De huiszwaluw metselaar in smoking 1 RLNH vzw

De huiszwaluw, metselaar in smoking 1 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Zwaluwen in onze taal Van Dale: 2 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Zwaluwen in onze taal Van Dale: 3 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Zwaluwen in onze taal Van Dale: 4 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Zwaluwen p Trek als mysterie: n n n p Aristoteles en Plinius: winterslaap Transmutatie (veranderen in een andere diersoort: merel, vis) Baron Cuvier (1769 -1832, Frans zoöloog): huiszwaluwen brengen winter onder water door, rustend op de moerasbodem. Pas in 19 e eeuw meer inzicht 5 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Dé zwaluw? p Verschillende soorten: n n n p Huiszwaluw Boerenzwaluw Oeverzwaluw “Niet-zwaluwen”: n n Gierzwaluw Nachtzwaluw 6 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Dé zwaluw p Huiszwaluw “Metselaar in smoking” 7 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Dé zwaluw? p Boerenzwaluw 8 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Dé zwaluw? p Oeverzwaluw 9 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Andere ordes p Gierzwaluw 10 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Andere ordes p Nachtzwaluw 11 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw p p Bijna altijd onder uitstekend deel van gebouw of onder bruggen Vrij gemakkelijk op te merken aan gebouwen 12 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw p p ca. 14. 000 koppeltjes (t. o. v. 1968 daling van 60 -80 % t. o. v. 1990 daling van 45 %) In andere landen ook daling maar afname in Vlaanderen bijna zwaarste voor hele Europa p p 13 Grootste aantallen onder bruggen (daling 40 %) en aan grote gebouwen Ook afname in gem. aantal nesten per broedplaats 0, 6 tot 2, 25 broedparen/km² © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw Aantal nesten 14 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw-nestbouw p p p p Aanvankelijk rotsbroeder, pas sinds 19 e eeuw: gebruik van gebouwen Koloniebroeders (> 4 -tal nesten) Honkvast (vooral mannetjes) Arriveren eind april-mei (tot juni) Eerste mannetjes palmen oude nesten in Hergebruik of herstel van oude nesten (paar dagen werk): in 73 % hergebruik bij volwassen vogels, 15 % bij eerstejaars Nieuw nest: in buurt van anderen: 1 -2 weken Vochtigheidsgraad belangrijk (modder). Strootjes doen dienst als ‘betonijzers’ 15 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw-nestbouw 16 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw-nestbouw p Keuze nestplaats? Voorkeur wit? O of N-kant? n n “wij blijven onder vrienden” Nesten moeten groot en stevig zijn p Afhankelijk van hoek dak en materiaal (beton en ruw hout hebben voorkeur!) 17 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw-nestbouw p Liefst “steuntje” n Ouderparen mogen zich niet kwetsen n Sociaal, maar toch schuw 18 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw- broedgedrag p p p p Mannetje toont vrouwtje het nest Zingen in de vlucht, kop naar beneden, vleugels naar beneden, staart heen en weer… Paring in het nest 3 -5 eitjes Mannetje neemt deel aan broeden (2 à 3 weken) Jongen uit nest: 3 weken Vaak 2 (-3) broedsels 1 e broedsel helpt 2 e mee grootbrengen 19 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw p Voedsel: kleine insecten n n n p koppel met 2 X 2 jongen: 5 mioljoen insecten! In vlucht gevangen Boven open ruimte, water, rond bomen Maar: vrije aanvliegroute naar nest Meestal in omgeving nest, bij slecht weer verscheidene kms Jongen kunnen paar dagen in rusttoestand gaan bij gebrek aan voedsel Weersvoorspellers? ? ? 20 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw- overwintering p Huiszwaluwen vertrekken later dan Boerenzwaluw (sept. en vooral okt. i. p. v. aug. -sep. ) p Overwinteren in Tropisch West- Afrika en Z. O. -Afrika p Zoeken daar hoog in de lucht voedsel boven de oerwouden (700 m tot 3. 000 m). 21 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw: bedreigingen p Weersomstandigheden n p p p Trek: storm, droogte Sahel Nest: modder Opgroei jongen: insecten! Gebruik insecticides / afname in aantal insecten Luchtvervuiling (F, NO, SO², vliegas, …) Afbraak broedplaatsen Stadsrand nog interessant, kern niet meer (verstedelijking) Afname in Vlaanderen groter dan in Nederland (gebrekkige ruimtelijke ordening) 22 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw- mijn vriend? p p p Insecteneter Ware luchtacrobaten (landen normaal enkel bij verzamelen nestmateriaal) Kondigt zomer aan Geluksbrenger! Maar, … 23 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw: wat te doen? Mestplankje Plankje onder nest Minstens op 50 cm p p Niet verstoren tijdens broeden (bij wet beschermd trouwens) p Als op hinderlijke plek: n n Wachten tot na broedseizoen! Mogelijkheid: p n Hoek met dak sluiten m. b. v. een plank of kippengaas Toegang tot plaatsen waar ze niet hinderen niet beletten 24 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw: bescherming p p p Goede nestgelegenheid (>< moderne huizen) Bouwmateriaal Insecten Wat kunnen we allemaal doen? n n n n Doorgeven locaties Gebruik insecticiden beperken Kattebelletje? Illegaal om nesten te vernietigen: mensen op aanspreken of natuurwachter verwittigen Modder Eventueel kunstnesten (direct of indirect effect) Zwaluw-latje 25 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

De Huiszwaluw: mijn vriend! 26 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Kunstnesten 27 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw

Colofon: p p p Deze Power. Point presentatie werd samengesteld door Regionaal Landschap Noord-Hageland Financiering Provincie Vlaams-Brabant Met medewerking van Natuurpunt, verschillende gemeenten. 28 © RLNH vzw en Natuurpunt vzw