De Grote Depressie Peter van Maanen De werkloosheid

De Grote Depressie Peter van Maanen

De werkloosheid nam toe van zowat 0% naar meer dan 20% en bleef jaren lang zo hoog.

De Keynesiaanse theorie van de Grote Depressie Onrealistisch optimisme van de jaren ’ 20 beurscrash pessimisme (consumenten geven minder geld uit + bedrijven doen geen investeringsuitgaven meer) minder productie nodig minder arbeiders nodig werkloosheid

Het Keynesiaanse recept tegen recessies Als mensen zelf hun geld niet meer uitgeven moet de overheid dit van ze lenen, of simpelweg nieuw geld bijdrukken, om extra overheidsuitgaven (publieke werken) mee te financieren.

Of zat Keynes mis? • Geen depressie na WO-2 • Inflatie gedurende na-oorlogse recessies gaf aan dat er geld de economie in werd gepompt en dat hierdoor de uitgaven toenamen. Maar waarom was er dan een recessie? ? • Bovendien leidde het steeds maar meer geld de economie in pompen tot een steeds hogere inflatie. Maar als Keynes mis zat, wat was dan de oorzaak van de Grote Depressie? ?

Waardoor werd de depressie veroorzaakt? (1) Volgens de Oostenrijkse school: (uit Friedrich Hayek’s Nobelprijslezing, 1974) De voortdurende injectie van additionele hoeveelheden geld op bepaalde plaatsen in het economische systeem, waar het een tijdelijke vraag creëert die verdwijnt wanneer de toename van de geldhoeveelheid ophoudt of vertraagt, leidt arbeid en andere productiemiddelen naar werkzaamheden die slechts voortgezet kunnen worden zolang als de toename van de geldhoeveelheid doorgaat (. . . ).

Waarom geldinjecties? • O. a. Keynes en Fisher: crashes en deflatie voorkomen met geldinjecties • Keynes: “In onze tijd zullen er geen crashes meer zijn. ” (1927) • Fisher: “De aandelenprijzen lijken een permanent hoog niveau te hebben bereikt. ” (okt. 1929) “Het vooruitzicht voor de nabije toekomst is gunstig. ” (dec. 1929) • Mises: “Er komt een grote crash aan. ” (zomer 1929)

Waardoor werd de depressie veroorzaakt? (2) In de jaren ’ 20 werd veel bijgemaakt geld in de financiële markten gepompt daar dreef het de effectenprijzen op en kwam (via effectenemissies) beschikbaar voor extra investeringsprojecten zeepbel In 1929 stopte de geldpers het geld om de extra investeringsprojecten af te maken ontbrak nu de zeepbel knapte Via gedupeerde beleggers, producenten, en arbeiders verspreidde de depressie zich naar de rest van de economie.

Waarom was de depressie zo hevig? (1) Uit Thomas Sowell’s Basic Economics (2001): President Hoover en President Roosevelt probeerden beiden te voorkomen dat de lonen zouden dalen om zo de koopkracht te handhaven (. . . ). Maar het was onmogelijk om dezelfde hoeveelheid arbeiders werk te geven tegen dezelfde lonen als daarvoor, nu de geldhoeveelheid een derde kleiner was. Vergelijkbaar overheidsbeleid om bepaalde prijzen hoog te houden, ging eraan voorbij dat de prijzen in de economie omlaag moesten als alles gekocht moest worden met een kleinere geldhoeveelheid.

Waarom was de depressie zo hevig? (2) • Ook banken raakten in problemen en gingen zelfs failliet bankrekeningen verdwenen simpelweg geldvernietiging • Regeringen, zoals die van Hoover en Roosevelt, gingen loon- en prijsdalingen tegen om ‘de koopkracht te handhaven’. ______________________+ Maar als er minder geld is, leiden onveranderd hoge lonen en prijzen ertoe dat er minder gekocht kan worden - de koopkracht wordt juist minder, - de lonen en prijzen hadden juist wel moeten dalen voor koopkrachthandhaving!

De Hooverjaren: 1929 -1933 • Hooghouden van lonen • Publieke werken maar deze deden een beroep op fondsen die anders elders waren uitgegeven. • Protectionisme (vooral vanaf 1931) ook dit verstoorde de geldstromen en bovendien de specialisatie.

De Rooseveltjaren I: 1933 -1935 (eerste New Deal) • Ook: publieke werken, protectionisme, hooghouden lonen • Planeconomie: National Recovery Administration (NRA) • Loslaten van koppeling dollar met goud • Federal Deposit Insurance • Geldhoeveelheid neemt vanaf 1933 weer toe

De Rooseveltjaren II: 1935 -1940 (tweede New Deal) • • • NRA volgens Supreme Court in strijd met de grondwet Wagner Act geeft vakbonden meer macht: lonen blijven te hoog Nog steeds publieke werken Minder protectionisme Mededingingsbeleid

Vertrouwen producenten Enquêtes: geen vertrouwen om te investeren. Oorzaken: • “Court Packing” en later Supreme Court vervangingen • Intellectueel klimaat ten gunste van totalitarisme (o. a. Duranty, The Nation, Dewey, Time Magazine, kabinetsleden) • Nieuwe poging tot planeconomie

Waarom was er een wereldwijde Depressie? • De landen die meededen met de goudkernstandaard moesten het geldhoeveelheidbeleid van de VS volgen en werden meegesleurd. • Veel landen voerden een soortgelijk beleid als de VS: publieke werken en onvoldoende loon- en prijsdalingen. • Veel landen leden onder elkaars opgehoogde invoertarieven.

De Rooseveltjaren III: 1940 -1945 Roosevelt herstelt het vertrouwen van producenten door: • Radicale kabinetsleden te vervangen door managers uit bedrijfsleven • Winst- en aankoopgaranties te geven aan oorlogsproducenten • Fabrieken te bouwen voor oorlogsproducenten

Is dat dan het antwoord op recessies? Nee, want. . . • Inefficiëntie door winst- en aankoopgaranties • Misallocatie door fabrieksaanbouw door overheid Bovendien: • Hoge arbeidsinzet door propaganda hielp ook • Na WO-2: Militair Industrieel Complex

Herstel na WO-2 • Enquêtes: Producenten vertrouwden Truman wel. • Vakbondsmacht verminderd (1947) Officieel wel recessie maar: • Hoge investeringen voorkwamen werkloosheid • Arbeidsaanbod daalde vrijwillig • Wel nog tijdelijk prijsmaxima en tekorten • Consumptie trok (pas) aan vanaf 1947

Conclusie: de depressie bevestigde klassieke economische inzichten -de hoogte van de productie is het resultaat van de (efficiënte) inzet van de productiecapaciteit. (-investeringen vergroten die productiecapaciteit door de hoeveelheid investeringsgoederen te vergroten. ) -als machtige vakbonden of een radicale regering de winstgevendheid van het bedrijfsleven bedreigen, nemen de investeringen af. -lonen, die hoger zijn dat de arbeidsschaarste rechtvaardigt, gaan de volledige inzet van arbeid tegen. + geldinjecties misleiden investeringen naar onhoudbare zeepbelactiviteiten