De gedragscode en het opruimen van het probleem
De gedragscode en het opruimen van het probleem van belangenverstrengeling Frank Bijen en Mare Faber (G&I) VNG Jaarcongres - 17 juni 2014
Stelling 1 Stel, u bent raadslid en autobezitter. Stemt u mee over veranderingen in het parkeerbeleid in uw gemeente? JA / NEE
Stelling 2 U bent raadslid en boer. Uw veeteeltbedrijf valt onder het bestemmingsplan buitengebied van uw gemeente. Stemt u mee over wijzigingen in dat bestemmingsplan? JA / NEE
Stelling 3 U bent raadslid en eigenaar van een kampeerboerderij met dagopvang voor mensen met een beperking. Stemt u mee over aanpassing van de regels voor kampeerboerderijen? JA / NEE
Stelling 4 U bent raadslid en eigenaar van een dierenspeciaalzaak in uw woonplaats. Stemt u mee over aanpassing van de winkelsluitingstijden? JA / NEE
Politieke integriteit (1) • ‘Roermond’, ‘Noord-Holland’. Incidenten? Of topje van een ijsberg? • Voorspelling: belangenverstrengeling speerpunt • Momentum gebruiken: rustig en systematisch aan het werk – samen besluiten, samen doen
Politieke integriteit (2) Aanpak langs drie sporen: 1. Preventie, focus op top-3 (gedragscode) 2. Zorgvuldige handhavingspraktijk (tijdig afspraken maken) 3. Kwaliteit van de besluitvorming (moreel beraad) Alternatief: Struikelend van schandaaltje naar schandaaltje…?
(Schijn van) belangenverstrengeling (1) Als politicus stem je op basis van: o Partijbeginselen o Verkiezingsprogramma o Indien van toepassing: coalitieprogramma o En: een zorgvuldige weging van alle relevante argumenten, d. w. z. van de rechten en belangen van alle betrokkenen En dus niet op basis van: o Belangen van jezelf of van mensen/organisaties met wie jij verbonden bent
(Schijn van) belangenverstrengeling (2) • Maatschappelijk geworteld zijn? Ja. Persoonlijk belang je weging laten beïnvloeden? Nee. • Persoonlijk belang: eigen gewin of financieel voordeel, maar ook familierelaties, bestuurslidmaatschap gesubsidieerde instelling etc. Taak vervullen ‘zonder vooringenomenheid’ • Bovendien: je moet actief de schijn vermijden • En in het héle proces van besluitvorming, niet alleen bij de stemming
Ambitie: Nederlandse politiek van corruptievrij naar belangenverstrengelingsvrij Ø Belangenverstrengeling tast de zuiverheid van besluitvorming aan Ø (Schijn van) belangenverstrengeling tast de geloofwaardigheid van een raad of college aan
Werken in spoor 1: preventie • Wat hebben we al? o Wetten (Awb, GW) o In elke gemeente: gedragscode o Jurisprudentie (ABRv. S) • Wat hebben we nog nodig? o Betere gedragscodes: compleet en gebruiksvriendelijk o Themabijeenkomsten raad en college (kennisoverdracht, oefenen met casussen) o Persoonlijke risicoprofielen o Op de agenda bij fracties, presidium, college
Hoe de wet beschermt tegen de verleiding van BV en tegen de schijn: 1. Het bestuursorgaan waakt ervoor dat persoonlijke belangen van zijn leden de besluitvorming bei nvloeden (art 2: 4 Awb) 2. Persoonlijk belang? Niet meestemmen (voor raadsleden: verbod in art 28 GW) Ø Belanghebbend zijn ≠ een persoonlijk belang hebben 3. Overzicht onverenigbare functies en verboden handelingen 4. Openbaar maken nevenfuncties (en financiële belangen)
Werken in spoor 2: zorgvuldige handhaving • Wat hebben we al? o Praktijkvoorbeelden (vooral van hoe het niet moet)… • Wat hebben we nodig? o Gedachtewisseling in raad en college o Afspraken (op vrijwillige basis) tussen raad en burgemeester: wie doet wanneer? o Rollen en procedures: fractievoorzitter, griffier, burgemeester, fractievoorzittersoverleg, raad o Drie uitgangspunten: vonpartijdige handhaving vterughoudendheid met publiciteit vzorgvuldigheid t. o. v. vermeende schender
Acties in uw gemeente: ² Check de gedragscode voor raad, wethouders en burgemeester. Update? ² Themabijeenkomsten voor raad en college ² Preventiegesprekken met bestuurders en raadsleden ² Vergeet de commissieleden/burgerraadsleden niet! ² Maak (schijn van) BV een vast aandachtspunt voor het presidium bij doorspreken van de raadsagenda ² Loop ook de college-agenda er geregeld op na ² Maak afspraken met elkaar over zorgvuldige handhaving (gentle agreement) ² Breng de griffier in positie: vraagbaak ² En de burgemeester…
f. bijen@gi-nederland. com m. faber@gi-nederland. com Graag uw visitekaartje! Dan wij sturen wij u de presentatie vandaag, een exemplarische gedragscode en het gentle agreement van G&I
- Slides: 15