De bladeren zijn gevallen DE HERFST IS VOORBIJ
De bladeren zijn gevallen…. DE HERFST IS VOORBIJ DE WINTER IS IN AANTOCHT!
WINTER Auteur: Pim Wouters Bureau Chr. Onderwijs Almere
Het wordt kouder De natuur bereidt zich voor op de winter: Eekhoorntjes leggen een wintervoorraadje voedsel aan. Insecten kruipen dieper de grond in. Egeltjes trekken zich terug in hun holletje voor een echte winterslaap, vleermuizen, marmotten, mollen, hamsters, dassen en muizen trekken zich terug voor een lange winterrust. Vogels trekken weg naar het warme zuiden. Klik met muis om verder te gaan
Zo komen ze de winter door naar het zuiden met extra eten winterslaap winterrust Klik met muis om verder te gaan
En wat doen mensen? Ze kleden zich warmer aan, zetten een muts op, doen een sjaal om en verwarmen huizen. Klik met muis om verder te gaan
De winter begint op ………. De meeste mensen denken dat de winter steeds op 21 december begint. Dat is echter niet waar. . De begintijd varieert per jaar, afhankelijk van welke dag exact de kortste is. De winter kan daarom op 21 of 22 december beginnen. In 2004 begint de winter op 21 december. De nacht duurt dan het langst en de dag het kortst, slechts 7 uren en 44 minuten. Daarna worden de dagen weer langzaam langer tot 21 juni wanneer de zomer begint. Klik met muis om verder te gaan
Waarom wordt het winter ? De aarde draait in een eivormige ( = elliptisch) baan rond de zon, waardoor hij soms wat dichter bij de zon komt en daardoor soms wat meer of minder zonlicht krijgt, maar dat is niet de oorzaak van het onstaan van de winter Klik met muis om verder te gaan
Het wordt winter omdat …… de aardas scheef staat (ongeveer 23 graden uit het lood ). De richting van de aardas ten opzichte van de zon, veroorzaakt de seizoenen: zomer, herfst, winter, lente. In de zomer wijst de aardas in de richting van de zon, in de winter wijst hij er vandaan. Bekijk het volgende plaatje. Klik met muis om verder te gaan
De aarde staat scheef. De aardas wijst hier van de zon vandaan: het is nu bij ons winter (21 of 22 december). Klik met muis om verder te gaan
ALTIJD DAG of ALTIJD NACHT Als het bij ons winter is, komt de zon op de Noordpool niet boven de horizon. Gevolg: gedurende enkele weken in de winter is het overdag op de Noordpool donker! De poolnacht. Als het bij ons zomer is, blijft de zon op de Noordpool boven de horizon. Gevolg: gedurende enkele weken in de zomer is het ‘s nachts op de Noordspool licht! De pooldag. Op de Zuidpool is dat net andersom! Klik met muis om verder te gaan
POOLDAG & POOLNACHT Noordpool: pooldag Noordpool: poolnacht ZOMER WINTER Zuidpool: poolnacht Zuidpool: pooldag Klik met muis om verder te gaan
Noord- en Zuidpool Noordpool Zuidpool Klik met muis om verder te gaan
Bij winter hoort sneeuw Een winter zonder sneeuw (en ijs) is eigenlijk geen winter. Sneeuw bestaat uit ontelbare verschillende ijskristalletjes. Niet één ijskristalletje is gelijk! IJskristallen ontstaan in hogere luchtlagen als het daar koud genoeg is (-20 tot -40 graden Celsius) rondom stofdeeltjes. IJskristalletjes groeien tijdens hun reis naar de aarde omdat waterdamp erop bevriest. Klik met muis om verder te gaan
IJskristallen Klik met muis om verder te gaan
Geen ijskristal gelijk Ieder ijskristal bestaat uit zes pijltjes, die echter totaal verschillend van elkaar uitgroeien! Vervolgens plakken ze zich aan elkaar vast tot een sneeuwvlok! Klik met muis om verder te gaan
Zo groeit een ijskristal Bron: Klik met muis om verder te gaan
Elk ijskristal een kunstwerk! Klik met muis om verder te gaan
Ontelbare ijskristallen vormen samen een deken van sneeuw Klik met muis om verder te gaan
LAWINE Sneeuw op berghellingen glijdt soms uit zichzelf naar beneden. Er ontstaat dan een steeds groter wordende “reuzensneeuwbal” die met donderend geweld, alles verwoestend naar beneden raast: een lawine. Mensen die onder een lawine worden bedolven maken weinig kans dit te overleven. Klik met muis om verder te gaan
Lawine in Walenstadt (Zwitserland) Klik met muis om verder te gaan
Vriest het altijd in de winter? Nee, in de winter vriest het bij ons niet altijd; maar het kan in de winter behoorlijk koud worden. Als het zo koud is dat het water buiten in ijs verandert, dan zeggen we dat het vriest. De temperatuur ligt dan onder de nul graden Celsius (dat schrijf je zo: 00 C). De weerman op de TV zegt dan bijvoorbeeld dat de temperatuur tussen de min 2 en min 5 graden ligt. Klik met muis om verder te gaan
De thermometer Dat schrijf je als: 100 graden Celsius, water kookt 100 °C 20 graden Celsius, kamertemperatuur 20 °C 0 graden Celsius, water bevriest 0 °C In 1742 bedacht de Zweedse geleerde Celsius deze indeling voor een thermometer. Klik met muis om verder te gaan
IJS Water is een wonderlijke stof: GAS <> VLOEIBAAR <> VAST Water is bij kamertemperatuur vloeibaar Als de temperatuur wordt verhoogd tot boven de 100 °C (honderd graden Celsius) dan gaat water koken en vormt het een gas: waterdamp. Als de temperatuur wordt verlaagd tot onder de 0 °C (nul graden Celsius) dan wordt water vast : ijs. Daarbij gebeurt er iets wonderlijks: Klik met muis om verder te gaan
IJSWONDER Bijna alle stoffen krimpen als de temperatuur daalt. Water niet! Water zet juist uit bij het dalen van de temperatuur. Zet een fles water in het vriesvak, het water zal bevriezen maar omdat bevroren water meer plaats in neemt dan vloeibaar water drukt het ijs de fles kapot! Een liter ijs is lichter dan een liter water en alles wat lichter is dan water blijft op water drijven dus …… IJS DRIJFT OP WATER ! Denk maar aan ijsklontjes in een glas water of aan de grote ijsbergen die in zee drijven. Klik met muis om verder te gaan
Het topje van de ijsberg Wat we zien van een ijsberg is maar het tiende gedeelte! Het grootste gedeelte ervan zit onder water. Als een ijsberg 50 meter hoog is dan is het gedeelte onder water 450 meter! Klik met muis om verder te gaan
SNEEUWPRET Klik met muis om verder te gaan
IJSPRET Klik met muis om verder te gaan
SNEEUWGEVAAR Ingesneeuwd Gladheid Lawine Vast in de sneeuw Klik met muis om verder te gaan
IJSGEVAAR Eenden vastgevroren IJsbergen Door het ijs gezakt Klik met muis om verder te gaan
Wat weet jij nu van de winter ? Klik op: WINTERQUIZ
WINTERQUIZ Er zijn 10 vragen. Ben je er klaar voor? Ja? Daar gaan we ! Succes!
Vraag 1 Op welke datum begint de winter? Klik op het juiste antwoord a. 21 december b. 22 december c. 21 of 22 december
Vraag 2 Waarom wordt het winter? Klik op het juiste antwoord a. Omdat het kouder wordt b. Omdat de aarde verder van de zon af staat c. Omdat de aardas scheef staat en van de zon af wijst
Vraag 3 Als het buiten vriest dan ligt de temperatuur …. Klik op het juiste antwoord a. tussen 0 en 20 graden Celsius b. boven 100 graden Celsius c. onder 0 graden Celsius
Vraag 4 Als het bij ons winter is dan is het op de Zuidpool Klik op het juiste antwoord a. overdag licht en ‘snachts donker b. overdag donker en ‘s nachts licht c. overdag licht én ‘s nachts licht
Vraag 5 Uit hoeveel “pijltjes” bestaat een ijskristal altijd? Klik op het juiste antwoord a. 4 b. 5 c. 6
Vraag 6 Hoe noem je de “vaste” vorm van water? Klik op het juiste antwoord a. waterdamp b. stoom c. ijs
Vraag 7 IJs drijft op water. Hoe komt dat? Klik op het juiste antwoord a. ijs is kouder dan water en daarom drijft het op water b. water is vloeibaar en daar kan altijd iets op drijven c. een liter ijs is lichter dan een liter water en alles wat lichter is dan water kan erop drijven
Vraag 8 Als een ijsberg ongeveer 10 meter boven water uitsteekt, hoeveel meter ijs zit er dan onder water? Klik op het juiste antwoord a. ongeveer 50 meter b. ongeveer 90 meter c. ongeveer 150 meter
Vraag 9 De aarde draait in een elliptische baan om de zon. Wat betekent dat? Klik op het juiste antwoord a. de aarde draait in een ronde baan om de zon b. de aarde draait in een eivormige baan om de zon c. de aarde draait in een lipvormige baan om de zon
Vraag 10 De thermometer die we nu gebruiken is al in 1742 bedacht door een geleerde die Celsius heette. In welk land woonde deze geleerde? Klik op het juiste antwoord a. Polen b. IJsland c. Zweden
GOED !! Klik hier voor de volgende vraag
Klopt, oké Klik hier voor de volgende vraag
Yes!! Klik hier voor de volgende vraag
Helemaal goed. Klik hier voor de volgende vraag
Prima ! Ga door. Klik hier voor de volgende vraag
That’s it! Klik hier voor de volgende vraag
Prima! Klik hier voor de volgende vraag
Goed zo! Klik hier voor de volgende vraag
Okido! Klik hier voor de volgende vraag
Goed. Dit was de laatste vraag. Wat ga je doen? • De voorstelling opnieuw starten > Klik op WINTER HERHALEN • Opnieuw de winterquiz > Klik op QUIZ • Ik wil meer weten over winter, sneeuw en ijs > Klik op LINKPAGINA • De voorstelling beëindigen > Klik op BEËINDIGEN
FOUT !! Probeer het nog een keer Klik om terug te gaan naar de vraag
Helaas, niet goed. Probeer het nog een keer Klik om terug te gaan naar de vraag
Nee, dat is niet goed Probeer het nog een keer Klik om terug te gaan naar de vraag
- Slides: 55