Cynllunio archwiliad maes Planning a field investigation Fel

Cynllunio archwiliad maes / Planning a field investigation. Fel daearyddwyr, rydym yn ceisio egluro pam mae patrymau; n cydymffurfio a’t hyn yr ydym yn ei ddisgwyl, neu os nad ydynt, egluro’n union pam nad ydynt. Gelli’r ceisio gwneud hyn drwy defnyddio gwybodaeth o lyfrau neu o’r rhyngrwyd e. e. ond y ffordd mwyaf effeithiol o wneud hyn yw drwy gynal archwiliad maes. Gallwn gyfeirio at ddaearyddwyr fellu fel ditectif i rhyw raddau!! As geographers, we try and explain why patterns conform to what we expect, or if they don’t conform, explain why exactly they don’t. We can attempt to do this by using books and the internet for example, but the most effective method is by conducting a field investigation. Geographers therefore can be referred to as detectives to some extent!!

Gellir ystyried bod archwiliad dearyddol yn broses tri cham; A geographical investigation can be considered as a three part process; • Disgwyliad Expect - what you should find according to theory. - Beth y dylech ei ddarganfod. • Darganfyddwch - y patrymau a welsoch yn ystod yr ymchwiliad. • Gwerthuswch - cymhariaeth o’r canlyniadau gyda’r patrwm disgwyledig. Find - the patterns you found during your research. Evaluate - a comparison of the results with the expected pattern.

Beth i astudio? / What to investigate? Rhaid dewi pwnc yn ofalus a rhaid i’r holl archwiliadau gael eu sylfaenu ar ddata cynradd a cael eu cefnogi gan rai defnyddiau eilaidd. The choice of topic is important. All investigations must be based on primary data and supported by some secondary materials.

Data cynradd (primaidd) / Primary data. Data yr ydych wedi ei gasglu’n uniongyrchol yw data cynradd, trwy fesur, gofyn neu gofnodi. Rhaid i’r data hyn fod yn wreiddiol. Gall gynnwys; • pellter, lled neu ddyfnder • Rhif a chyfrif • Canlyniadau holiadur • Index amgylchedd • Brasluniau neu ffotograffau This is data you directly collect yourself though measuring, asking or recording. This data must be original. It might include; • distance, width or depth • number and counts • questionnaire results • sketches or photographs • environmental index

Data eilaidd / Secondary data. Daw’r data hyn yn anuniongyrchol o lyfrau, nodiadau, erthyglau neu fapiau. Nid ydynt wedi eu casglu gennych chi. Gallant gynnwys; • mapiau • llyfrau • cofnodion • data cyfrifiad • defnydd rhyngrwyd This is obtained indirectly from books, notes, articles or maps. It has not, as such, been collected by you. It could include; • maps • books • records • census data • internet material

Rhagdybiaeth. Unwaith y bydd pwnc wedi’i ddewis, rhaid penderfynu’r math o ddata y bydd angen ei gasglu. Yn gyffredinol caiff rhagdybiaethau eu gwneud i helpu i finiogi cyfeiriad y prosiect. Maent yn darparu targedau penodol ar gyfer yr archwiliad. Gosodiad clir yw rhagdybiaeth sy’n rhoi nod penodol i’r archwiliad, a pwrpas yr ymchwiliad yw profi os yw’r rhagdybiaeth yn wir neu peidio e. e. • Mae cyflymder llif afon yn cynyddu gyda pellter o’r tarddiad. NEU • Nid yw cyflymder yn newid gyda pellter o’r tarddiad. Hypothesis. Once the topic has been selected, research is required to determine the type of data you will need to collect. Hypotheses are generally made to help sharpen the direction of the project. A hypothesis is a clear statement which gives a specific aim to the investigation, and the purpose of the fieldwork is to prove whether the hypothesis is correct or not, e. g. • Velocity increases with distance from source OR • Velocity does not increase with distance from source.

Casglu data yw’ch prif gyfraniad at yr archwiliad. Canolbwyntiwch ar ddata sy’n berthnasol i’r teitl neu’ rhagdybiaethau, ac anelwch am ansawdd mor uchel a swm mor fawr ag sy’n bosibl. Er mwyn profi data’n ystadegol, mae angen lleiafswm o safleoedd neu bynciau. Fel arfer, y mwyaf yw’r sampl, y mwyaf cywir fydd eich canlyniadau. Rhai cynllunio’n ofalus, ac mae 3 rheol synl yw dilyn: • Beth sy’n rhaid i mi ei gasglu, a pham? • Ble rwyf am gasglu, a pham? • Pryd rwyf am gasglu, a pham? Collecting data. Data collection is your main contribution to the investigation. Focus on data that is relevant to the title or hypotheses, and aim for quality and quantity. Usually, the larger the sample, the more accurate your findings will be. There are 3 rules to follow; • What do i need to collect and why? • Where am I going to collect it, and why? • When am I going to collect it, and why?

Samplu. Fel arfer nid yw’n bosib mesur neu holi’r boblogaeth gyfan, fellu mae’n rhaid dethol, gelwir hyn yn samplu. Mae gwahanol technegau ar gael: Sampling. It is generally not possible to measure or question all the “population”, and some selection will be necessary. This process is known as sampling. There are different methods we can use:

Samplu. • Hap samplu: Ni ddefnyddir unrhyw reolau na dilyniannau yn y broses ddewis. • Samplu systematig: defnyddir rheol neu ddull pendant i benderfynu ar l e neu berson. E. e. holi pob 10 ed preson • Samplu haenedig: dyma’r dull cywiraf, a golygai dadansoddi’r holl ffactorau cyn dechrau. Mae’n sicrhau fod y sampl refynol yn adlewyrchiad cywir. • Samplu pragmatig: defnydd o un neu fwy o’r dulliau uchod

Sampling. • Random sampling: No rules or sequences are used in the selection. • Systematic sampling: uses a rule or a set procedure to determine the place or person. • Stratified sampling: the most accurate method involves an initial analysis of the whole population and it division into relevant categories. This ensures that the eventual sample is a true reflection of the whole population. • Pragmatic sampling: the use of one, or more, of the above methods.

Prosesu’r data. Gellir cyflwyno a dadansoddi’r data mewn amryw o ffyrdd. Ond cofiwch ddewis y dull mwyaf perthnasol i’r hyn yr ydych yn ceisio ei dangos / profi. Cyflwyno. • Tablau • Graffiau – graffiau llinell, graffiau ba, siartiau cylch, siartiau rhosyn, siartiau cyfansawdd, graffiau trionglog, cromlinau Lorenz. Processing data. Data can be presented in many ways. But remember to use the most relevant method to your investigation. Presenting. • Tables • Graphs – line graphs, bar graphs, pie charts, rose charts, composite charts, triangular graphs, Lorenz curves

Gwaith Maes Manceinion / Manchester field study. Cyn cynnal unrhyw fath o waith maes mae’n rhaid cynhyrchu asesiad risg. Yn yr achos yma bydd eich athro / athrawes wedi gwnud un yn barod. Ond pam? Gall gwaith maes, neu elfenau o waith faes fod yn beryglus, fellu cyn cychwyn mae angen ceisio rhagweld unrhyw beryglon er mwyn ceisio eu dileu. Mae’r asesiad risg yn dilyn fformiwla, gyda’r perygl, y tebygolrwydd ohono ddigwydd a llymder y perygl yn cael eu ystyried. Yn dilyn hyn rhaid gael camau i leihau y risg. Before starting on any fieldwork we need to produce a risk assessment. In this case your teacher will have produced one already. But why? Fieldwork can be dangerous, therefore before starting we need to predict any possible dangers in order to avoid them. The risk assessment follows a formula, whereby the risk, the likelihood of it happening and the severity if it are all considered. Following this we can take preventative measures.

Enghraifft / Example Risg / risk Tebygolrwydd Llymder / / likelihood Severity Sgor Score Camau ychwanegol / Extra measures Trafeilio ar bws. Damwain Travelling on bus. Accident 2 10 Sicrhau bod pawb yn gwisgol belt. Make sure all are using safety belt. 5

Bydd ein ymchwiliad ni yn deillio o uned G 2 “Ymchwilio newid anheddiad mewn GMED. Yn bennodol byddwn yn edrych ar cwestiwn allweddol 2. 3 ( Beth yw materion y dinas fewnol) a 2. 4 (Pa faterion sy’n gwynebu y CBD). Fellu byddwn yn gosod rhagdybiaeth yn seiliedig ar hyn e. e. “Bydd gwahaniaeth yn llwyddiant cynlluniau ailddatblygiad ardaloedd Manceinion yn dibynnu ar faint o amser mae'r cynllun wedi bod yn bodoli “. Our investigation will be based on unit G 2 “Investigating settlement change in MEDC’s”. Specifically Key questions 2. 3 (What are the issues of the inner city) and 2. 4 (What are the issues being faced in the CBD). Our hypothesis therefore will be derived from here e. g. “The level of success of re-development schemes in Manchester will depend on how long they have been in existence”.

Y cam nesaf yw penderfynu ar y math o ddata rydym am ei gasglu. Ar gyfer y gwaith yma byddwn yn defnyddio index amgylcheddol. Pwrpas index amgylcheddol yw i farnu cyflwr amgylcheddol ardal / lleoliad drwy ymateb i set o gwestiynau pennodol. The next step is to decide what kind of data to collect. In this instance we will use an environmental index. The purpose of an environmental index is to assess the local environment by asking a pre-prepared set of specific questions.

Nawr mae angen dewis safleoedd. Mae dewis safleoedd yn bwysig, rhaid ystyried yn ofalus a dewis safleoedd addas a fydd yn ein helpu i ateb y rhagdybiaeth. Mae’n bwysig fellu cael trawstoriad addas. Now we need to choose our sites. It’s important to choose relevant sites and a good transect in order to help us answer our original hypothesis.