De koloniale relatie tussen Nederlanders en Nederlands Indi

De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands. Indië Blanke Overheersing & Ethische Politiek § 3. 3 & 3. 4

Sociale Verhoudingen • Afschaffing Cultuurstelsel – Van herendienst naar loonarbeid = verlies aanzien • Men wordt koelie • Onrust op het Javaanse platteland vanaf de suikercrisis (1884) – Armoede neemt toe • Minder verdienen; meer belasting > enorme armoede • bijna verdubbeling bevolking op Java bij een achterblijvende rijstproductie (1870 -1900) > hongersnood

Koelies • I. t. t. Java was de rest van de Archipel onderbevolkt, dus lokte ondernemers Javanen en Chinezen naar elders – Vals contract (meestal drie jaar) met zogenaamd voorschot: wurgcontract – Heel zwaar werk – Slechte woonomstandigheden – Slechte werkomstandigheden – Je kon niet weg • Koelieordonnantie versterkte dit nog (1880) – Hiermee had de planter volmacht over de koelie

Koelies Verscheping naar Sumatra

Tempo Doeloe • Europese bevolking verdubbelde (1870 -1900): 45. 000 > 90. 000 • Paste zich allen gemakkelijk aan de Indische (meng-)cultuur – Advies: neem een inheemse “huishoudster”, met wie velen ook trouwden – Kinderen groeide “inheems” op • Wel een groot verschil of je als blanke opgroeide of als Indo – Zeker naarmate er meer blanken kwamen (na 1900) werden Indo steeds meer met de nek aangekeken – En, ten aanzien van de inheemse bevolking bleef men neerbuigend en autoritair

Tempo Doeloe

Ethische Politiek • Idealisten gaan zich langzamerhand teweer stellen tegen uitbuiting en onderdrukking, geïnspireerd door Max Havelaar • Ook de voogdijgedachte (Abraham Kuyper, 1879) werd eind 19 e eeuw steeds belangrijker. • Deze wordt door de liberaal Van Deventer omgevormd tot het ‘Eereschuld’ pleidooi. • 1901, Kuyper laat deze in de troonrede opnemen

Ethische politiek wordt beleid • Leuze: ‘irrigatie, emigratie, educatie’ – Welvaart & zelfstandigheid bevorderen • Achter de educatie ging het associatie-principe schuil – Grondig kennis maken met de Nederlandse cultuur zonder de eigen cultuur op te geven – Zo moest de inheemse cultuur ingepast worden in de onze – Zo moest de inheemse elite rijp worden voor zelfbestuur • Inspraak • Via de Decentralisatiewet op provinciaal en lokaal niveau (1903) • Via de Volksraad op staatsniveau (1916)

Ethische Politiek? Van Kol, kamerlid voor de SDAP tot oud-minister van Koloniën en ex-planter Cremer: "Wat zegt U daar nu van? " Cremer: "Ja wij Delimannen. . . zwijgen liefst daarover. " (De (Groene) Amsterdammer 23 november 1902; Tekening: Johan Braakensiek)

Ethische politiek wordt beleid • Aanpassingen in het bestuur – Inheemse bestuurders krijgen westers onderwijs – Blanke ambtenaren moesten de inheemse bevolking minder hooghartig behandelen – Oprichting departementen die zich op de ontwikkeling van het land en volk gingen richten (bv. onderwijs, landbouw) – Naast de lokale wetgeving ging nu ook de Nederlandse overheid op lokaal niveau rechtspreken • Hierbij werd de lokale wetgeving gerespecteerd zolang deze maar niet in conflict met de Westerse was

• H. de Wilde, De Antirevolutionaire Partij en haar Program van beginselen, Den Haag, 1905, 3 de druk, p. 326327