Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya tibbiy profilaktika
Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi O`TKIR VA SURUNKALI BRONXITLAR
O`TKIR BRONXIT Bronxlar shilliq qavatining o`tkir yallig`lanish kasalligi bo`lib, yo`tal va balg`am ajralishi bilan, l mayda bronxlar zararlanganda esa hansirash bilan xarakterlanadi. l
TARQALGANLIGI: bemorning shifokorga murojaati bo`yicha – 14% l vaqtincha ish qobiliyatining yo`qolishi bo`yicha – 20 -38% ni tashkil etadi l
ETIOLOGIYa Moyillik qiluvchi omillar: noqulay ob-qavo sharoitlari chekish o'choqli infeksiya spirtli ichimliklarni suiste'mol qilish burun orqali nafas olishning buzilishi o'pkadagi dimlanish Kasallik chaqiruvchi omillar infeksiya (viruslar, bakteriyalar, mikoplazm va boshqa-larning qo'shilishi) kimyoviy vositalar ta'siri fizik omillar ta'siri (chang, quruq, issiq, sovuq qavo) allergik ta'sirlar (organik chang, o'simlik changi va boshq. )
PATOGENEZ l l l l burun-xalqum zararlanishi virusning epiteliy hujayralariga kirishi hujayra halok bo`lishi 2 -3 kundan so'ng bakterial (asosan kokkli flora – pnevmokokklar, stafilokokklar, inflyuensiya tayoqchalari) infeksiya to`qimalar ichiga chuqur kirib boradi tomirlardagi (mikrosirkulyasiya buzilishi, mikrotrombozlar) va asab hujayralaridagi (trofikaning buzilishi) o`zgarishlar yalliglanish
PATOMORFOLOGIYa lxilpillovchi epiteliyning halok bo'lishi lqadaxsimon hujayralarning kengayishi va ular sonining oshishi lchuqur o`zgarishlarda shilliqosti epiteliysining degenerasiyasi lshilliqosti qavatining neytrofillar va limfositlar bilan infiltratlanishi l. REGENERASIYa – l 2 haftadan (engil kechganda) 1 oygacha
KLINIKA l l l l VIRUSLI INFEKSIYa. DA – UMUMIY INTOKSIKASIYa. LANISh SINDROMI (h. OLSIZLIK, TANA h. ARORATINING Ko`TARILISh. I) O`TKIR RESPIRATOR KASALLIK BELGILARI – TUMOV, TOMO q. DA OG`RIQ, TO`Sh ORQASI VA VA KURAKLAR ORASIDA QICh. ISh HISSIYo. TI QURUQ, KEYIN BALG`AM ARALASh YO`TAL AUSKULTASIYa. DA: YIRIK BRONXLAR ZARARLANGANDA – ¡ZGARISh. SIZ DAG`ALLASh. GAN NAFAS, TARq. ALGAN QURUQ VA NAM XIRILLASh. LAR
ASORATLARI mayda O`cho. Qli pnevmoniya l astmatik bronxit l bronxiolit l
DIAGNOSTIKA Qon umumiy tahlili - leykositoz, ECh. T oshgan l SRO + l Surtmaning Sil-Nelsen bo`yicha bo`yalishi (balg`amli yo'talda >2 qafta) l Tashqi nafas olish faoliyatini tekshirish l O`pkalar rentgengrafiyasi (skopiyasi) l Bronxoskopiya (ko`rsatma asosida) l
ДИФФЕРЕНЦИАЛ ТАШХИС bronxopnevmoniya l surunkali bronxit l bronxial astma l tuberkulez l O`pka o`smasi l
DAVOLASh l l l l virusga qarshi preparatlar antibakterial davo Balg`am ko'chiruvchi dorilar yo'talga qarshi dorilar Yallig`lanishga qarshi va isitma tushiruvchi bronxlarni kengaytiruvchi dori preparatlari prednizolon desensibilizasiyalovchi
PROGNOZ Rasional davolash olib borilsa, odatda, xavfsiz. To'liq davolanish 2 -4 qaftada amalga oshadi. Tashxis l kech qo'yilganda va kechikib davolanganda SNE rivojlanishi mumkin. l
SURUNKALI BRONXIT l l Bronxlarning surunkali diffuz noallergik yallig`lanishi bilan xarakterlanib, balg`amli yo`tal va qansirash bilan namoyon bo'ladigan kasallik BJSST bo'yicha – 2 yil davomida yiliga 3 oydan kam bo'lmagan vaqt davomida balg`amli yo`tal bo`lgan bemorlar surunkali bronxitli bemorlar jumlasiga kiritiladi
TARQALGANLIGI: nafas tizimi barcha kasalliklarining 80% l nafas tizimi kasalliklari bo`yicha nogironlikning 50% ini t ashkil etadi l
ETIOLOGIYa l l l I. Ekzogen omillar: tamaki tutuni havoning ifloslanishi klimatik omillar infeksiya II. Endogen omillar burun-xalqum patologiyasi burun orqali nafas olishning buzilishi tez-tez o'tkir respirator kasallik va o'tkir bronxit bilan kasallanish nasliy moyillik semizlik
PATOGENEZ bronxlar shilliq qavati strukturfunksional xususiyatlarining o`zgarishi l Yallig`lanish rivojlanishi l bronxlar o`tkazuvchanligi va drenaj faoliyatining buzilishi l
KLINIKA – UCh. LIK KOMPLEKS Balg`amli yo`tal hansirash (ekspirator) subfebril temperatura OBSTRUKSIYa BELGILARI nafas chiqarish fazasining uzayishi bemorning yotgan holatida nafas chiqarish vaqtida xushtaksimon xirillashlar O`pkaning obstruktiv emfizemasi
SURUNKALI BRONXIT KECh. ISh. I I variant – emfizematoz tip (tip A, «hansirashli» tip) l pushtirang «hansirovchilar «(pishillovchilar) l O`pka emfizemasi ustunlik qiladi l simptomlar 60 yoshdan keyin namoyon bo`ladi l sekin avj oluvchi xususiyatga ega l
II variant – bronxitik tip (tip V, «yo`taluvchi» tip) Ko`kimtir «shishinqiragan» maxsuldor yo`tal kuchsiz hansirash navqiron yoshda kasallik belgilari distansion xushtaksimon xirillashlar TNF – keskin buzilgan tez avj olish xususiyatiga ega
ASORATLARI l infeksiya bilan bog`liq (pnevmoniya, BEK, BA (noaller) va astmatik) l sb evolyusiyasi bilan bogliq (o`e, diffuz pnevmoskleroz, o`e, o`pkayurak, o`ng qorincha yetishmovchiligi l rivojlanishi bilan)
TEKSh. IRISh DASTURI umumiy klinik tekshiruvlar l Balg`am taxlili l TNF l Ko`krak qafasi rentgenografiyasi l Bronxografiya (BE gumon qilinganda) l KT l
SB TASNIFI (Kokosov A. N. , Gerasin V. A. , 1994) I. yalliganish xarakteri bo`icha: l kataral l yiringli l II. funksional xususiyatlari bo`icha l obstruktiv l noobstruktiv l
DAVOLASH l I. Etiotrop (jumladan a/b) l II. Patogenetik: O`pka ventilyasini yaxshilash (O 2 terapiya; shjt) bronxlar o`tkazuvchanligini tiklash: a) drenajni yaxshilash (balg`am ko`chiruvchi va mukolitiklar) b) bronhospazmni yo`qotish (bronxodilyatatorlar): M-Xolinoblokatorlar – ipratropiy bromid, 2 -adrenomimetiklar – berodual; selektiv 2 -adrenomimetiklar – fenoterol, salbutamol, terbutamol (uzok ta'sir etuvchi turlari – saltos, volmaks); ksantin – teofillin, teopen, teotard, retofil) GKS l l l III. boshqalar – iztirobli o`talda erespal, geparin –mikrosirkulyasiyani yaxshilash uchun
PROGNOZ Chekish, boshqa qitiqlovchilar ta'siri to`xtatilmasa, infeksion xurujlar davolanmasa surunkali obstruktiv bronxit rivojlanib boraveradi. Bu, shuningdek, bemorning yoshiga, kasallik aniqlangan vaqtdagi 1 sekundda chiqarilgan umumiy nafas ulushining kamayish darajasi, jarayon kechishi turiga bog`liqdir.
- Slides: 24