CRETLER Tanm ktisadi adan cret Emek karl denen

ÜCRETLER

Tanım • • ü ü • • İktisadi açıdan Ücret: Emek karşılığı ödenen bedeldir. Bu emek fikri veya bedeni olabilir. Ücretin karşılığı: Para şeklinde nakdi. Mal şeklinde ayni. İktisadi açıdan bakıldığında ücret bir üretim faktörü olan emeğin geliri olarak kandini göstermektedir. Buna göre; sadece işçinin aldığı bedel değil, aynı zamanda serbest meslek erbabının aldığı bedel de ücret sayılmaktadır. Borçlar kanununun 393. maddesine göre Ücretin hukuki açıdan düzenlemesi; hizmet sözleşmesi olarak işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan bir süreyle iş görmeyi ve işverenin de zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

Ücretlerin Özellikleri ü ü Çalışma işverene tabi olarak yapılmalıdır: işveren, hizmet erbabını işe alan ve onu emir ve talimatı çerçevesinde çalıştıran gerçek veya tüzel kişidir. İşveren ile hizmet erbabı arasında emir ve talimat ilişkisi olması gerekmektedri. Çalışma, belirli bir işyerine bağlı olarak yapılmalıdır: işyerine bağlı olmak işyerinden alınan emir ve talimatlara uymak ve yapılan işlerin sonucunu işyerine sunmak anlamına gelir. Örneğin, pazarlamacılar ve reprezantlar. Ödeme mutlaka hizmet arzı karşılığında yapılmış olmalıdır: ödemeler hizmet arzı karşılığında yapılmazsa ücret sayılmayacaktır. Ödeme para, ayın veya para ile temsil edilebilen menfaatler şeklinde olmalıdır: türk parası veya yabancı para olmasının hiç önemi yoktur. Hizmet erbabına sağlanan menfaatler para ile temsil edilemiyorsa ücret sayılmamaktadır. Örneğin. Bir fabrikada işçilerin dinlenmesi için yapılan dinlenme salonları, yıkanma, temizlenme yerlerinde sağlanan menfaatler, ücret sayılmaz.

Ücretin Sınırları • • Ücret, emeğe dayalı veya bağımlı bir gelir türü olduğu için, ticari kazançla pek karşmaz. Buna göre ticari kazançla ücretin özellikleri şöyle karşılaştırılabilir: Ticari kazançlarda ana unsur sermaye ve organizasyondur; ücretleri ise emeğin gelirini oluşturmaktadır. Ticari faaliyet bağımsız olmalıdır. Müteşebbis iktisadi işletmeyi kendi nam ve hesabına çalıştırır. Kar ve zarar müteşebbise aittir. Yapılan faaliyet başkasına bağımlı ise, ticari sayılmaz. Ticari faaliyette ilke olarak kar amacı vardır. Ücrette ticari amaç yan amaç olsa da faaliyet yine ticaridir. Ticari faaliyet bir iktisadi işletme içinde, riski yüklenen bir müteşebbis tarafından sürdürülür. Ücrette ise risk yoktur.

Özel Olarak Ücret Sayılan Ödemeler 1. İstisna dışında kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylıkları: kanunla kurulan ve tüzel kişiliğe haiz bulunan emekli sandıklarınca ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları vergiden istisna edilmiştir. Ancak bazı kuruluşlarca kurulan, tüzel kişiliğe sahip emekli sandıklarınca ödenen aylıkların toplamı, en yüksek devlet memuruna ödenen en yüksek tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. 2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı verilen para, mal ve sağlanan menfaatler. 3. Bazı meclis üyeleri ile komisyon üyelerine sağlanan imkanlar. 4. Yönetim ve denetim kurulu başkan ve üyeleri ile tasfiye memurlarına yapılan ödemeler. 5. Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve jüri üyelerine yapılan ödemeler. 6. Sporculara yapılan ödemeler: sporculara yapılan trasfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler, kanunun özel olarak saydığı ücretler arasındadır.

Ücretlerin Tespiti ve Vergilendirme Yöntemleri • Ücretin safi tutarının tespitinde Gerçek Ücretler ve Diğer Ücretler şeklinde iki yöntem bulunmaktadır. Gerçek Ücretler § Ücretin gerçek usulle tespiti, gayrisafi ücret tutarından bazı indirimler yapılarak bulunur. § Ücretin gayrisafi tutarı, hizmet erbabına verilen para, ayın ve sağlanan ve para ile temsil edilen menfaatlerin toplamıdır. § Safi ücretin tespit edilmesi için gayrisafi tutardan bazı indirimlerin yapılması gerekmektedir.

G. V. K. ’nun 63. maddesinin indirilmesine imkan tanıdığı indirimler 1. Kamu kurumlar için yapılan kanuni kesintiler. 2. Kanunla kurulan emekli sandıklarına ve 506 sayılı sosyal sigortalar kanununun geçici 20. maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler: bu ödemeler iki türdü; biri normal aidatlatlar, ikincisi, daha önceki dönemlere ait ödenmemiş bulunan aidat, prim ve borçlanmalardır. İşte ödemenin yapıldığı kurumun Türkiye’de olması şartıyla her iki ödeme gayrisafi ücretten indirilir. 3. Sendika aidatları: aidatin ödendiğinin sendika tarafından verilecek bir makbuzla belgelendirilmesi kaydıyla indirilir. 4. İşsizlik sigortası prim kesintileri.

5. Engellilik İndirimi: bu indirim ücret gelirini engelli olarak elde edenlerin daha fazla bir mali imkanla korunması amacına yönelik olup, sadece ücretlilerin vergilendirilmesinde uygulanan bir indirim türüdür. Bu indirimler 2019’da şöyledir; • Çalışma gücünün en az % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli sayılmakta ve 1200 TL indirimden yararlanacaktır. • Çalışma gücünün en az % 60’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli sayılmakta ve 650 TL indirimden yararlanacaktır. • Çalışma gücünün en az % 40’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı üçüncü derece engelli sayılmakta ve 290 TL indirimden yararlanacaktır.

Engellilik İndirimi Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Noktalar Bulunmaktadır; • Çeşitli yerlerden ücret alan hizmet erbabı için engellilik indirimi sadece en yüksek ücretin vergisine uygulanır. • Ücret ödemelerinde ödemeler günlük ise günlük engellilik indirimler; ödemeler aylık ise aylık engellilik indirimler uygulanacaktır. • Dar mükellefiyete tabi kimseler engellilik indiriminden yararlanamaz.

6. Engelli Kişi İndirimi: bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunana ve ücret geliri elde edenler Engelilik İndiriminde olduğu indirimlerden yararlanmaktadır. 7. Asgari Geçim İndirimi • Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulanır. • Asgari geçim indirimi: ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; ü ü ü mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, Çocukların her biri için ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7. 5 üçüncü coçuk için % 10 ve diğer çocuklar için % 5’idir. 2019 yılı Asgari Ücret brüt tutar 2. 558, 40 TL 2019 yılı Asgari Ücret net tutar 2. 020, 00 TL

2019 yılı Asgari Ücreti ve Yasal Kesintileri (01. 2019 – 31. 12. 2019) Not: Asgari geçim indirimi dikkate alınması gerekir. (Bekar ve çocuksuz kişiler için düzenlenmiştir) Brüt Ücret 2. 558, 40 TL SSK Primi İşçi Hissesi 358, 18 İşsizlik Sigortası Primi İşçi Hiss. 25, 58 Gelir Vergisi Matrahı 2. 174, 64 Gelir Vergisi 326, 20 Damga Vergisi 19, 42 Kesintiler Toplamı 729, 38 Net Ücret Asgari Geçim İndirimi (+) Net Ele Geçen Ücret 1. 829, 02 191, 88 2. 020, 90 TL

Asgari Geçim İndiriminden Yararlanamayanlar: • Ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı, • Ücret dışında gelir vergisine tabi diğer gelir unsurlarını elde edenler, • Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler, • Başka bir kanun hükmü uyarınca ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar. Ücretlerin gerçek usulde vergilendirilmesi kendi arasında ikiye ayrılır. Bunlar: • Kaynakta kesinti • Yıllık beyanname usulü

Ücretlerin Vergilendirilmesinde Kaynakta Kesinti (Stopaj) • Ücret kazanıldıkça ödemeyi yapan işveren, vergiyi kaynakta kesip vergi dairesine muhtasar beyanname ile yatırmak zorundadır. • Ücretlerde uyulması gereken vergi tevkifat ilkeleri şöyledir; ØVergi tevkifatı, 94. madde kapsamına giren, hesaben ve nakden yapılan ücret ödemelerine uygulanır. Øİşverenler 94. madde gereğince yaptıkları vergi tevkifatını, hizmet bordosunda veya bordo yerine geçen kayıtlarda göstermek zorundadır. ØÜcretlerden kesilen vergi tutarı ertesi ayın 23. günü akşamına kadar, ilgili vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirir ve 26. günü akşamına kadar ödenir. ØÇalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olan işverenler (zirai ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç), önceden vergi dairesine haber vermek şartıyla her ay yerine 3 ayda bir (Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim) aylarında muhtasar beyanname verebilirler. ØGenel bütçeye dahil idare ve müesseseler, yaptıkları vegi tevkifatları için beyanname vermezler.

• 31. 12. 2020 tarihine kadar Türkiye Jokey Kulübünce organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey antrenörlerine ücret olarak yapılan ödemeler üzerinden % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. • 31. 12. 2019 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır: A. Lig usulüne tabi spor dallarınında; En üst ligdekiler için % 15 En üst alt ligdekiler için % 10 Diğer ligdekiler için % 5 B. Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden % 5. Bu ödemeler üzerinden 94. madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu gelirleri için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez.

Ücretler İçin Yıllık Beyanname Verilmesi • Ücretlerin vergilendirilmesinde esas, kaynakta tevkifat usulü olmakla beraber bazı hallerde ücretler, yıllık beyanname verilmek suretiyle vergilendirilmektedir. • Buna göre; ØYabancı bir ülkedeki işverenden doğrudan doğruya alınan ücretler, ØG. V. K. ’nun 16. maddesindeki yazılı istisnalardan yararlanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve müstahdemlerinin ücretleri, ØBirden fazla işverenden ücret alanların, birinciden sonraki ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesi ikinci dilim 2019 yılı için (40. 000 TL) tutarını aşması halinde bu kimselerin ücretleri, ØMaliye Bakanlığı’nca, yıllık beyanname ile bildirilmesine zorunluluk görülen diğer ücretler, yıllık beyanname verilmek suretiyle vergilendirilecektir.

Diğer Ücretler • • • Aşağıdaki hizmat erbabının safi ücretleri, diğer usule göre tespit olunmaktadır. Kazançları basit usulde tespit olunan ticaret erbabı yanında çalışanlar, Özel hizmetlerde çalışan şoförler, Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri, Geyrimenkul sermaye iradı sağlayanların yanında çalışanlar, Gerçek ücretlerinin tespitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştay’ın müspet mütalaasıyla (olumlu görüşüyle), Maliye Bakanlığı’nca bu kapsamda alınanlar. Diğer usul kapsamındaki hizmet erbabının safi ücretinin yıllık tutarı, takvim yılı başında geçerli olan ve uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 25’idir.

Diğer Ücretler Üzerinden Tahakkuk Eden Gelir Vergisi • Öteden beri işe devam edenlerde, yıllık verginin yarısı bütçe yılının ikinci ayında, diğer yarısı 8. ayında, • Bütçe yılının 1. yarısı içinde işe başlayan mükelleflerde, yıllık verginin yarısı verginin karneye yazıldığı ayda, diğer yarısı bütçe yılının 8. ayında, • Bütçe yılının 2. yarıyılında işe başlayanlarda, verginin karneye yazıldığı ayda ödenmektedir.

Ücretlerin Vergilendirilmesinde Muafiyet ve İstisnalar • Maaş ve ücretlerde istisna: Diplomat muaflığı, üniversite ve yargı elemanları muafiyeti, tabi afetlere maruz kalanlarda muafiyet, mükli idare muaflığı. • Gider karşılığında istisna (harcırah veya yolluk). • Tazminat ve yardımlarda istisna. • Vatan hizmetleri yardımlarında istisnalar. • Teçhizat ve tayın bedellerinde istisna (yemek ve hayvan yem bedeli). • Tahsil ve tatbikat ödemelerinde istisnalar (staj öğrencisine ödemeler). • Teşvik ikramiye ve mükafatlarında istisnalar • AR-GE ve destek personelinin ücretlerinde istisna. • Yatırım teşvik belgeleri kapsamında istihdam edilen personelin ücretlerinde istisna.