CULTUUR VAN HET MODERNE In de eerste helft

CULTUUR VAN HET MODERNE In de eerste helft van de twintigste eeuw LES 4. 2 VERVREEMDING

BEELDENDE KUNST A. EXPRESSIE B. ABSTRACTIE C. VERVREEMDING

VERVREEMDING Wat is vervreemding? Vervreemding is dat iets dat in de kunst voorkomt wat bevreemdend is/werkt: iets dat je niet kunt plaatsen. Bijvoorbeeld dat iemand iets schildert, een mooi landschap, alleen natuur. En dat je dan in een klein hoekje, of op de achtergrond of ergens iets ziet wat daar totaal niet thuis hoort… In de kunst is het vaak een vorm van maatschappelijk verzet: ‘t laat zien dat ‘t onmogelijke mogelijk is, dat ‘t zich voegen naar de maatschappelijke norm een keuze is en geen noodzaak.

ABSTRACTIE DADA-(ISME) 1 De Dada-beweging ontstaat als reactie op de Eerste Wereldoorlog. De kunstenaars geloofden niet meer in de beschaving, die tot dan toe had bestaan. Het leidde volgens hen toch maar tot vernietiging en ellende. Ze spotten in hun werken met de behoudende kunstwereld. Bekijk de kunstwerken hiernaast, leg uit hoe de kunstnaars de spot dreven met de behoudende kunstwereld? https: //schooltv. nl/video/dada-ontstaan-eninvloed-van-dada/

ABSTRACTIE DADA-(ISME) 2 Ready made: Ze spotten in hun werken door zogenaamde ready-mades te gebruiken. Marcel Duchamp bijvoorbeeld, hij nam bijvoorbeeld een urinoir ondertekende dit met een valse handtekening en zette het in een museum. Het lokte hiermee vragen uit als: Wat is kunst? en: Wie bepaalt wat kunst is of genoemd mag worden? Waardoor komt het dat hij met zijn werk deze vragen oproept? Duchamp, fountain 1917

ABSTRACTIE DADA-(ISME) 3 Materiaalverandering: Meret Oppenheim werd In één klap beroemd door haar met bont overtrokken kop en schotel “Dejeuner en fourrure / Ontbijt in bont” Oppenheim heeft de passie om van het gewone iets bijzonders te maken dankzij vervreemdende ingrepen. Meret Oppen. Heim, ontbijt in bont 1936

VERVREEMDING SURREALISME 1 Surrealisme: "Sur-realisme" betekent bovennatuurlijk, stijgt boven de werkelijkheid uit In het Surrealisme werd gezocht naar middelen om het irreële en onbewuste tot uiting te brengen. Dromen zijn een inspiratiebron. Freud schreef hier een boek over: ‘Traumdeutung’. Hoe kun je aan de voorstelling in de werken hiernaast zien dat het irreële onderbewuste is geschilderd?

VERVREEMDING SURREALISME 2 Kenmerken Surrealisten werken vanuit fantastische droombeelden en toevalligheden. vormgeving: - figuratieve schilderijen, realistische weergave - gedetailleerd geschilderd - lijnperspectief en atmosferisch perspectief - schaduwen en geheimzinnige lichtval Technieken: - automatisch tekenen, wat in je hoofd opkomt direct op papier zetten - spontane invallen volgen, het toeval gebruiken - ready-mades - monoprints, afdrukken van beschilderd materiaal op het beeldvlak - frottage: afdrukken van in verf gedrenkte doeken of papier proppen

VERVREEMDING SURREALISME 3 Figuratief surrealisme: droom Het stelt een droomwereld voor waarin smeltende, weke klokken worden belaagd door mieren. Dali is op het idee van de ‘weke uurwerken’ gekomen, na het bestuderen van een stuk camembertkaas. Dali is geobsedeerd door het idee van tijd en zijn beelden zijn een metafoor (beeldspraak) voor de tijdelijkheid van ons bestaan als mens. Hoe is in dit werk sprake van deze metafoor? Dali, De hardnekkigheid van het geheugen’ 1931

VERVREEMDING SURREALISME 4 Magritte speelt een spel: Magritte heeft een voorliefde voor het combineren van voorwerpen en lichaamsdelen, die wel bij elkaar passen in de figuurlijke zin, maar niet letterlijk! Hier zie je hakkenschoenen die uitlopen in tenen en een nachthemd met borsten. In welke opzicht is hier sprake van surrealisme? Magritte laat zien wat we verhullen met onze kleding en schoeisel. Terwijl we juist die dingen aantrekken, zodat we niet naakt zijn! Rene Margritte, De filosofie in de slaapkamer, 1947

VERVREEMDING SURREALISME 5 Abstrect surrealisme: automatisme Magritte en Dali werken figuratief; de figuren zijn herkenbaar. Jean Miro is een abstract of non-figuratief surrealist. Dit werk van Miro heeft nog figuratieve elementen. Zo zie je op de voorgrond bijvoorbeeld 2 katten spelen met iets wat lijkt op wol. Kun je aan de hand van de vormgeving uitleggen hoe jij denkt dat Miro te werk is gegaan bij het maken van dit werk? Joan Miro, Carnival of Harlequin, 1925

VERVREEMDING OEFENVRAAG Op de afbeeldingen hiernaast zie je twee verschillende hoofddeksels die Gaga begin 2010 droeg. Op de onderste afbeelding zie je Kreeft Telefoon, een werk uit 1936 van de kunstenaar Savador Dali. Gaga streeft net als Dalí naar het creëren van een surrealistisch effect. Leg uit op welke manier dit effect wordt bereikt. 1 PUNT