİ TEDAVİ EDİLEBİLİR DEMANS NEDENİDİR? A. B. C. D. E. ALZHEIMER HASTALIĞI FRONTO-TEMPORAL DEMANS LEWY CİSİMCİKLİ DEMANS NORMAL BASINÇLI HİDROSEFALİ CREUTZFELDT-JACOB HASTALIĞI

HANGİSİ ALZHEIMER’in RUTİN TEDAVİSİNDE KULLANILMAZ? A. SİMVASTATİN B. DONEPEZİL C. RİVASTİGMİN D. GALANTAMİN E. MEMANTİN

HANGİSİ ALZHEIMER/DEMANS RİSK FAKTÖRÜ DEĞİLDİR? A. B. C. D. E. APOE e 4 VARLIĞI DÜŞÜK EĞİTİM DÜZEYİ ATEROSKLEROZ ALKOLİZM YETERLİ SOSYAL AĞ

HANGİ GIDALARIN ÇOK ALIMI ALZHEIMER’e KARŞI KORUYUCUDUR? A. B. C. D. E. YAĞLI SÜT ve ÜRÜNLERİ HAVUÇ KIRMIZI ET BALIK ISIRGAN OTU