Daoguz welaatyny Gurbansoltan eje adyndaky etrabyny 10 njy

Daşoguz welaýatynyň Gurbansoltan eje adyndaky etrabynyň 10 -njy orta mekdebiniň informatika mugallymy Sultanmurat Niýazmetowyň informasiýa-kommunikasiýa we innowasion tehnologiýalary dersinden “Informasion modelleriň görnüşleri” temasy boýunça taýýarlan prezentasiýasy Öňe

§ 24. Informasion modelleriň görnüşleri Informasion modelleri beýan ediliş formalary boýunça, wagtyň pursadyna hem-de ulanylyş ýaýlasyna baglylykda birnäçe toparlara bölmek bolar. Beýan ediliş formalary boýunça : keşpleýin we belgileýin informasion modellerine bölünýär. Yza Başyna Öňe

I. Keşpleýin informasion modelleri (suratlar, fotografiýalar we ş. m. ) obýektleriň görnűş keşplerini informasiýa göterjileriniň haýsyda bolsa birinde (kagyzda, foto ýa-da kino maglumat göterijilerinde we ş. m. ) berkidip aňladýarlar. Keşpleýin informasion modelleri bilimde (dűrli dersler boýunça okuw görkezme esbaplaryny ýadyňyza salyň) we ylymda, haçanda, obýektleri olaryň daşky nyşanlary boýunça toparlara bölmek talap edilende (botanikada, biologiýada, paleontologiýada we ş. m. ) giňden ulanylýar. Yza Başyna Öňe

II. Belgileýin informasion modelleri dűrli dilleriň (belgileýin sistemalaryň) ulanylmagy bilen gurulýarlar we öž gezeginde teswirleýji belgileýin we formal belgileýin informasion modellerine bölünýärler. Yza Başyna Öňe

Teswirleýji belgileýin informasion modelleri tebigy dilde ýa-da ýazgy formasynda döredilýär. Adamzat özüniň bütin durmuşynyň dowamynda obýektleri, ýagdaýlary we hadysalary dilde ýa-da ýazgyda teswirläp gelýär. Teswirleýji informasion model gurulanda, zerur düşünjeler we aňlatmalar peýdalanylyp, sözlemler gysga we düşnükli görnüşde aňladylýar. Teswirleýji belgileýin informasion modellerine okuw kitaplaryndaky informasiýalar, çeper edebiýatyň eserleri, hadysalar baradaky maglumatlar, durmuş hem-de hasaplaýyş prosesleriniň çözüwleriniň algoritmleri mysal bolup bilerler. . Yza Başyna Öňe

Formal belgileýin informasion modelleri matematiki, himiki formulalardan, matematiki modellerden, meseleleriň çözüwleriniň programmalaşdyrma dillerindäki kodlaryndan we ş. m. ybaratdyr. Bu modeller, tekst (programmalaşdyrma dilindäki programma), formulalar (Nýutonyň ikinji kanuny ), F=mˑa Yza Başyna Öňe

Matematiki model ─ öwrenilýän obýektiň, prosesiň ýa-da hadysanyň esasy kanunalaýyklygyny beýan edýän matematiki gatnaşyklaryň, deňlemeleriň we deňsizlikleriň toplumydyr. Yza Başyna Öňe

Mysal • Yza Başyna Öňe

Statiki informasion modelleri Wagtyň kesgitli momentinde, belli bir döwürde obýektiň ýagdaýyny beýan edýän modellere statiki informasion modelleri diýilýär. Fizikada statiki informasion modelleriň mysallary bolup, ýőnekeý mehanizimleri beýan edýän modeller, biologiýada – ősümlikleriň we haýwanlaryň gurluşynyň, himiýada – molekulalaryň we kristallik gőzenekleriň gurluşynyň modelleri we ş. m. hyzmat edýärler. Yza Başyna Öňe

Dinamiki informasion modelleri Obýektiň üýtgeme we ősüş proseslerini beýan edýän modellere dinamiki informasion modelleri diýilýär. Fizikada dinamiki informasion modeller – jisimleriň hereketini, biologiýada – organizimleriň ősüşini ýa-da haýwanlaryň kőpelişini, himiýada – himiki reaksiýalaryň geçiş proseslerini beýan edýär we başgalar. Yza Başyna Öňe

Ulanylyş ýaýlasy boýunça modelleri aşakdaky görnüşlere bölýärler Ø okuw modelleri (öwrediji programmalar, türgenleşdirijiler) – okuw materiallaryny özleşdirmekde ulanylýar; Ø tejribe modelleri – taslanýan obýektleriň üýtgedilen nusgasy esasynda olaryň geljekdäki häsiýetlerini derňemekde we çaklamakda peýdalanylýar (bu modellere howuzdaky korablyň modeli, aerodinamiki turbada awtomobiliň ýa-da uçaryň modeli mysal bolup biler); Ø ylmy-tehniki modeller – prosesleri we hadysalary derňemekde ulanylýar; Ø oýun modelleri – dürli görnüşdäki (güýmenje, harby, sport, ykdysady) oýunlary anyk maksatlar üçin guramakda peýdalanylýar; Ø imitasiýa (meňzetme) modelleri – hakyky durmuşdaky prosesleri takyklygyň dürli derejelerinde meňzedip amala aşyrmakda ulanylýar. Yza Başyna Çykmak