De schaduwzijden van de participatiemaatschappij Margo Trappenburg Bijzonder

De schaduwzijden van de participatiemaatschappij Margo Trappenburg Bijzonder hoogleraar Marie Kamphuisstichting

Lux, Eigen hachje eerst. Ikon, 2013 http: //www. npo. nl/lux/02 -06 -2013/POW_00613310

Typologie Passieve solidariteit Actieve solidariteit: Participatiemaatschappij Arbeidsethos hoog Klassieke verzorgingsstaat Burn out samenleving Arbeidsethos laag Hangmat samenleving Lief communisme

De klassieke verzorgingsstaat • • Passieve solidariteit Vergaande vorm van arbeidsdeling Arbeidsethos Soberheid W. Drees sr. 1886 -1988

1947, Marshallhulp

Achiel van Acker, 1898 -1975

Jaren zeventig/tachtig Passieve solidariteit Actieve solidariteit: Participatiesamenleving Arbeidsethos hoog Klassieke verzorgingsstaat Burn out samenleving Arbeidsethos laag Hangmat samenleving Lief communisme

Hoe kwam dit? • Globalisering, oliecrisis grote werkloosheid • Maar ook: geest van de jaren 60/70; politisering van het social werk.

Herstel arbeidsethos • • • Strengere regels bij werkloosheid Jong gehandicapten aan het werk Regels rond arbeidsongeschiktheid strenger Pensioengerechtigde leeftijd omhoog Vervroegd pensioen moeilijk gemaakt Strengere eisen voor de bijstand

In België • Actieve welvaartsstaat; Guy Verhofstadt, Frank Vandenbroucke

Remedie Passieve solidariteit Arbeidsethos hoog Arbeidsethos laag Klassieke verzorgingsstaat ? Hangmat samenleving Actieve solidariteit: Participatiesamenleving Burn out samenleving Lief communisme

Nee! • • Passieve solidariteit Vergaande vorm van arbeidsdeling Arbeidsethos Soberheid

Participatiesamenleving: inclusie • Ouderen moeten/willen langer thuis blijven wonen; verzorgingshuizen moeten verdwijnen • Vermaatschappelijking psychiatrische patiënten, mensen met beperkingen; afschaffen sociale werkplaatsen; inperken speciaal onderwijs

Participatiesamenleving: zorg • Inzetten op mantelzorg, vrijwilligerszorg, burenhulp • Levenslang werken en zorgen • Burn out samenleving

Burn out samenleving Druk op familie. Onderzoek Martijn van Hogerbrugge

Burn out samenleving Druk op familie Movisie 1. 2 Aantal overbelaste mantelzorgers neemt toe Uit onderzoek van het SCP blijkt dat het aantal mantelzorgers tussen 2001 en 2008 vrijwel gelijk bleef, maar dat het aantal zwaar- of overbelaste mantelzorgers van 18 jaar en ouder van 300. 000 in 2001 naar 450. 000 in 2008 steeg. Overbelaste mantelzorgers ervaren dat hun zelfstandigheid in de knel raakt, dat de zorgverlening ten koste gaat van hun gezondheid en conflicten oplevert op het werk of in de thuissituatie (Oudijk et. al. 2010). Uit onderzoek van het CBS blijkt dat ongeveer 220. 000 personen zelf aangaven zich tamelijk zwaar tot zwaar belast te voelen op het moment van enquêtering (CBS, 2013).

Burn out samenleving • Druk op ‘reguliere’ instellingen, bedrijven en organisaties • Druk op aardige mensen

Burn out samenleving Druk op euthanasieregime. De Levenseindekliniek http: //www. npo. nl/de-wereld-draait-door/16 -022016/VARA_101377081/POMS_VARA_3303296 7. 24 http: //www. npo. nl/2 doc-levenseindekliniek/15 -022016/VPWON_1248719 7. 40 en 49

Gevolgen voor hulpverleners • Ontslag, ander werk zoeken • Onbetaald eigen werk blijven doen in vrije tijd • Mensen helpen bij moeilijke gevoelens: schaamte, schuldgevoel, afhankelijkheid • Mensen helpen om het vol te houden

Gevolgen voor hulpverleners • Inzetten op evidence based hulpverlening om precies af te bakenen wat door professionals moet worden gedaan en wat aan vrijwilligers/mantelzorg kan worden overgelaten

Burn out samenleving in België? • Jo van Deurzen, Het nieuwe welzijn 2009 -14 • Peter Mertens (Pvd. A): signaleert een verschuiving naar het charitatieve “ Nu moet je je ouders of je vrienden gewoon op jezelf naar de dood begeleiden en dat heet dan ‘ responsabiliseren’ en wie daar niet in volgt wordt uitgesloten of gedisciplineerd. ”

Alternatieve oplossing Passieve solidariteit Actieve solidariteit: Participatiemaatschappij Arbeidsethos hoog Klassieke verzorgingsstaat Burn out samenleving Arbeidsethos laag Hangmat samenleving Lief communisme

Lief communisme • Niet iedereen hoeft betaald werk te hebben; we kunnen toe met veel minder betaald werk. • Hoe deden we dat vroeger ook al weer?

Lief communisme • • Deeleconomie, consuminderen? Veel minder nadruk op sollicitatieplicht Woonruimte via betaling in natura Experimenten met basisinkomen

Gevolgen voor hulpverleners • Nieuwe constructies verzinnen • Helpen met gevoelens: minder luxe, meer doen met medemensen https: //www. youtube. com/watch? v=3 smm 5 N 2 n 78 Y Wie had dat gedacht …

Of toch? ? Passieve solidariteit Actieve solidariteit: Participatiemaatschappij Calvinistisch arbeidsethos Klassieke verzorgingsstaat Burn out samenleving Losse arbeidsmoraal Hangmat samenleving Lief communisme

Meer lezen? www. margotrappenburg. nl Bijzonder hoogleraar Marie Kamphuisstichting