Delovni kombinacii praktini primeri za konsolidacija Online Konferencija

Delovni kombinacii (prakti~ni primeri za konsolidacija) Online Konferencija Ekonomski fakultet Skopje i ISOS Juni 2020 godina

Predava~ q. Hristov Goce qovlasten revizor qovlasten smetkovoditel q. Direktor za finansii i smetkovodstvo vo GD Granit AD Skopje q. Porane{en partner za revizija vo dru{tvo za revizija Mur Stivens DOO Skopje

Sodr`ina q Standardi koi ja reguliraat ovaa materija q Postapki za konsolidacija so primeri

Standardi za konsolidacija q Slednite MSS i MSFI ja reguliraat materijata povrzana so konsolidirani finansiski izve{tai: q MSS 27 Konsolidirani i posebni finansiski izve{tai (sega MSS 27 Posebni finansiski izve{tai-revidiran) q MSFI 10 Konsolidirani finansiski izve{tai (ne e objaven kaj nas), efektiven od 01. 2013 q MSS 28 Vlo`uvawa vo pridru`eni entiteti (objaven kaj nas, no ne a`uriran so izmeni od MSFI 3, MSS 27, MSFI 9) q MSFI 3 Delovni kombinacii (objaven kaj nas, no ne a`uriran so izmeni od MSFI 9, MSFI 10, MSFI 11 i MSFI 13) q Сите овие стандарди се занимаваат со различни аспекти на финансиските извештаи на групата, но posebno vnimanie }e se obrne na aspektite od MSFI 3 Delovni kombinacii.

Standardi za konsolidacija q Razliki pome|u MSS 27 (kaj nas) i MSFI 10 i MSS 27 (revidiran): q definirawe na principot na kontrola preku voveduvawe na tri osnovni elementi na kontrolata, i toa: a) mo}ta nad steknatiot entitet (investee) b) izlo`enosta, ili pravata, na varijabilni primawa od vlo`uvaweto kaj steknatiot entitet c) mo`nosta da se iskoristi mo}ta nad steknatiot entitet za da se vlijae na iznosot na primawata od steknatiot entitet Vakvo definirawe na kontrolata nema vo MSS 27 so ogled deka kontrolata bila definira samo kako mo} da se upravuva so finansiskite i operativni politiki na enitetot so cel da se ostvarat koristi, kako i dopolnite objasnuvawa vo to~ka 13 na MSS 27 (kontrola so pod 50% od glasovi).

Standardi za konsolidacija q To~ka 13 od MSS 27 primenliv vo RM (koga poseduva pod 50% od pravata na glas): q Mo} nad edna polovina od pravata na glas vrz osnova na dogovor so drugite sopstvenici q mo} da upravuva so finansiskite i operativni politiki spored statut ili dogovor q Mo} da imenuva ili razre{uva mnozinstvo na ~lenovi na odbor na direktori ili NO koj odbor ima kontrola nad entitetot q mo} da dade mnozinstvo na glasovi vo odbor na direktori ili NO koj odbor ima kontrola nad entitetot

Standardi za konsolidacija q Razliki pome|u MSS 27 (kaj nas) i MSFI 10 i MSS 27 (revidiran): q MSFI 10 e samo 26 to~ki, no ima Upatstvo za primena (UP) od 100 to~ki q MSS 27 (revidiran) e samo 20 to~ki q Upatstvoto za primena na MSFI 10 gi opfa}a detalno pra{awata za kontrolata, postapkite za konsolidacija, smetkovodstvenite politiki, merewa, datum na izvestuvawe, nekontrolira~ko u~estvo i sl. , za razlika od MSS 27 kade ovie pra{awa se adresirani vo samiot standard q MSFI 10 vo UP dava situacii kako da se aplicira principot na kontrola so definicii i primeri za istoto

Standardi za konsolidacija q MSFI 3 Delovni kombinacii ima za cel da gi regulira slednite raboti: q Kako steknuva~ot treba da gi priznae i meri vo svoite finansiski izve{tai steknatite sredstva koi mo`e da se identifikuvaat, prevzemenite obvrski i nekontroliranoto u~estvo (NU) q Kako treba da se priznae i meri gudvilot steknat ili dobivkata ostvarena od povolna nabavka q Koi informacii treba da se obelodenat za potrebite na korisnicite na finansiskite izve{tai

Standardi za konsolidacija q MSFI 3 Delovni kombinacii gi ima slednite bitni poglavja (delovi): q Identifikuvawe na delovna kombinacija q Metodot na steknuvawe q Identifikuvawe na steknuva~ot q Odreduvawe na datumot na steknuvawe q Priznavawe i merewe na steknatite sredstva, prevzemeni obvrski i NU q Priznavawe i merewe na gudvilot ili dobivka od povolna nabavka q Merewe na preneseniot nadomestok q Delovna kombinacija koja e izvr{ena vo fazi q Tro{oci povrzani so steknuvawe q Obelodenuvawa

Standardi za konsolidacija q Edna od najva`nite raboti vo primena na ovoj MSFI e identifikuvawe na delovnata kombinacija, odnosno entitetot treba da utvrdi dali odreden nastan ili transakcija pretstavuva delovna kombinacija, spored koja steknatite sredstva i prevzemenite obvrski treba da pretstavuvaat deloven potfat. Dokolku ne pretstavuvaat deloven potfat, toga{ nastanot ili transakcijata se evidentira kako redovno steknuvawe na sredstvo. q [to e deloven potfat? q Spored MSFI 3 e definiran kako integriran set na aktivnosti i sredstva koi mo`at da se rakovodat i upravuvaat so cel obezbeduvawe na povrat vo forma na dividenda, namaleni tro{oci ili drugi ekonomski koristi direktno na investitorite ili ostanatite sopstvenici, ~lenovi ili u~esnici q [to e delovna kombinacija? q Spored MSFI 3 e definirana kako transakcija ili nastan vo koj steknuva~ot steknuva kontrola vrz eden ili pove}e delovni potfati.

Standardi za konsolidacija q Koi se klu~ni kriteriumi za definirawe na deloven potfat i opredeluvawe dali istiot e deloven potfat? q Delovniot potfat mora da ima input (resurs, sredstvo), definiran proces i autput koj }e obezbedi povrat vo forma na dividenda, namalen tro{ok i sl. q Delovniot potfat mora da ima sposobnost da bide rakovoden i upravuvan za definiranata cel (najva`en kriterium za klasifikacija) q Ne mora da ima autput, no treba da ima plan za aktivnosti, vraboteni, po~etok na planirani aktivnosti i sl. q Spored MSFI 3 pri delovna kombinacija treba da se primenuva metodot na steknuvawe q Vo sekoja delovna kombinacija mora eden od entite da se identifikuva kako steknuva~ - entitet koj steknal kontrola vrz steknatiot entitet

Standardi za konsolidacija q Vo sekoja delovna kombinacija steknuva~ot mora da go identifikuva datumot na steknuvawe, koj pretstavuva datumot koga toj steknal kontrola nad steknatiot entitet (voobi~aeno e datumot na prenos na nadomestokot, upis vo soodveten registar ili t. n. zaklu~en datum) q Datumot mo`e da bide i pred zaklu~niot datum, ako istoto go ima vo pismen dogovor q Na datum na steknuvawe se priznavaat steknatite sredstva, obvrski i NU q Sredstvata i obvrskite se priznavaat dokolku gi zadovoluvaat definiciite za sredstva i obvrski od Ramkata (primer: o~ekuvani tro{oci vo idnina ne se priznavaat kako obvrski na datum na steknuvawe – prekin na odredeni aktivnosti, prekin na raboten odnos i sl) q Priznavaweto na odredeni sredstva mo`e da dovede do situacija steknuva~ot da priznae odredeni sredstva koi ne bile prethodno priznaeni vo finansiskite izve{tai na steknatiot entitet.

Standardi za konsolidacija q Primer za priznavawe na vakvi sredstva se: ime na marki, brend, patenti , listi na klienti i potro{uva~i i sl. Ova se sredstva koi {to steknatiot entitet ne gi priznal vo svoite finansiski izve{tai kako sredstvo bidej}i bile interno razvieni od entitetot i bile priznaeni kako rashod q MSFI 3 odnosno dodatokot ima upatstvo za priznavawe na nematerijalni sredstva koi se identifikuvani vo delovna kombinacija (identifiable intangible assets) q Ova se primenuva samo vo situacija koga mo`e da identifikuvaat takvite sredstva i se ispolnuva slednite uslovi/kriteriumi: q uslovot za delivost (sredstvoto mo`e da bide odvoeno od steknatiot entitet i potoa prodadeno, preneseno, licencirano i sl). Ako ima dokaz deka vakvi sredstva se predmet na razmena i toa e dovolno za istoto posebno da se priznae. Primer lista na klienti koja mo`e da se licencira go zadovoluva kriteriumot, no lista na klienti kade postoi uslov za doverlivost na informacite za klientite ne go ispolnuva uslovot za priznavawe, ili

Standardi za konsolidacija q dogovorno-zakonski kriterium - zna~i zakonsko poseduvawe na odredena licenca, patent ili pravo na naem koe na steknuva~ot }e mu nosi nekoi idni ekonomski koristi od delovnata kombinacija i mo`e da se priznae kako posebno sredstvao iako ne mo`e da se oddeli od steknatiot entitet (primer; stenatiot enitet poseduva licenca za rabota so elektri~na centrala koja ne mo`e da ja prodade, razmeni i sl, no vo delovnata kombinacija mo`e posebno da se priznae kako sredstva po objektivna vrednost) q Steknatite sredstva i prevzmenite obvrski steknuva~ot mora da gi meri spored nivnata objektivna vrednost na datumot na steknuvawe (primer: NPO mora da se merat spored objektivna vrednost – procenka) q NU mo`e da se meri spored objektivnata vrednost ili proporcionalniot udel vo neto sredstvata na steknatiot udel (objektivna vrednost zna~i pazarna vrednost na udelot ili akciite na malcinskite sopstvenici – ako ima takvi podatoci i informacii)

Standardi za konsolidacija q [ema za presmetka na gudvilot/povolna nabavka: q Prenesen nadomestok H q Nekontrolirano u~estvo H q Steknati neto-sredstva prestaveni preku: q Nominalen kapital q Premii na akcii (udeli) H q Rezervi od dobivki q Akumulirani dobivki pri steknuvawe H H H (H) q Iznos na gudvil (povolna nabavka) H

Standardi za konsolidacija q Nadomestokot koj go prenesuva steknuva~ot mora da bide meren po objektivna vrednost na datumot na steknuvawe (koga se prenesuvat pari~ni sredstva za steknuvaweto vo istiot moment, toa ja pretstavuva objektivnata vrednost) q Posebni problemi za mereweto postojat koga se prenesuvat nemonetarni sredstva (NPO) ili koga ima odlo`ena isplata na nadomestokot q Koga se prenesuvaat NPO steknuva~ot mora da gi izmeri po objektivnata vrednost i da gi priznae site rezultira~ki dobivki ili zagubi dokolku postojat (ovie sredstva odat kaj tret entitet koj ne e vo delovnata kombinacija) q Ako prenesenite sredstva ostanat kaj steknatiot enitet, vo toj slu~aj pak se merat spored objektivnata vrednost no ne se priznavaat dobivki ili zagubi, tuku revalorizacioni rezervi q Odlo`en nadomestok za isplata vo period podolg od edna godina se meri spored negovata sega{na vrednost odnosno istiot se diskontira so primena na pazarna kamatna stapka so cel da se utvrdi negovata objektivna vrednost (razlikata se priznava kako rashod od kamata)

Standardi za konsolidacija q Steknuva~ot mo`e da steknuva kontrola kaj steknatiot entitet vo koj ve}e prethodno poseduval odredeno sopstveni~ko u~estvo (delovna kombinacija vo fazi). Primer: prethodno se poseduvale 20%, a vo tekovnata godina steknuva~ot dokupil u{te 40% od steknatiot entitet i so toa steknal kontrola. q Vo vakov slu~aj steknuva~ot mora da go izmeri prethodnoto sopstveni~ko u~estvo na datumot na steknuvawe po negovata objektivna vrednost i da priznae dobivka ili zaguba. Site promeni vo vrednosta na sopstveni~koto u~estvo vo prethodnite periodi izrazeni vo ostanata seopfatna dobivka ako bilo klasificirano kako vlo`uvawe raspolo`livo za proda`ba treba da se priznaat kako da bilo ottu|eno – vo dobivka ili zaguba)

Standardi za konsolidacija q Tro{oci povrzani so steknuvawe koi gi pravi steknuva~ot vklu~uvaat razni vidovi tro{oci kako {to se nadomesti za analizi, due diligence, advokatski tro{oci, smetkovodstveni uslugi, konsultanski uslugi, tro{oci za izdavawe na hartii od vrednost i sl. i istite se priznavaat kako rashodi vo peridot vo koi nastanale so eden isklu~ok, a toa se tro{ocite za izdavawe na hartii od vrednost koi se priznavaat soglasno MSS 32 i MSS 39 odnosno se del od vrednosta na izdadeniot instrument.

Standardi za konsolidacija q Obelodenuvawa koi gi bara MSFI 3 – Delovni kombinacii (mnogubrojni i treba da se imaat vo predvid vo slu~aj koga ima delovna kombinacija); q Ime i opis na steknatiot entitet q Datum na steknuvawe q Procent na steknato glasa~ko u~estvo q Pri~ini za delovnata kombinacija i opis kako e steknata kontrolata q Opis na faktori koi dovele do priznavawe na gudvilot q Objektivnata vrednost na preneseniot nadomestok, kako i na sekoja klasa na sredstva koi se preneseni (pari, drugi sredstva, obvrski i sl) q Steknati pobaruvawa (objektivna vrednost, bruto pobaruvawa, procenka na naplativost q Iznos na priznaeni sredstva i obvrski od steknuvaweto q Neizvesni obvrski od steknuvaweto q Iznos na gudvil i usoglasuvawe i sekoja promena na gudvilot od po~etok do kraj na peridot q Obezvrednuvawe na gudvilot (posebni barawa vo MSS 36)

Standardi za konsolidacija q Obelodenuvawa koi gi bara MSFI 3 – Delovni kombinacii (mnogubrojni i treba da se imaat vo predvid vo slu~aj koga ima delovna kombinacija); q NU i osnov za negovo merewe q Iznos na povola nabavka i pri~ini kako nastanala istata q Za poedine~ni nezna~ajni delovni kombinacii se prezentiraat istite prethodni barawa vo zbiren iznos bez naveduvawe samo na po~etnite barawa za ime, opis, datum, % na steknuvawe i sl. q Za steknuvawa po datumot na fi, a pred datum na nivno odobruvawe, isto se davaat prethodnite obelodenuvawa so napomena koi ne mo`at da se dadat i koja e pri~inata

Standardi za konsolidacija q MSFI 3 – Delovni kombinacii gi regulira: q Datum na steknuvawe q Presmetka na gudvil ili dobivka od povolna nabavka q Priznavawe i merewe na nekontrolirano u~estvo q Priznavawe i merewe na steknatite sredstva, prevzemeni obvrski q Priznavawe na identifikuvani nematerijalni sredstva q MSS 27/MSFI 10 – Konsolidrani finansiski izve{tai gi regulira: q Kontrola q Delokrug na konsolidirani finansiski izve{tai q Postapki za konsolidacija (sobirawe, eliminirawe na stavki i intragrup transakcii) q Gubewe na kontrola q Smetkovodstvo na vlo`uvawa vo podru`nici, pridru`eni entiteti i zaedni~ko kontrolirani entiteti

Primeri q Prakti~ni primeri za konsolidacija q Primer 1 – steknuvawe vo tek na godinata q Primer 2 – proda`ba na podru`nica vo tekot na godinata

Postapki za konsolidacija • Kraj? • Pra{awa?