De Modernisering van het secundair onderwijs Georges Monard

De Modernisering van het secundair onderwijs Georges Monard 1

1. Stand van zaken - Commissie en rapport “Monard” (2009) * opdracht minister F. Vandenbroucke * vele debatten en adviezen - Basis van nota “Smet” - Nota “Crevits” (in voorbereiding) - Dan weer raadpleging en onderhandeling - 2015 -2016 : beslissing regering en parlement - Implementatie : 2018 -2019 ? 2

2. De missie van het secundair onderwijs is en blijft dubbel : • Menselijke en sociale ontwikkeling • Voorbereiding op de arbeidsmarkt en/of het hoger onderwijs Onderwijs zal altijd en in ieder vak méér zijn dan alleen beroepsopleiding. Toch is ook voorbereiding op werk voor ieder van groot belang 3

3. Nieuwe situatie in het secundair S. O. is onderwijs voor alle jongeren van een generatie ↔ * 1960 : 47, 29 % van de 16 -jarigen in S. O. 34, 40 % van de 17 -jarigen 2015 : quasi 100 % * leerlingen zijn kinderen van hun tijd met sterke en andere punten * recente stellingnamen over de “dramatische daling van de kwaliteit “ van S. O. (en H. O. ) zijn dan ook gebaseerd op een weinig wetenschappelijke nostalgie 4

Uitganspunt = SWOT-analyse : op basis van o. m. PISA (OESO) Strenghts : • • • Internationale metingen en evaluaties ; Waardering door de bevolking ; Waardering door de arbeidsmarkt ; Motivatie van scholen en leerkrachten ; Vrije keuze van school en studierichting. 5

Weaknesses : * Grote verschillen tussen scholen * Al te grote kloof tussen “sterke” en andere leerlingen en tussen algemeen vormend onderwijs en technische opleidingen = sociale kloof * vele mislukkingen en overzitters * vaak wat “ al te schools” – meer opvoeden tot kritisch denken en assertiviteit We zijn : uitstekend voor sterke leerlingen gemiddeld goed voor zwakkere leerlingen 6

4. Enkele feiten en cijfers -Leerlingen : 415000 gewoon S. O. (436000 in 08 -09) 20000 BUSO (18500 in 08 -09) -scholen : 950 gewoon S. O. 115 BUSO -personeel : 76000 (waarvan 49000 vrouwen) in voltijdse eenheden : 68000 7

-budget : totaal onderwijs : 11 miljard euro S. O. : 4, 2 miljard euro (3, 760 in 08 -09) -kostprijs per leerling : 8731 euro gewoon S. O. (7560 in 2009) 19960 euro in BUSO (16600 in 2009) -verdeling per net : 75 % vrij (katholiek) onderwijs (“huis met vele woningen”) / niet gekrompen 25 % officieel onderwijs : Go! / Prov/gemeentelijk/stedelijk 8

5. Wat is de uitdaging ? * Tegelijk uitdagend S. O. voor “sterke” leerlingen én betere kansen voor leerlingen met een zwakkere achtergrond * Onderwijs méér competentiegericht maken; kennis blijft zéér belangrijk, maar ook toepassing van kennis, vaardigheden, attitudes * Actief leren, individueel en in groep 9

6. Welke competenties willen we in het S. O. ? “sleutelcompetenties” (EU) *communicatie in de moedertaal *communicatie in vreemde talen *wiskunde, exacte wetenschappen en technologie *digitale competenties *leercompetenties *sociale en burgerschapscompetenties *initiatief, creativiteit en ondernemerschap *cultureel bewustzijn en culturele expressie 10

7. Welke sleutelcompetenties willen we in het S. O. ontwikkelen ? Alle sleutelcompetenties worden vertaald in de “basisvorming” voor alle leerlingen (wel op verschillende niveaus) Omzetting in eindtermen, vakken (clusters)/ leerplannen… 11

8. Onderwijs is een CONTINUUM • Leerlingen evolueren geleidelijk- denken vanuit het kind ! ↔ nu breuk basis – S. O. ! • Aansluiting basis – S. O. - andere organisatie en concept - beter continu evolueren in basis en S. O. - vooral 5 -6 basis en 1 -2 S. O. : van mekaar leren, samenwerken, leerlingvolgsysteem 12

• Brede eerste graad : geen verdoken keuze op 12 jaar - kennismaking met alle domeinen ( wet. techniek/wet. natuur/welzijn en samenleving/ economie en organisatie/taal, kunst en cultuur - 2°jaar : beperking van 20 basisopties (vnl. tot de “ 6 grote”) 36 beroepenvelden 13

• 1° leerjaar B : voor wie geen getuigschrift basis onderwijs haalde + OKAN : onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers • Studiekeuze is een proces : - geleidelijk en begeleid - mogelijkheid tot bijsturing/remediëring én verdieping op basis van EIGEN aanleg/ belangstelling 14

9. Tweede en derde graad - Indeling in onderwijsvormen is contraproductief geworden : * dualisering en verkeerde keuzen * algemeen vormend en technologisch : geen opponenten ! → alle SO moet beide zijn - Indeling arbeidsmarktgericht / doorstromingsgericht - In 3° graad ; ook opsplitsing studierichtingen die voorbereiden op universiteit en andere die leiden tot hogescholen ( professionele bachelor ) ? ? ? 15

- In onze samenleving kan technologie/techniek geen tweede keuze blijven ! En zeker niet wegkwijnen. - Studierichtingen / domeinen : * continuum van abstract – concreet theoretisch – toegepast doorstroming - arbeidsmarkt gericht * aanpassing aan de hedendaagse samenleving en arbeidsmarkt ; 16

- Integratie van duaal leren als volwaardige leerroute ; - Gedeeltelijke of tussentijdse certificering van verworven competenties ; - Stevige reductie van het aantal studierichtingen, meer polyvalentie * studierichtingen best geleidelijk samenbrengen ( liefst ook ruimtelijk) op basis van verwantschap ; * bevorderen van campusscholen / domeinscholen ; 17

* versterken van samenwerking in de scholengemeenschappen - Attestering : na ieder jaar meer positief oriënterend diploma S. O. na 6 jaar na sommige richtingen brugjaar H. O. 18

10. Implementatie • Evenwicht zoeken vrijheid van onderwijs – maatschappelijke verantwoordelijkheid; voorzichtig en doortastend; • Overleg en dialoog ; • Partnerschap met middenveld • Globale visie en strategie uitwerken • Inbreng van onderzoek en deskundigheid • Gefaseerde realisatie 19

• Ondersteunen en begeleiden van scholen/ directies/leerkrachten • Lerarenopleiding afstemmen (in overleg) • Professionalisering van het bestaande korps • Implementatie opvolgen, evalueren en bijsturen 20

“ Dees langsaamheid past grote zaken “ ( Jvd Vondel) “ Festina Lente “ 21