DE PUBLIEKE OPINIE OVER KERNENERGIE Paul Dekker Irene

DE PUBLIEKE OPINIE OVER KERNENERGIE Paul Dekker Irene de Goede Sociaal en Cultureel Planbureau Joop van der Pligt Universiteit van Amsterdam 1

Overzicht Vier perspectieven Ontwikkelingen in de publieke opinie Publieke reacties op ‘recente’ technologische risico’s Vergelijkingen Conclusies 2

Kernenergie: Vier Perspectieven Het economische perspectief Het energie- en klimaatperspectief Het milieu perspectief Het veiligheids- en risico perspectief 3

Geschiedenis: Risico inschattingen van experts versus leken 4

Cognitieve beschikbaarheid de tendens om risico’s die cognitief beschikbaar zijn te overschatten de tendens om risico’s die cognitief minder beschikbaar zijn te onderschatten 5

Aanvaardbaarheid van risico’s Aard van de uitkomsten veel belangrijker dan kans op die uitkomsten 6

Risico eigenschappen #1 ( Fischhoff et al. 1978) 7

Risico eigenschappen #2 (Lindell & Earle, 1983) 8

Bereidheid tot werken binnen een straal van 10 mijl (leken) 9

Aantal mijlen Experts en risicoacceptatie 10

% tegenstanders ontwikkeling kernenergie in Europese landen, 2008 11

% tegenstanders ontwikkeling kernenergie 1982 -2008 (Nederlanders > 15 jaar) 12

Steun voor uitbreiding in Nederland 13

Publieke reacties recente technologische risico’s Genetische modificatie/biotechnologie Elektromagnetische straling Nanotechnologie Stamcelonderzoek CO 2 opslag 14

Genetische modificatie/biotechnologie Vrijwilligheid blootstelling Vertrouwen in wetenschap en regulerende instanties belangrijke predictor Morele aspecten In sommige landen: Symbolische rol, zoals eerder kernenergie 15

Elektromagnetische straling Voordelen domineren in publieksoordeel Relatief weinig aandacht Weinig controversieel 16

Nanotechnologie Vertrouwen in wetenschap en regulerende instanties belangrijke predictor Relatief weinig aandacht Weinig controversieel Kennis versus emoties 17

Stamcelonderzoek Vertrouwen wederom predictor van acceptatie Mogelijke voordelen spelen belangrijke rol Morele aspecten 18

CO 2 opslag Onzekerheid over mogelijke risico’s Nimby effect (Not-in-my-backyard) Morele aspecten (ervaren onrechtvaardigheid) Kennis versus emotie 19

Lessen Complexe onderwerpen - kennis is vaak beperkt Delegeren en vertrouwen Morele aspecten lijken prominenter Rol van de media 20

Conclusies Kernenergie blijft een ambigue risicoprobleem Kennis van het perspectief van het publiek is essentieel Vrijwilligheid en beheersbaarheid blijven belangrijk Recht doen aan kennis en emoties van het publiek Transparantie en vertrouwen 21