De kracht van ondernemerschap Door Henk Westeneng Sectormanager

De kracht van ondernemerschap Door: Henk Westeneng Sectormanager Grondgebonden Landbouw

Inhoud § § De akkerbouwsector Succesfactoren aardappelteelt Groeiscenario’s / ontwikkelrichtingen Specialiseren of groter worden

Bedrijfsgrootte in NL: veel verschillen

Alleen groep groter dan 100 ha groeit 40% van de bedrijven heeft geen opvolger!

Maar § “Minder grond in handen van boer” – AGD 15 -8 -8 o. b. v. land– en tuinbouwcijfers

Stelling: Niet het areaal maar de omzet bepaalt het resultaat!

Trends / feiten in de akkerbouw § § § Liberalisering van de wereldhandel Globalisering Schaalvergroting Relatief veel oudere ondernemers Terugtrekkende overheid

Wat speelt er verder § Grondmarkt – Grondprijzen in drie jaar met …% gestegen! • Betere ondernemers bepalen de prijs, • of het sentiment in de markt? ? § Beperkte beschikbaarheid grondstoffen – Brandstof – Meststoffen § Klimaat - meer extremen

De pootgoedteelt § Klimaat - Fytosanitaire omstandigheden minder § Vakmanschap - Kwaliteit bepalend voor resultaat § Innovatie - Ontwikkeling nieuwe rassen speerpunt § Keten - Samenwerking wint aan belang

Saldo fluctueert sterk

Stelling: Schaalvergroting zet door, maar KWALITEIT lees vakmanschap blijft de basis!

Economie en vakmanschap blijven belangrijk!

Consumptieteelt § Specialisatie en belang kwaliteit neemt toe – In breedte = %-bouwplan – In diepte = toegevoegde waarde (wassen, sorteren, verpakken). § Groei aardappelverwerkende industrie stagneert § Meeste aardappelen worden in de regio afgezet – Food miles § Sterke prijsschommeling consumptieaardappelen

Relatie aanbod en prijsvorming

Ontwikkelingsrichtingen § Standaardproductie met lage kostprijs § Groeien met traditioneel bouwplan § Specialisatie in teelt(en) § Samenwerking als smeerolie

Uw richting bepalen … Specialiseren of groter worden?

Uitgangssituatie Gewas Opbrengst Prijs Consumptie 55 ton € 0, 10 25 Suikerbieten 70 ton € 0, 03 15 Zaaiuien 60 ton € 0, 09 12, 5 Wintertarwe 10 ton € 0, 16 22, 5 TOTAAL Arealen (ha) 75

Bestaande situatie Uitgangssituatie Bedrijfssaldo Overige opbrengsten (+/+) 170. 500 20. 000 Totaal saldo (incl. ov. opbrengst) 190. 500 Vaste kosten (excl. Afschrijving / incl. rente) (-/-) 111. 000 Cash flow (-/-) 79. 500 Privé (-/-) 30. 000 Vervangingsinvesteringen (-/-) 20. 000 Beschikbaar voor aflossing 29. 500 Totale financiering Aflossingstermijn (in jaren) 750. 000 25

Alternatieven § Grondaankoop – 20 hectare à € 45. 000 per hectare – Totale financiering € 1. 650 /m – Bestaand bouwplan op groter areaal § Bewaring / Intensivering – 600 ton à € 400, - per ton – Totale financiering € 990 /m – 10 hectare consumptieaardappelen extra op basis van losse pacht à EUR 1. 250 /ha

Uitgangssituatie en alternatieven Gewas Opbrengst Prijs Arealen (ha) Uitgangssituatie Grondaankoop Consumptie Bewaring 55 ton € 0, 10 25 31, 67 35 Suikerbieten 70 ton € 0, 03 15 15 15 Zaaiuien 60 ton € 0, 09 12, 5 15, 83 12, 5 Wintertarwe 10 ton € 0, 16 22, 5 32, 5 22, 5 75 95 85 TOTAAL

De cijfers op een rij Grondaankoop Bedrijfssaldo Intensivering 220. 050 211. 625 20. 000 Totaal saldo (incl. ov. opbrengst) 240. 050 231. 625 Vaste kosten (excl. Afschrijving / incl. rente) (-/-) 171. 575 142. 550 Cash flow (-/-) 68. 475 89. 075 Privé (-/-) 30. 000 Vervangingsinvesteringen (-/-) 20. 000 Beschikbaar voor aflossing 18. 050 39. 075 1. 650. 000 990. 000 HEEL Lang 25 Overige opbrengsten (+/+) Totale financiering Aflossingstermijn (in jaren)

Grondaankoop: een belegging waar je aan toe moet zijn! § Exploitatie onder druk – Korte termijn: te weinig ruimte voor tegenvallers in exploitatie – Lange termijn: continuïteit? § Grondaankoop alleen haalbaar, mits – Uitstekende technische resultaten de basis vormen! – Het bedrijf een gezonde basis heeft!

Stelling: Niet kunnen aflossen is het begin van het einde …!

Stelling: Niet kunnen aflossen is het begin van het einde, er moet altijd ruimte zijn om te kunnen aflossen!

Bewaring en uitbreiding aardappelteelt schept basis voor ontwikkeling § Grotere geldstroom – Korte termijn: meer ruimte voor aflossingen – Lange termijn: klaar voor grondaankoop? § Zonder bewaring blijft geldstroom gelijk, maar is risico groter

Maar, betere ondernemers bepalen de markt! Hoe ziet het plaatje eruit als u jaarlijks 5 ton meer rooit?

Heel anders! Grondaankoop Bedrijfssaldo Intensivering 235. 875 229. 125 20. 000 Totaal saldo (incl. ov. opbrengst) 255. 875 249. 125 Vaste kosten (excl. Afschrijving / incl. rente) (-/-) 181. 575 142. 550 Cash flow (-/-) 84. 300 106. 575 Privé (-/-) 30. 000 Vervangingsinvesteringen (-/-) 20. 000 Beschikbaar voor aflossing 34. 300 56. 575 1. 650. 000 990. 000 48 18 Overige opbrengsten (+/+) Totale financiering Aflossingstermijn (in jaren)

Kortom § De sector blijft in beweging § Perspectieven zijn goed § Uitbreiden blijft duur, maar …. § blijft haalbaar voor betere ondernemers

Een gevarieerde sector met toekomst! Bedankt voor uw aandacht