Dane na przyszo 20 lat zrwnowaonego rozwoju w

Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Wzrost gospodarczy, miejsca pracy i kryzys 2 Znak kropki („. ”) na infografice należy odczytywać jako separator dziesiętny.

2. 1 Tendencja wzrostowa przerwana po latach • Ciągły wzrost PKB w UE do 2007 r. Realny PKB na mieszkańca, UE-27 Euro (w przeliczeniu na ceny stałe) • Po załamaniu w 2008 r. wzrost gospodarczy zaczął się kurczyć, spadając o 4, 6% w 2009 r. • Kryzys dotknął najbardziej państwa bałtyckie Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

2. 2 UE największą gospodarką świata • Unijne PKB na mieszkańca wzrosło o 25% w latach 1995 -2011 • Światowe PKB na mieszkańca wzrosło o 40% w latach 1992 -2010 • Wzrost gospodarczy był najszybszy w krajach o średnim dochodzie, takich jak Brazylia, Rosja i Chiny UE w porównaniu z innymi gospodarkami w świecie, 2010 r. PKB (mld US$) = rozmiar populacji Chiny UE Indie Japonia Brazylia Rosja Meksyk Indonezja Korea Płd. RPA Źródło: Bank Światowy PKB na mieszkańca (US$) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? USA Kanada Australia

2. 3 Wskaźniki zatrudnienia podążają za wzrostem PKB • Od 1997 r. w UE nastąpił znaczny wzrost zatrudnienia Całkowity wskaźnik zatrudnienia, UE-27 % grupy wiekowej 20 -64 lata • Wzrost ten postępował szybciej w przypadku kobiet niż mężczyzn • Wzrost zatrudnienia kobiet odzwierciedla wzrost w przemyśle usług Żródło: Eurostat (kod danych online: tsdec 410) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

2. 4 Trwały spadek wskaźników samobójstw • Wskaźniki samobójstw są bardzo różne dla mężczyzn i kobiet oraz dla różnych grup wiekowych Wskaźnik śmierci samobójczej, UE-27 Liczba samobójstw na 100 000 osób Mężczyźni Kobiety • Mężczyźni częściej popełniają samobójstwo niż kobiety Ogółem • Najwyższy wskaźnik samobójstw odnotowuje się wśród osób po 85 roku życia • Wzrost wskaźnika samobójstw w 2008 i 2009 r. związany z kryzysem gospodarczym? Źródło: Eurostat (kod danych online: hlth_cd_asdr) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

2. 5 Tendencja zwyżkowa długu publicznego w ciągu ostatnich 10 lat Dług publiczny brutto, w podziale na państwa % PKB (w cenach bieżących) UE-27 2000 2010 Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde 410) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Islandia Norwegia Grecja Włochy Belgia Portugalia Irlandia Niemcy Francja Węgry Zjedn. Królestwo Austria Malta Niderlandy Cypr Hiszpania Polska Finlandia Łotwa Dania Słowacja Szwecja Słowenia Litwa Rep. Czeska Rumunia Luksemburg Bułgaria Estonia UE-27 Maastricht Treaty reference level

2. 6 Wzrasta również dług publiczny na mieszkańca • Dług publiczny na mieszkańca (w cenach bieżących) prawie się podwoił w ostatnich 15 latach, zaś inflacja wzrosła w tym okresie jedynie o 30% Dług publiczny brutto, UE-27 Euro na mieszkańca (w cenach bieżących) • Gwałtowny wzrost po 2007 r. odzwierciedla skutki kryzysu gospodarczego Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde 410, demo_gind) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Energia: większe zużycie, rosnąca zależność 3

3. 1 Zależność energetyczna od innych państw • Zależność UE od przywozu energii stale wzrastała w ciągu ostatniej dekady Zależność energetyczna, UE-27 Pochodne węgla kamiennego Gaz ziemny Wszystkie produkty naftowe Ogółem • Od 2004 r. ponad 50% zużycia energii w UE jest pokrywane z dostaw spoza UE • Zależność jest większa w przypadku produktów naftowych, np. ropy naftowej • Około jednej trzeciej przywozu ropy naftowej i gazu ziemnego pochodzi z Rosji Uwaga: ‘Ogółem’ nie jest średnią trzech wyszczególnionych kategorii paliwa. Obejmuje również inne źródła energii, takie jak energia odnawialna czy atomowa, które są uważane za źródła krajowe. Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc 310) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

3. 2 Skąd UE importuje energię? Przywóz energii do UE-27, 2010 r. Pozostałe kraje europejskie spoza UE Rosja Ameryka Północna Bliski Wschód Karaiby Azja Afryka Gaz teradżule Ropa mln ton Paliwa stałe mln ton Oceania Ameryka Środkowa i Południowa niewyszczególnione Żródło: Eurostat (kod danych online: nrg_122 a, nrg_123 a, nrg_124 a) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

3. 3 Wzrost zużycia energii • Zużycie energii w UE wzrosło o 6% od 1990 r. • Unijny koszyk energetyczny uległ zmianie od 1990 r. • Spadło zużycie paliw stałych, zaś zużycie gazu ziemnego wzrosło prawie o 50% Krajowe zużycie energii brutto, wg paliwa, UE-27 1 000 ton oleju ekwiwalentnego Energia odnawialna +143. 4 % Jądrowe źródła ciepła +15. 3 % Gaz ziemny +49. 8 % Ogółem produkty naftowe -2. 5 % Paliwa stałe -38. 3 % Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc 320) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

3. 4 Większa rola energii odnawialnej • Zużycie energii odnawialnej w całościowym zużyciu unijnym energii wzrosło o 140% od 1990 r. Udział odnawialnych źródeł energii w krajowym zużyciu energii brutto, UE-27 % • Udział odnawialnych źródeł energii gwałtownie wzrósł do prawie 10% od 2002 r. • Skok ten spowodowany został większym wykorzystaniem biomasy i odpadów Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc 320) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

3. 5 Zużycie energii odnawialnej • Biomasa i odpady przetwarzalne są największym źródłem energii odnawialnej • Drewno i odpady drewna stanowią prawie połowę zużycia energii odnawialnej w UE • Udział energii wiatrowej i słonecznej wzrósł dziewięciokrotnie od 1999 r. Zużycie energii odnawialnej, UE-27, 2010 r. Pozostałe biomasa i odpady 20 % Energia słoneczna 2% Energia wietrzna 8% Energia wodna 18 % Energia geotermalna 3% Biomasa i odpady przetwarzalne 69 % Źródło: Eurostat (kod danych online: nrg_1071 a, nrg_1072 a) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Drewno i odpady drewna 49 %

3. 6 Na co zużywana jest energia • Trzy sektory – przemysł, transport i gospodarstwa domowe – zużywają ok. 85% całkowitego zaopatrzenia w energię • Zużycie energii w przemyśle spadło o 20% od 1990 r. , zaś zużycie energii w transporcie wzrosło o 30% Ostateczne zużycie energii, UE-27 Usługi 10 % Inne 1% Przemysł 34 % Rolnictwo i leśnictwo 2% Usługi 13 % Inne 1% Rolnictwo i leśnictwo 3% Przemysł 25 % Gosp. domowe 26 % Transport 26 % Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 320) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Gosp. domowe 27 % Transport 32 %

3. 7 Gospodarstwa domowe zużywają coraz więcej energii • Zużycie energii przez gospodarstwa domowe rośnie niemal stale w UE Zużycie energii przez gospodarstwa domowe Mln ton oleju ekwiwalentnego • W ciągu ostatnich 20 lat wzrosło o ok. 40% • „Efekt odbicia” zniwelował postęp technologiczny Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 310) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

3. 8 Unijny przekrój zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych Zużycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe, w podziale na państwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 310, lfst_hhnhtych) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? FYROM Chorwacja Finlandia Szwecja Cypr Francja Irlandia Austria Luksemburg Hiszpania Dania Zjedn. Królestwo Belgia Grecja Słowenia Bułgaria Portugalia Estonia Niemcy Malta Rep. Czeska Niderlandy Węgry Włochy Słowacja Łotwa Polska Litwa Rumunia UE-27 Kg oleju ekwiwalentnego na gospodarstwo domowe

Rola transportu w gospodarce 4

4. 1 Coraz więcej samochodów na drogach • Liczba samochodów na 1 tys. osób wzrosła o 40% od 1991 r. Wskaźnik motoryzacji, UE-27 Liczba samochodów na 1 000 osób • Istnieją ogromne różnice między państwami członkowskimi • W dziewięciu państwach członkowskich co najmniej połowa mieszkańców posiada samochód Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 340) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

4. 2 Transport towarowy i pasażerski w UE • Transport drogowy jest najpowszechniejszą metodą transportu w UE Podział zadań przewozowych w transporcie towarowym i pasażerskim, UE-27 % ogólnego wewnętrznego pasażerokilometra i tonokilometra towarowego Pociąg 7% • Transport publiczny stanowi mniej niż 20% środków podróży • Udział transportu drogowego towarów wzrósł od 2000 r. na niekorzyść transportu kolejowego Kolej 16 % Autobus i autokar 10 % Śródlądowe drogi wodne 6% Pasażerski 2008 Samochód 83 % Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr 210, tsdtr 220) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Towarowy 2009 Droga 78 %

4. 3 Jak odbywa się transport towarowy w Europie? Podział zadań przewozowych w transporcie towarowym, w podziale na państwa, 2009 r. % ogólnego wewnętrznego tonokilometra towarowego Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr 220) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Turcja FYROM Chorwacja Islandia Norwegia Malta Irlandia Cypr Grecja Hiszpania Luksemburg Portugalia Włochy UE-27 Śródlądowe drogi wodne 6% Dania Zjedn. Królestwo Słowenia Francja Polska Węgry Słowacja Rep. Czeska UE-27 Kolej 17 % Finlandia Belgia Bułgaria Niemcy Niderlandy Szwecja Rumunia Litwa Estonia Austria Łotwa UE-27 Droga 77 %

4. 4 Wolumen transportu powiązany ze wzrostem gospodarczym • Transport towarowy i wzrost gospodarczy są ściśle powiązane Wolumen transportu towarowego w stosunku do PKB, UE-27* Wskaźnik 2000 = 100 Krajowy tonokilometr PKB (po przeliczeniu na ceny stałe) Tonokilometr/PKB • „Rozdzielenie” między wzrostem gospodarczym a potrzebą transportu nie jest widoczne *dane szacunkowe Eurostatu; przerwa w szeregu w 2004 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr 230, nama_gdp_k) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Niepożądane skutki transportu 5

5. 1 Mniej śmiertelnych ofiar wypadków drogowych • Liczba ofiar śmiertelnych związanych z transportem drogowym spadła średnio o 2300 rocznie od 1991 r. Śmiertelne ofiary wypadków drogowych, UE-27 Liczba zabitych osób • Ponad 60% wypadków śmiertelnych ma miejsce na drogach wiejskich, zaś pozostałe 30% na obszarach zabudowanych • 60% śmiertelnych ofiar przypada na wypadki samochodowe na drogach wiejskich i autostradach Źródło: Komisja Europejska (baza danych CARE), Eurostat (kod danych online: tsdtr 420) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

5. 2 Nowe samochody emitują mniej dwutlenku węgla • Emisja CO 2 na kilometr w nowych samochodach osobowych maleje od 1995 r. Średnia emisja dwutlenku węgla w nowych samochodach osobowych Gramy CO 2 na kilometr • Do spadku tego przyczyniło się głównie przejście z benzyny na olej napędowy i technologie ograniczające zużycie paliwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr 450) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

5. 3 Wzrost emisji gazów cieplarnianych związanej z transportem • Wzrost liczby samochodów i wielkości transportu doprowadził do wzrostu emisji gazów cieplarnianych związanej z transportem Emisja gazów cieplarnianych związana z transportem, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO 2 Międzynarodowy transport morski Międzynarodowy transport lotniczy • Transport jest jedynym sektorem w UE emitującym dziś więcej gazów cieplarnianych niż w 1990 r. Transport (drogowy, kolejowy, żegluga śródlądowa, krajowy transport lotniczy) • Najszybszy wzrost emisji nastąpił w związku z międzynarodowym transportem lotniczym i morskim Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdtr 410) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

5. 4 Emisja NOx i NMLZO maleje Emisja tlenków azotu i niemetanowych lotnych związków organicznych związana z transportem, UE-27 EMISJA ZWIĄZANA Z TRANSPORTEM DROGOWYM ŹRÓDŁA EMISJI, 2009 R. Tlenki azotu (NOx), mln ton Tlenki azotu (NOx) Inne 51 % Niemetanowe lotne związki organiczne, mln ton Niemetanowe lotne związki organiczne Inne 81 % Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdpc 270, tsdtr 430, tsdpc 280) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Transport inny niż drogowy 7 % Transport drogowy 42 % Transport inny niż drogowy 2 % Transport drogowy 17 %

5. 5 Zmienne narażenie na zanieczyszczenie powietrza ozonem w miastach • Powstawanie ozonu w warstwie przyziemnej powoduje problemy oddechowe u ludzi i zwierząt Narażenie na zanieczyszczenie powietrza ozonem w miastach, UE-27 Mikrogramy na m³ na dzień • Pomimo redukcji emisji NOx i NMLZO zanieczyszczenie powietrza ozonem nie zmniejszyło się • Fale upałów mogą zwiększyć narażenie związane z ozonem Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online : tsdph 380) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

5. 6 Narażenie na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym w miastach • Głównym źródłem emisji pyłu zawieszonego (PM 10) jest transport Narażenie na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym w miastach, UE-27 Mikrogramy na m³ na dzień • Tendencja spadkowa emisji PM 10 nie doprowadziła do podobnej poprawy sytuacji w przypadku narażenia na zanieczyszczenia powietrza Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdph 370) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Różnice między regionami 6

6. 1 Koncentracja bogactwa • Różnice między regionami w UE zacierają się Regionalny rozrzut PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej* % krajowego PKB na mieszkańca * Na podstawie regionów statystycznych NUTS 2. Regionalny rozrzut nie ma zastosowania do państw z jednym regionem statystycznym NUTS 2 (Estonia, Cypr, Łotwa, Luksemburg, Malta) Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e 0 digdp) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Węgry Bułgaria Słowacja Rep. Czeska Rumunia Zjedn. Królestwo Belgia Grecja Portugalia Francja Polska Włochy Szwecja Hiszpania Słowenia Irlandia Dania Finlandia Niemcy Niderlandy Austria • Nadrabianie zaległości gospodarczych w krajach Europy Wschodniej doprowadziło do zwiększenia różnic UE-27 • Rozrzut jest mniejszy w starych państwach członkowskich

6. 2 PKB na mieszkańca w podziale na regiony <=50 PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej, w podziale na regiony statystyczne NUTS 2, 2008 r. Wskaźnik UE-27 = 100 Gwadelupa Reunion Wyspy Kanaryjskie Malta 75 -100 100 -125 >125 Martynika Gujana Francuska Azory 50 -70 Madera Liechtenstein Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e 2 gdp) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Dane niedostępne

6. 3 Zmiana PKB na osobę w podziale na regiony Zmiana PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej, w podziale na regiony statystyczne NUTS 2, 2000 -2008 Punkty procentowe średniej UE-27 <= -10 to -3 -3 to +3 +3 to +10 > +10 Gwadelupa Reunion Martynika Gujana Francuska Azory Wyspy Kanaryjskie Malta Madera Liechtenstein Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e 2 gdp) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Dane niedostępne

6. 4 Różnice w regionalnych wskaźnikach zatrudnienia • Różnice w zatrudnieniu w Dyspersja zatrudnienia w regionach w podziale na płeć, UE-27, NUTS 2 Współczynnik zmienności wskaźników zatrudnienia UE zatarły się (w grupie wiekowej 15 -64 lat) Kobiety • Wskaźniki dyspersji są wyższe w przypadku kobiet niż mężczyzn Ogółem Mężczyźni • Różnica ta wyrównuje się z powodu silnego spadku wskaźników dyspersji Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec 440) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

6. 5 Wskaźniki zatrudnienia w podziale na regiony Wskaźnik zatrudnienia dla grupy wiekowej 20 -64 lata, w podziale na regiony NUTS 2, 2009 r. <= 60 60 -65 65 -70 70 -75 % > 75 Dane niedostępne Gwadelupa Reunion Martynika Gujana Francuska Azory Wyspy Kanaryjskie Malta Madera Liechtenstein Źródło: Eurostat (kod danych online: lfst_r_lfe 2 emprt) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

6. 6 Nierównomierny podział dochodu • Nierówności w dochodach Nierówności w podziale dochodu UE-27 w UE nie uległy zmniejszeniu Najbogatsze 20 % Szwecja Litwa Republika Czeska Hiszpania zarabia • Najbogatsze 20% ludności zarabia ok. pięć razy więcej niż najuboższe 20% ludności UE-27 • Podział dochodu różni się w zależności od państwa członkowskiego Najuboższe 20 % zarabia Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc 260, ilc_di 01) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Europie 7

7. 1 Aspekty ubóstwa • Ubóstwo dochodowe, deprywacja materialna oraz brak dostępu do zatrudnienia to główne aspekty ubóstwa w UE • Prawie 81 mln obywateli UE żyje w ubóstwie dochodowym • Uznaje się, że ok. 40 mln osób żyje w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Około 38 mln żyje w gospodarstwach domowych, w których dorośli nie pracują tyle, ile by mogli Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. Liczba osób 40 milionów 81 milionów zagrożonych ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych w trudnej sytuacji materialnej 38 milionów w gosp. domowych o bardzo małej intensywności pracy Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc 100, tsdsc 270, tscsc 280, tsdsc 310, tsdsc 350, ilc_pees 01) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

7. 2 Aspekty ubóstwa • 116 mln osób w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w 2010 r. Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. Liczba osób 19 milionów • Ludzi tych może dotykać więcej niż jeden aspekt ubóstwa jednocześnie • 80 mln osób było dotkniętych jednym aspektem ubóstwa, 28 mln dwoma, a prawie 8 mln wszystkimi trzema aspektami jednocześnie w trudnej sytuacji materialnej 11 mln 48 milionów 7. 5 mln 3 mln zagrożonych ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych 14 mln 14 milionów w gosp. domowych o bardzo małej intensywności pracy Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc 100, tsdsc 270, tscsc 280, tsdsc 310, tsdsc 350, ilc_pees 01) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

7. 3 Ubóstwo dochodowe jedną z najszerzej spotykanych form ubóstwa Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych % ludności Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc 280, tsdsc 350) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Szwajcaria Norwegia Islandia Łotwa Rumunia Bułgaria Hiszpania Litwa Grecja Włochy Portugalia Zjedn. Królestwo Cypr Irlandia Estonia Niemcy Malta Belgia Luksemburg Francja Dania Finlandia Szwecja Słowenia Węgry Austria Słowacja Niderlandy Rep. Czeska UE-27 Polska UE-27 2010 UE-27 2005

Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc 270) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Norwegia Islandia Szwajcaria Bułgaria Rumunia Łotwa Węgry Litwa Polska UE-27 2005 Grecja Słowacja Cypr Portugalia Estonia Irlandia Włochy Rep. Czeska Słowenia Belgia Francja Malta Zjedn. Królestwo Niemcy Austria Hiszpania Finlandia Dania Niderlandy Szwecja Luksemburg UE-27 7. 4 Osoby w trudnej sytuacji materialnej % ludności UE-27 2010

7. 5 Niska intensywność pracy Osoby żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy % ludności w wieku 0 -59 lat Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Norwegia Islandia Szwajcaria Irlandia Zjedn. Królestwo Belgia Łotwa Węgry Niemcy Dania Hiszpania Francja Litwa Finlandia Estonia Portugalia Malta Niderlandy Słowacja Bułgaria Austria Grecja Polska Słowenia Rumunia Rep. Czeska Szwecja Luksemburg Cypr UE-27 Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc 310) Włochy UE-27 2010 UE-27 2005

7. 6 Ubóstwo i wykluczenie społeczne różnią się w poszczególnych państwach Europy Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. % ludności Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych, w trudnej sytuacji materialnej ORAZ żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych ORAZ żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Źródło: Eurostat (kod danych online: ilc_pees 01) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Norwegia Islandia Szwajcaria Bułgaria Węgry Łotwa Rumunia Irlandia Słowacja Litwa Rep. Czeska Polska Estonia Belgia Francja Grecja Słowenia Niemcy Zjedn. Królestwo Portugalia Austria Włochy Malta Finlandia Cypr Niderlnady Dania Hiszpania Szwecja Luksemburg UE-27 Osoby żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych ORAZ osoby w trudnej sytuacji materialnej Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych

7. 7 Tendencje w zakresie długotrwałego bezrobocia • Osoby niepracujące dłużej niż rok uważane są za długotrwale bezrobotne Całkowity wskaźnik długotrwałego bezrobocia % UE-27 UE-15 • W latach 1994 -2008 długotrwałe bezrobocie wykazało w UE tendencję spadkową • Osoby, które straciły pracę w chwili nadejścia kryzysu, coraz częściej zasilają grono długotrwale bezrobotnych Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc 330) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

7. 8 Więcej osób dłużej się uczy • Wczesne kończenie nauki w UE stale się zmniejsza Osoby przedwcześnie kończące kształcenie lub szkolenie % ludności w wieku 18 -24 lat • Istnieje jasny związek między edukacją a zagrożeniem ubóstwem • Osoby z niskim poziomem wykształcenia narażone są na największe ryzyko ubóstwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc 410) Uwaga: Break in series in 2003 Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Problem odpadów (i jak go rozwiązać) 8

8. 1 Powstaje coraz więcej odpadów Wytwarzanie i utylizacja odpadów miejskich, UE-27 Kilogramy na osobę • Wytwarzanie odpadów wzrosło w latach 19952002, ale od tego czasu utrzymuje się na stałym poziomie Nie określono (zmiana) Inny recykling (w tym kompostowanie) Recykling materiałów • Znacznie wzrosło spalanie odpadów, recykling i kompostowanie Spalanie (w tym odzyskiwanie energii) • W związku z tym mniej odpadów musi być składowanych na wysypiskach Składowanie w ziemi lub na jej powierzchni Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 240) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

8. 2 Utylizacja odpadów w podziale na państwa Utylizacja odpadów miejskich, w podziale na państwa, 2010 r. % Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 240) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? FYROM Turcja Chorwacja Islandia Norwegia Szwajcaria Bułgaria Rumunia Litwa Łotwa Malta Grecja Słowacja Cypr Estonia Polska Węgry Rep. Czeska Portugalia Hiszpania Słowenia Irlandia Francja Finlandia Zjedn. Królestwo Włochy *w tym odzyskiwanie energii UE-27 spalanie* Dania Luksemburg Belgia Szwecja Austria Niemcy Niderlandy UE-27 Składowanie w ziemi UE-27 Inny recykling UE-27 Recykling materiałów

8. 3 Wzrasta wytwarzanie niebezpiecznych odpadów • Prawie połowa niebezpiecznych odpadów pochodzi z przemysłu wytwórczego (26%) i budownictwa (21%) Wytwarzanie niebezpiecznych odpadów, UE-27 Kilogramy na osobę • Wzrost w latach 20042008 spowodowany był większą ilością niebezpiecznych odpadów z sektora budownictwa • 2% niebezpiecznych odpadów pochodzi z gospodarstw domowych Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 250) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

8. 4 Kogeneracja • W procesie kogeneracji jednocześnie powstaje elektryczność i ciepło Kogeneracja, UE-27 % produkcji energii elektrycznej brutto • Udział energii elektrycznej z elektrociepłowni nieznacznie wzrósł od 2004 r. • Elektrociepłownie mogą być zasilane wieloma rodzajami paliwa, np. gazem ziemnym, biopaliwami, biomasą czy odpadami ELEKTRYCZNOŚĆ ELEKTROCIEPŁOWNIA PALIWO Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc 350) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? CIEPŁO DOMY

Nasz wpływ na przyrodę 9

9. 1 Pokrycie terenu w Europie Typy wg Corine Land Cover, 2006 r. Zabudowa miejska Grunty orne i uprawy trwałe Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Przestrzenie otwarte/ugory Obszary podmokłe Obszary wodne Niesklasyfikowane Poza zakresem danych Źródło: Europejska Agencja Środowiska Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

9. 2 Udział typów pokrycia terenu w Europie • Grunty rolne (grunty orne, uprawy trwałe, łąki i pastwiska) zajmują ponad 40% powierzchni Europy Udział typów pokrycia terenów w Europie, 2006 r. % Cała powierzchnia Zabudowa miejska • Lasy, na drugim miejscu, 36% • Zabudowa miejska zajmuje tylko 4%, ale mieszka na tym obszarze większość ludności Europy oraz ma na nim miejsce większość działalności gospodarczej Zabudowa miejska Grunty orne i uprawy trwałe Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Otwarte przestrzenie/ugory Mieszkalnictwo, usługi, wypoczynek Obszary podmokłe Sieć transportu, infrastruktura Obszary wodne Kopalnie, kamieniołomy, wysypiska Źródło: Europejska Agencja Środowiska Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Tereny przemysłowe, handlowe, budowy

9. 3 Jak zmieniało się pokrycie terenu • 630 tys. ha ziemi przekształcono w zabudowę miejską w latach 2000 -2006 • Głównym czynnikiem tych zmian był wzrost działalności budowlanej oraz sieci drogowej i kolejowej • Powierzchnia gruntów rolnych zmniejsza się, podczas gdy powierzchnia lasów wciąż rośnie Zmiany pokrycia terenu netto w latach 2000 -2006 w Europie Całość powierzchni w tys. ha Zabudowa miejska Grunty orne i uprawy trwałe Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Przestrzenie otwarte/ugory Obszary podmokłe Obszary wodne Źródło: Europejska Agencja Środowiska Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Zmiana względna w %

9. 4 Zmiany liczby ptaków • Populacje ptaków zmieniają się co roku Wskaźnik populacji ptaków, UE Wskaźnik 1990 = 100 • Długoterminowa tendencja wykazuje jednak spadek różnorodności biologicznej Wszystkie ptaki Ptaki krajobrazu rolniczego Gatunki leśne • Wyjątkowo gwałtowny spadek w przypadku ptaków krajobrazu rolniczego spowodowany był intensyfikacją rolnictwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdnr 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

9. 5 Przełowienie zagrożonych zasobów rybnych • Od 1994 r. odnotowuje się stałe przełowienie w wodach UE Połów ryb ze stad poza bezpiecznymi granicami biologicznymi: Stan stad ryb na wodach UE na N-E Atlantyku, 2010 r. • Najbardziej narażone są gatunki denne (żyjące na dnie lub przy dnie morskim) • Przełowienie stanowi również ryzyko ekonomiczne dla sektora rybołówstwa Połów ryb ogółem Gatunki denne (żyjące przy dnie morskim, np. dorsz, plamiak, witlinek) Gatunki pelagiczne (żyjące na otwartym morzu, np. śledź, sardela, sardynka) Źródło: służby Komisji Europejskiej, ICES (kod danych online: tsdnr 110) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Gatunki bentosowe (żyjące na dnie morskim, np. homar, krewetka, płastugokształtne)

9. 6 Bardziej zrównoważona gospodarka leśna • Ogólnie zbiory drewna w państwach europejskich plasowały się o wiele poniżej rocznego współczynnika odrostu Współczynnik wykorzystania lasów Wyrąb jako % przyrostu • Wskazuje to na fakt zrównoważonego zarządzania nimi • Lasy magazynują węgiel, dzięki czemu pochłaniają istotną część gazów cieplarnianych Źródło: konferencja ministerialna w sprawie ochrony lasów w Europie (kod danych online: tsdnr 520) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

9. 7 Lasy pochłaniają więcej gazów cieplarnianych • Sadzenie drzew i poprawa gospodarki leśnej pomagają w pochłanianiu emisji gazów cieplarnianych z atmosfery Emisja gazów cieplarnianych z użytkowania gruntów, zmiany w użytkowaniu gruntów i w leśnictwie, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO 2 • Od 1990 r. corocznie usuwa się z atmosfery ponad 300 mln ton gazów cieplarnianych dzięki użytkowaniu gruntów, zmianom w użytkowaniu gruntów oraz leśnictwu Źródło: Europejska Agencja Środowiska Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Globalna zmiana klimatu 10

10. 1 Planeta ulega ociepleniu • Globalne ocieplenie jest faktem • Lata 2001 -2010 były najcieplejszym odnotowanym dziesięcioleciem Odchylenie średniej rocznej globalnej temperatury Odchylenie temp. w °C, w porównaniu ze średnią z lat 1961 -90 95% zakresu niepewności z połączonych skutków wszystkich niepewności Złagodzone serie roczne • Ocieplenie jest większe na półkuli północnej, na której znajduje się większość powierzchni lądów Źródło: Climatic Research Unit, University of East Anglia oraz UK Met Office Hadley Centre Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 2 Globalny poziom emisji CO 2 wciąż rośnie • Globalny poziom emisji CO 2 wzrósł o prawie 40% od 1990 r. Globalny poziom emisji CO 2 ze spalania paliw Mln ton CO 2 Świat USA • W 2007 r. Chiny wyprzedziły Stany Zjednoczone jako największe źródło emisji UE-27 Chiny Indie • Energia elektryczna i wytwarzanie ciepła odpowiadają za istotną część globalnego poziomu emisji CO 2 Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 3 Zmiany udziału w globalnej emisji CO 2 Udział w globalnym poziomie emisji CO 2 ze spalania paliw • Poziom emisji CO 2 Chin wzrósł ponad dwukrotnie w % ogólnych globalnych emisji Zmiany w udziale regionów w ciągu ostatnich 20 lat 21 000 29 000 mln ton • Emisje pozostałych krajów azjatyckich (w tym Indii) również wzrosły światowej emisji USA -22 % UE-27 -37 % Chiny +118% • Emisje CO 2 UE i Rosji uległy zaś spadkowi Rosja -50% Azja +83% Japonia -20% Ameryka Łacińska +33% Bliski Wschód +66% Afryka 0% Reszta świata -18% Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 4 Emisja CO 2 na osobę • Poziom emisji CO 2 na osobę zmniejszył się w USA, Rosji i UE Globalny poziom emisji CO 2 na osobę ze spalania paliw Tony na osobę USA • Poziom emisji na osobę wzrósł w Chinach i Indiach, ale ich poziom jest wciąż niższy niż poziom w państwach uprzemysłowionych • Od 2007 r. poziom emisji CO 2 w Chinach utrzymywał się powyżej ogólnej średniej 4, 3 ton na osobę Rosja Japonia UE-27 Chiny Indie Świat Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 5 Emisje z transportu rosną, podczas gdy pozostałe maleją • Emisja gazów cieplarnianych w UE spadła o ponad 17% od 1990 r. Emisja gazów cieplarnianych w podziale na sektory, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO 2 Inne (związane z energią) • W 2009 r. nastąpił nagły spadek, spowodowany kryzysem gospodarczym Odpady Rolnictwo • Długoterminowa tendencja spadkowa spowodowana jest m. in. efektywniejszym zużyciem energii i przejściem na paliwa niskoemisyjne Procesy przemysłowe Transport Przemysł wytwórczy i budownictwo Sektor energetyczny Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc 210) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 6 Głównymi źródłami emisji są działania związane z energią • Ponad trzy czwarte emisji gazów cieplarnianych UE jest związanych z wytwarzaniem energii w procesie spalania • Od 1990 r. w przemyśle wytwórczym i budownictwie doszło do istotnego ograniczenia emisji Emisja gazów cieplarnianych w podziale na sektory, 2009 r. % Związane z energią Przemysł wytwórczy i budownictwo Niezwiązane z energią Transport Procesy przemysłowe UE-27 2009 Sektor energetyczny Rolnictwo Odpady Inne (związane z energią) Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc 210) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

10. 7 Udało się znacznie ograniczyć emisje % Zmiana w odniesieniu do bazowego roku protokołu z Kioto • Restrukturyzacja gospodarcza doprowadziła do ograniczenia emisji w wielu „nowych” państwach członkowskich w latach 90 Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Irladnia Grecja Portugalia Hiszpania Malta Cypr Niderlandy Włochy Słowenie Austria Dania Luksemburg Francja Finlandia UE-15 UE-27 • Od roku 2000 emisje były coraz częściej bezpośrednim przedmiotem zainteresowania polityki klimatycznej i energetycznej Cel (2008 -2012) Estonia Łotwa Litwa Bułgaria Rumunia Węgry Słowacja Polska Rep. Czeska Zjedn. Królestwo Niemcy Szwecja Belgia • Kraje Europy Wschodniej radykalnie ograniczyły emisje gazów cieplarnianych od 1990 r. Emisje gazów cieplarnianych w 2009 r. w odniesieniu do bazowego roku protokołu z Kioto, w podziale na państwa

Europa w zglobalizowanym świecie 11

11. 1 Europa posiada największy udział w globalnym handlu • UE jest największym importerem i eksporterem towarów na świecie Udział światowego przywozu i wywozu, 2010 r. % UE-27 • UE, USA, Chiny i Japonia odpowiadały łącznie za prawie połowę światowej wymiany handlowej w 2010 r. USA Chiny (z wyłączeniem Hongkongu) Przywóz • Chiny stały się w ostatnich latach głównym uczestnikiem światowego handlu, wyprzedzając USA jako drugi największy eksporter w 2007 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_introle) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Japonia Wywóz Pozostałe

11. 2 Chiny głównym uczestnikiem wymiany handlowej • Względne znaczenie USA jako partnera handlowego UE spadło w ostatnich latach Przywóz spoza UE, w podziale na partnerów % Azja (oprócz Chin i Japonii) Chiny (oprócz Hongkongu) • Handel UE z Chinami zwiększył się ponad czterokrotnie od 1999 r. • Większość przywozu do UE pochodzi z Azji, zaś udział Afryki i Ameryki Łacińskiej utrzymuje się na niskim poziomie Japonia USA Rosja Europa, poza UE-27 Afryka Ameryka Łacińska Reszta świata Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_maineu) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? przywozu z Azji

11. 3 Przywóz energii do UE rośnie • 63% przywozu do UE stanowią produkty wytwarzane (urządzenia i pojazdy, produkty chemiczne i inne towary wytwarzane) Przywóz spoza UE, w podziale na grupy produktów % Urządzenia i pojazdy Produkty chemiczne Inne towary wytwarzane Energia • Wzrasta jednak przywóz produktów podstawowych • W 2010 r. przywóz produktów energetycznych był czterokrotnie wyższy niż w 1999 r. Żywność i napoje Surowce Produkty niewymienione gdzie indziej Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_intratrd) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Przywozu to produkty wytwarzane

11. 4 Przywóz z krajów rozwijających się wzrasta • Przywóz do UE z krajów rozwijających się wzrósł prawie trzykrotnie od 1999 r. • W porównaniu z tym, całkowity przywóz do UE „jedynie” podwoił się • Prawie połowa całkowitego przywozu do UE w 2010 r. pochodziła z krajów rozwijających się (w tym z Chin) Przywóz do UE z krajów rozwijających się, UE-27 Według grupy dochodów, w mld euro (w cenach bieżących) Średnio-wysokie dochody Pozostałe niskie dochody Średnio-niskie dochody Najsłabiej rozwinięte Chiny (w tym Hongkong) Udział ogólnego przywozu spoza UE (w %) Kraje DAC (z wyjątkiem Chin) Przywóz do UE ogółem Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp 210, tet 00038) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

11. 5 Przywóz z krajów najsłabiej rozwiniętych jest wciąż niski • Kraje najsłabiej rozwinięte zamieszkuje ok. 12% ludności świata, ale ich udział w światowym PKB wynosi poniżej 2%, zaś udział w globalnym handlu towarami – 1% Udział przywozu z krajów najsłabiej rozwiniętych w przywozie spoza UE ogółem, UE-27 w% • W 2010 r. udział krajów najsłabiej rozwiniętych w przywozie do UE ogółem, wartym 1 500 mld euro, wynosił jedynie 22 mld euro Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp 210, tet 00038) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

11. 6 Udział produktów energetycznych z obszarów najsłabiej rozwiniętych rośnie • W 2010 r. połowę przywozu z krajów najsłabiej rozwiniętych stanowiły towary wytwarzane, pozostałą połowę zaś produkty podstawowe • Unijne rozporządzenie „wszystko oprócz broni” przyznaje bezcłowy dostęp do przywozu z najsłabiej rozwiniętych krajów wszystkich produktów oprócz broni i amunicji Przywóz z krajów najsłabiej rozwiniętych, w podziale na grupy produktów, UE-27 Mld euro (w cenach bieżących) Towary wytwarzane Paliwa mineralne, smary i materiały powiązane Żywność, napoje i tytoń Surowce Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp 230) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

11. 7 Unijne dotacje na rolnictwo maleją • Bariery w handlu utrudniają krajom rozwijającym się dostęp do unijnego rynku Zagregowany wskaźnik wsparcia rolnictwa (AMS), UE-27 Mld euro pułap AMS • Od 1995 r. UE stopniowo likwidowała zakłócające handel dotacje na rolnictwo • Różnica między ustanowionym na mocy porozumienia WTO w sprawie rolnictwa pułapem a unijnym wsparciem rolnictwa rośnie Źródło: służby Komisji Europejskiej, WTO, Eurostat (kod danych online: tsdgp 240) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Czy Europa wywiązuje się ze swoich międzynarodowych zobowiązań? 12

12. 1 Źródła finansowego wsparcia UE • Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) i środki prywatne są najważniejszymi przepływami finansowymi na rzecz krajów rozwijających się Finansowanie dla krajów rozwijających się, wg typu, UE-15 Mld euro (w cenach bieżących) Dotacje z NGO Pozostałe przepływy oficjalne Przepływy prywatne Oficjalna pomoc rozwojowa • Przepływy finansowe z UE do krajów rozwijających się w ciągu ostatnich 20 lat wzrosły czterokrotnie • Podczas gdy przepływy z ODA stale rosły, przepływy prywatne wahały się z roku na rok Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 310) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

12. 2 UE jest największym darczyńcą na świecie. . . Finansowanie na rzecz krajów rozwijających się, w podziale na • UE jest największym darczyńców darczyńcą pomocy Mld euro (w cenach bieżących) finansowej na rzecz krajów Pozostali darczyńcy rozwijających się Kanada • Od 1990 r. wszyscy darczyńcy zwiększyli pomoc na rzecz krajów rozwijających się Japonia USA UE-15 krajów • W 2009 r. pomoc finansowa na rzecz krajów rozwijających się ogółem była 4, 5 razy wyższa niż w 1990 r. Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 310) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

12. 3. . . ale potrzebny jest dalszy postęp • UE zobowiązała się do osiągnięcia celu wyznaczonego przez ONZ – przeznaczania w 2015 r. 0, 7% DNB na ODA (cel pośredni na 2010 r. : 0, 56%) Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA), UE-27 % dochodu narodowego brutto (w cenach bieżących) UE-27 Cel ONZ • Celu na 2010 r. jednak nie osiągnięto • Pięć krajów europejskich już w 2010 r. przekroczyło docelowy poziom ONZ – 0, 7% DNB Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

12. 4 Duże zróżnicowanie wsparcia między państwami członkowskimi Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) w podziale na państwa Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Turcja Norwegia Szwajcaria Islandia Luksemburg Szwecja Dania Niderlandy Belgia Zjedn. Królestwo Finlandia Irlandia Francja Hiszpania Niemcy Austria Portugalia Cypr Grecja Włochy Słowenia Rep. Czeska Malta Litwa Estonia Słowacja Węgry Bułgaria Polska Łotwa Rumunia UE-27 UE-15 % dochodu narodowego brutto (w cenach bieżących)

12. 5 Globalna pomoc urzędowa wzrosła dwukrotnie od 1990 r. • W ciągu ostatnich 20 lat globalne przepływy w ramach ODA wzrosły dwukrotnie Urzędowa pomoc rozwojowa (ODA) wg darczyńców Mld EUR (w cenach bieżących) Inni darczyńcy Agencje wielostronne • Do największych darczyńców na świecie należą: UE, USA i agencje wielostronne (w tym agencje ONZ) Instytucje UE Japonia Stany Zjednoczone UE-15 Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

12. 6 Kanały oficjalne są stabilnym źródłem pomocy • Udział kwot kierowanych do państw o niskim dochodzie w ogólnych przepływach pieniężnych jest wyższy w przypadku ODA niż w przypadku BIZ Udział kwot przydzielanych krajom o niskich dochodach Udział w całości kwot danego rodzaju kierowanych do krajów Udział oficjalnej pomocy rozwojowej, EU-15 Udział bezpośrednich inwestycji zagranicznych, członkowie DAC UE • Ponad połowa ODA z UE kierowana jest do krajów o niskich dochodach • W 2009 r. przepływy w ramach ODA do krajów o niskich dochodach wyniosły ok. 11 mld EUR, a przepływy z BIZ – „zaledwie” 1, 7 mld EUR Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 320, tsdgp 330) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

12. 7 Luka między darczyńcą a odbiorcą • Wysokość ODA świadczonej przez UE w przeliczeniu na jednego mieszkańca UE wyniosła 107 euro Oficjalna pomoc rozwojowa na osobę w krajach-darczyńcach i w krajach-beneficjentach EUR na osobę (w cenach bieżących) • Jednak ze względu na dużą liczbę ludności krajówbeneficjentów kwota otrzymywanej pomocy wynosi w nich zaledwie ok. 9 euro na osobę • Wzrost wysokości wkładu UE do ODA w przeliczeniu na osobę od 2005 r. nie przekłada się na wyższą kwotę na osobę w krajach rozwijających się UE-27 2010 Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp 520) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Kraje DAC

Coraz mniej dzieci w naszych starzejących się społeczeństwach 13

13. 1 Ludność świata nadal rośnie • Przewiduje się, że łączna ludność Ziemi w 2100 r. będzie czterokrotnie większa niż w 1950 r. , a do 2080 r. przekroczy 10 miliardów • Za przyrost ludności świata w ostatnich i nadchodzących latach odpowiada w głównej mierze Afryka i Azja Wzrost ludności świata – dane i prognozy Mld osób Oceania Ameryka Północna Europa Ameryka Łacińska i Karaiby Afryka Azja • Ludność Europy w 2100 r. będzie zaledwie o ok. 20% większa niż w 1950 r. Źródło: Dział Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych: World Population Prospects: The 2010 Revision Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 2 Udział Europy w ludności świata jest coraz mniejszy • Przewidywany skład ludności świata w 2100 r. będzie zupełnie inny niż w 1950 r. • Spodziewana jest „eksplozja” ludności Afryki do poziomu 3, 6 mld, co w 2100 r. będzie stanowić 35% ludności świata Udział kontynentów w ludności świata % Oceania Ameryka Północna Ameryka Łacińska i Karaiby Europa Azja Afryka • Europejczycy będą pod koniec wieku stanowić zaledwie niespełna 10% ludności świata Źródło: Dział Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych: World Population Prospects: The 2010 Revision Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 3 Zbyt mało urodzeń, aby zapewnić wzrost ludności • Dla utrzymania liczby ludności UE w sposób naturalny na obecnym poziomie potrzebny jest współczynnik dzietności wynoszący 2, 1 dziecka na kobietę Całkowity współczynnik dzietności, UE-27 Liczba dzieci na kobietę Poziom zastępowalności • Współczynnik dzietności w UE nieznacznie wzrasta, ale nadal jest poniżej poziomu zapewniającego zastępowalność pokoleń • W Europie tylko Islandia ma współczynnik dzietności powyżej poziomu zastępowalności Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde 220) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 4 Europejczycy żyją coraz dłużej Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wg płci w UE-27 • Przewidywana długość Lata życia dziewczynki urodzonej w UE w 2009 r. Kobiety to ok. 83 lata; chłopca – ok. Mężczyźni 77 lat • Średnie trwanie życia w UE wzrasta – ludzie żyją coraz dłużej • Dzięki temu liczba ludności w UE nadal rośnie, ale to się najprawdopodobniej wkrótce zmieni Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdph 100) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 5 Więcej ludzi przybywa do UE niż ją opuszcza • Saldo migracji to różnica między wielkością imigracji a wielkością emigracji Skorygowane saldo migracji w UE-27 Na 1000 osób • W ciągu ostatnich 20 lat obserwuje się stały napływ ludności do UE • Przewiduje się, że począwszy od 2015 r. dodatnie saldo migracji będzie jedynym czynnikiem przyrostu ludności UE Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde 230); uwaga: przerwa w szeregu danych w 1998 r. Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 6 Zmiany w populacji Europy • Oczekuje się, że do 2060 r. liczba ludności UE wzrośnie o około 15 milionów osób, czyli o 3% Przewidywana zmiana liczby ludności 2010 -2060, wg państwa % Źródło: Eurostat (kod danych online: tps 00002) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Liechtenstein Szwajcaria Norwegia Islandia Bułgaria Łotwa Litwa Rumunia Niemcy Polska Estonia Węgry Malta Słowacja Portugalia Rep. Czeska Grecja Słowenia Niderlandy Austria Finlandia Włochy Dania Hiszpania Francja Szwecja Belgia Zjedn. Królestwo Cypr Luksemburg Irlandia UE-27 • Populacja około połowy państw członkowskich – głównie w Europie Wschodniej – może się zmniejszyć

13. 7 Przewiduje się, że populacja UE osiągnie maksymalny poziom w 2040 r. • Wzrost liczby ludności w UE nie będzie stały Przewidywana zmiana liczby ludności , UE-27 Mln osób • Oczekuje się, że do 2040 r. liczba ludności UE będzie rosła, a następnie będzie stopniowo spadać do 517 milionów w 2060 r. • Wynika to z faktu, że od 2035 r. saldo migracji nie zrównoważy już naturalnego spadku, który zgodnie z przewidywaniami rozpocznie się w 2015 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tps 00002) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

13. 8 Starzejące się społeczeństwo • Ludność UE będzie się starzeć, ponieważ ludzie żyją dłużej i zmniejsza się liczba urodzeń • Oczekuje się, że średnia wieku ludności UE wzrośnie z 41 lat w 2010 r. do 48 lat w 2060 r. • Do 2060 r. osoby w wieku co najmniej 65 lat będą stanowić około 30 % populacji UE Struktura populacji wg grupy wiekowej i płci, UE-27 % całkowitej liczby ludności Mężcz. (2010) Kobiety (2010) Mężcz. (2060) Co najmniej 85 lat 80 do 84 lat 75 do 79 lat 70 do 74 lat 65 do 69 lat 60 do 64 lat 55 do 59 lat 50 do 54 lat 45 do 49 lat 40 do 44 lat 35 do 39 lat 30 do 34 lat 25 do 29 lat 20 do 24 lat 15 do 19 lat 10 do 14 lat 5 do 9 lat Mniej niż 5 lat Źródło: Eurostat (kod danych online: demo_pjangroup, proj_10 c 2150 p) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Kobiety (2060)

Czy rozwiązaniem jest zielony wzrost? 14

14. 1 Wykorzystanie zasobów naturalnych w UE • Połowę materiałów zużywanych w UE stanowią minerały Krajowe zużycie materiałów, wg rodzaju, UE-27 Mln ton Kopalne surowce energetyczne/nośniki energii • Zużycie materiałów jest ściśle związane z cyklem gospodarczym Minerały niemetaliczne Rudy metali (rudy surowe) Biomasa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 230) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

14. 2 Dla zaspokojenia popytu na surowce w UE konieczny jest przywóz • Większość surowców zużywanych w UE tu się wydobywa Elementy składowe krajowego zużycia materiałów, UE-27 Mln ton Krajowe zużycie materiałów • Coraz większe znaczenie ma jednak przywóz Wykorzystane wydobycie krajowe Przywóz • Podczas kryzysu zmniejszyły się: przywóz, wywóz i wydobycie krajowe Wywóz Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 220) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

14. 3 Zużycie materiałów na osobę znacznie spadło podczas kryzysu • W 2007 r. każdy obywatel UE zużywał teoretycznie około 17 ton materiałów rocznie, czyli 45 kg materiałów dziennie Krajowe zużycie materiałów na osobę, UE-27 Tony na osobę • Z powodu kryzysu gospodarczego zużycie materiałów spadło do poziomu poniżej 15 ton na osobę w 2009 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 220, demo_gind) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

14. 4 Zużycie zasobów jest różne w poszczególnych państwach UE Krajowe zużycie materiałów na osobę Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 220, demo_gind) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Turcja Norwegia Szwajcaria Irlandia Finlandia Cypr Estonia Austria Dania Rumunia Szwecja Portugalia Luksemburg Słowenia Rep. Czeska Belgia Polska Bułgaria Niemcy Grecja Łotwa Hiszpania Słowacja Francja Włochy 2009 Węgry 2000 Litwa UE-27 Zjedn. Królestwo UE-27 Niderlandy Malta UE-27 Tony na osobę

14. 5 Wydaje się, że następuje poprawa produktywności i efektywności. . . • Produktywność zasobów wzrosła od 2000 r. Oznacza to, że z tej samej ilości materiałów wytworzono produkty większej wartości • Jednocześnie zmniejszyła się ilość energii potrzebnej do działalności gospodarczej. Zmniejszyła się również ilość emitowanych gazów cieplarnianych przypadająca na wartość produkcji Zmiany w produkcji zasobów i energochłonności, UE-27 Produktywność zasobów Euro na kilogram Energochłonność gospodarki Kg ekwiwalentu ropy naftowej na 1 000 euro Energochłonność transportu Intensywność emisji gazów ciepl. gospodarki Kg ekwiwalentu ropy naftowej na 1000 euro Kg ekwiwalentu CO 2 na 1 000 euro • Te proste wskaźniki nie oddają jednak całej sytuacji Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 100, tsdec 360, tsdtr 250, tsdcc 210, nama_gdp_k) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

14. 6. . . ale nie jest już ona tak obiecująca jeśli w porównaniu uwzględni się PKB Produktywność zasobów i efektywność energetyczna Wskaźnik 2000 = 100 Produktywność zasobów Intensywność emisji gazów cieplarnianych PKB (w cenach stałych) PKB (przeliczony na ceny stałe) Emisja gazów cieplarnianych Krajowe zużycie materiałów Intensywność emisji gazów cieplarnianych Produktywność zasobów Energochłonność Efektywność energetyczna transportu PKB (przeliczony na ceny stałe) PKB (w cenach stałych) Krajowe zużycie energii brutto Zużycie energii w transporcie Energochłonność Zużycie energii w transporcie/PKB Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc 100, tsdpc 230, nama_gdp_k, tsdec 360, tsdcc 320, tsdtr 100, tsdtr 250, sdcc 210) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec 320) Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie? Chorwacja Turcja Islandia Szwajcaria Norwegia Finlandia Szwecja Dania Niemcy Austria Francja Słowenia Belgia Niderlandy Irlandia Zjedn. Królestwo Luksemburg Estonia Portugalia Rep. Czeska Hiszpania Włochy Litwa Węgry Polska Słowacja Malta Łotwa Grecja Bułgaria Cypr Rumunia UE-27 14. 7 Niewystarczająco wzrosły wydatki na badania i rozwój Całkowite wydatki na badania i rozwój % PKB