Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya tibbiy profilaktika
Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi YURAK MITRAL ILLATLARI
EPIDEMIOLOGIYA • Alohida mitral klapan yetishmovchiligi yurakning orttirilgan illatlari ichida 10% ni tashkil etadi.
MITRAL KLAPAN Ye. TISh. MOVCh. ILIGI • Mitral klapanning sistola vaqtida qonning Ch. Qdan Ch. Bga patologik qaytishiga olib keluvchi yopilmasligi • (yoki noto`liq yopilishi).
ETIOLOGIYA • Revmatik isitma • Ateroskleroz, Yu. IK • Biriktiruvchi to`qimaning sistemli kasalligi • Infeksion endokardit
Yu. RAK KAMERALARINING SXEMATIK TASVIRI • 1 — Yurak chap qorinchasi; • 2 — mitral klapan; • 3 — chap bo`lmacha; • 4 — aorta; • 5 — o`pka stvoli; • 6 — o`ng bo`lmacha; • 7 — trikuspidal klapan; • 8 — o`ng qorincha; • 9 — katta qon aylanish doirasi kapillyarlari; • 10 — kichik qon aylanish doirasi kapillyarlari; • pushti rangda bo`lmachalar va qorinchalar miokardi ajratilgan; • normal bosimda tizimning qon bilan to`lishi qizil rang bilan (arterial qon) va ko`k rang bilan • (venoz qon) tasvirlangan.
MITRAL Ye. TISh. MOVCh. ILIKDA ASOSIY Yu. RAK VA GEMODINAMIK O`ZGARISh. LARNING SXEMASI Mitral klapan yetishmovchiligida yurak • kameralarining qon aylanish tizimi bilan bog`liligini sxematik tasviri; chap qorincha va bo`lmachaning dilatasiya va gipertrofiyasi (jigarrang), chap bo`lmacha va kichik qon aylanish doirasida qon bosimining oshishi (havorang); tizimga qon regurgitasiyasi yo`nalishi strelka bilan belgilangan.
PATOMORFOLOGIYA • • Klapan tavaqalarining tortilishi (burishishi), buzilishi Bir yoki ikkala tavaqaning ham prolapsi va xordalar uzilishi So`rg`ich mushaklarning uzilishi va/yoki o`tkinchi ishemiyasi Tavaqalarning qalinlashishi va yopilmasligi
• KLINIKA • • Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida shikoyatlar bo`lmasligi mumkin Klapanning biroz va yaqqol darajali yetishmovchiligida – tez charchash, hansirash, quvvatsizlik
OBÚEKTIV • Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida illatning tashqi belgilar bo`lmaydi • Chuqurlashgan bosqichda – SYu. Ega xos belgilar • Paypaslash – cho`qqi turtkisi chapga siljigan • Tukkilatish – yurakning nisbiy bo`g`iqlik chegaralari yuqori va chapga siljigan • Auskultasiya – I cho`qqida susaygan, II ton yaqqol o`pka gipertenziyasi bo`lmasa o`zgarmaydi, cho`qqida • sistolik shovqin bo`lib u chap ? o`ltiqosti sohasigacha tarqaladi
DIAGNOSTIKA FK. G belgilari: Yurak cho`qqisida I tondan keyin boshlanuvchi pansistolik yoki susayib boruvchi tasmasimon shovqin; Yurak cho`qqisida I ton amplitudasining pasayishi; Yurak cho`qqisida III ton. EKG belgilar: Ch. Q gipertrofiyasi; Ch. B gipertrofiyasi
MITRAL KLAPAN Ye. TISh. MOVCh. ILIGI BILAN OG`RIGAN ) BEMOR FONOKARDIOGRAMMASI (Yu. RAK Ch. O`QQISIDAN • I ton amplitudasi pasaygan, yo`qolib boruvchi sistolik shovqin, III ton (strelka bilan ko`rsatilgan).
: Exo. KG belgilari • klapan strukturasi buzilishi (tavaqalar qalinlashishi, xordalar uzilishi, kalsinoz, vegetasiyalar, • mitral klapan prolapsi) • tavaqalarning sistolik ajralishi • tavaqalarning ortiqcha diastolik harakati • yurak chap bo`limlari dilatasiyasi • qorinchalararo to`siqning ortiqcha ekskursiyasi • doppler tekshiruvida chap bo`lmacha bo`shlig`iga regurgitasiya oqimi aniqlanishiri
SURUNKALI MITRAL Ye. TISh. MOVCh. ILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI (oldingi proeksiya) • yurak soyasi ko`ndalangida ikki tomonga kattalashgan, o`ngdan chap bo`lmacha ravog`i bo`rtib turibdi, • o`pka stvoli deyarli bo`rtmagan.
SURUNKALI MITRAL Ye. TISh. MOVCh. ILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI (o`ng qiyshiq holat) • yurak soyasi kattalashgan kontrastlangan qizilo`ngach katta radius ravog`i bo`ylab orqaga egilgan, o`ng • qorincha o`pka konusi biroz bo`rtgan.
DIFFERENSIAL DIAGNOZ • Mitral prolapsi • Mitral klapan stenozi • tiretoksikoz
DAVOLASh • Yu. QSni me'yorlash uchun – yurak glikozidlari, betta adrenoblokatorlar, amiodaron, diltiazem, • verapamil • Tromboembolik asoratlar profilaktikasi – antikoagulyantlar • Yu. E –glikozidlari, APF-ingibitorlari, diuretiklar • Xirurgik davo – MK rekonstruksiyasi va uni protezlash
OQIBATI • operativ davosiz 5 yil umr kurish 2540% tashkil kiladi, MKni protezlangandan keyin - 60 -80%ni • tashkil kiladi
MITRAL TESh. IK STENOZI • Chap bo`lmacha-qorincha teshigining chap bo`lmacha va qorincha orasidagi diastolik bosim gradienti • oshishiga olib keluvchi torayishi
EPIDEMIOLOGIYA • Yurakning barcha revmatik illatlari ichida aloxida mitral stenoz 40%ni tashkil qiladi. Ko`pincha • ayollarda aniqlanadi (4: 1)
ETIOLOGIYA • • Revmatik isitma Infeksion endokardit Ateroskleroz TKB, RA
PATOGENEZ. MITRAL STENOZDA ASOSIY Yu. RAKDAGI VA GEMODINAMIK o`ZGARISh. LARNING SXEMASI • mitral stenozda asosiy yurakdagi va gemodinamik o`zgarishlarning sxemasi: chap bo`lmacha va kichik qon • aylanish doirasida bosimning oshishi, chap bo`lmacha va qorincha dilatasiya i gipertrofiyasi; strelka • bilan diastolada qon harakatiga ? arshiligi (stenoz) ko`rsatilgan.
РЕВМАТИК ИЛЛАТДА МИТРАЛ КЛАПАН МАКРОПРЕПАРАТ • revmatik illatda mitral klapan makropreparati : yirik kalsinatlar bilan keskin deformasiyasi; • voronka tipida stenozning shakllanishi.
KLINIKA • Asosan torayish darajasiga va o`pka gipertenziyasi borligi bilan bog`liq • Shikoyati – hansirash, bo`g`ilish xurujlari, qonli balg`am ajratish, kuchli quvvatsizlik, ovoz xirillashi, • yurak tez urib ketishi, xolsizlik • Ko`rikda – mitral yuz, bunda yanoqlar qizil va lablar ko`kligi xarakterli
• Palpasiyada – yurak cho`qqisida diastolik dirrilash (“mushuk xirrilashi” simptomi); “bolg`achaning ikki zarbi” simptomi – kaft qo`yildganda kaft asosida yurak cho`qqisida 1 ton, barmoqlar uchida to`shdan • o`ng tomonda 2 qovurg`a oralig`ida 2 ton kuchayishi perkussiya – yurak chegaralari yuqoriga va o`ngga siljigan
• Auskultativ ma'lumotlar: «bedana» ritmi» : • O`pka arteriyasida II ton ikkilanganligi • O`pka arteriyasida II ton aksenti • mitral klapan ochilish toni birgalikda «bedana» ritmi» ni hosil qiladi. • episentri yurak cho`qqisida bo`lgan presistolik kuchayishga ega bo`lgan diastolik shovqin
DIAGNOSTIKA • • FKG belgilari: yurak cho`qqisida I ton amplitudasining kuchayishi Q- I ton intervalining 0, 08 -0, 12 sek gacha uzayishi O`pka arteriyasida II ton amplitudasining kuchayishi O`pka arteriyasida II ton ajralishi mitral klapan ochilishi ovozi episentri yurak ch¢? ? isida b¢lgan II tondan s¢ng kichik intervaldan keyin ¢rta-past nizkochastotali • diastolik shovqin
MITRAL STENOZ BILAN Og`RIGAN BEMOR ELEKTROKARDIOGRAMMA VA FONOKARDIOGRAMMASI • Mitral stenoz bilan • • og`rigan bemor yurak cho`qqisidan elektro kardiogramma I standart ulanishda (yuqorida) va fonokardiogramma (pastda) : EKGda kengaygan ikki o`rkachli R tishi (Pmitrale), FKGda yu? ori amplitudali I ton, mitral klapan ochilish toni (strelka bilan ko`rsatilgan), diastolik shovqin
Rentgen belgilari: • • • yurak mitral konfigurasiyasi chap bo`lmacha kattalashishi O`ng qorincha kattalashishi O`pka gipertenziya (venoz va arterial) chap qorincha o`lchamlari me'yorida yoki kichraygan
DEKOMPENSIRLANGAN MITRAL STENOZ BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI • Dekompensirlanga n mitral stenoz bilan og`rigan bemor ko`krak qafasi rentgenogrammas i: • operasiyadan 1 oydan keyin (o`pkada deyarli butunlay dimlanish yo`qolgan).
Exo. KG belgilari: • mitral klapan tabaqalari ? alinlashishi, kalsinozi, xordalar kaltalashishi • mitral klapan oldingi tabaqasi erta yopilishi tezligining kamayishi (N– 60 mm/sek) • diastola va? tida tabaqalarning bir tomonga qarab ? arakatlanishi • mitral klapan oldingi tabaqasi diastolik ochilishi amplitudasining pasayishi (N-18, 4 mm) • diastolada mitral klapan tabaqalari ajralishi kattaligining kamayishi(N-26, 9 mm)
• chap bo`lmacha bo`shlig`ining kattalashishi • o`ng qorincha gipertrofiyasi • mitral klapanning qorinchalararo to`siqqa qarab siljishi • mitral klapan maydonining kichrayishi (N-4 -6 sm 2 ) i fibroz xalqasi diametrining(N >3, 5) • doppler tekshiruvida diastolik oqim tezligining (N – 60 -130 sm/sek) va mitral klapanda bosim • gradientining oshishi (N ne bolee 5 mm rt. st. )
TASNIFI • Kam ifodalangan stenoz – 4 -3 sm? • O`rtacha ifodalangan stenoz 2, 9 -2 sm? • Yaqqol ifodalangan stenoz – 1, 91, 1 sm? • Kritik stenoz - 1 sm? dan kam
QIYOSIY TASh. XIS • Yu. TN • Aortal illatlar
DAVOLASH • Fizik zo`riqishni cheklash • kichkina dozada betta adrenoblokatorlar, kalisiy antogonistlari yoki amiodaron • Yu. E –diuretiklar, APF ingibitorlari; yurak glikozidlarni qo`llash mumkin emas • Antikoagulyantlar • Xirurgik davo – yaqqol ifodalangan mitral stenoz, opka gipertenziyasi, o`pka shishi.
OQIBATI • O`rta ifodalangan mitral teshik torayishida operasiyasiz 5 yillik yashash 60%ni tashkil qiladi • Yaqqol ifodalangan mitral torayishda – 10% • Komissurotomiyadan keyin – 80%.
- Slides: 35