Contextuele Behandeling voor jonge gezinnen Samenwerking GGZ Jeugd

Contextuele Behandeling voor jonge gezinnen Samenwerking GGZ Jeugd en Volwassenen binnen de Dimencegroep 8 maart 2018 Hanna Stolper klinisch psycholoog psychotherapeut Jeugd ggz Dimencegroep

mevrouw aangemeld zoon aangemeld

Zij leven samen in een gezin, maar wij behandelen ze apart

Contextueel behandelen Dimencegroep Twee leeftijdsgroepen: 0 -6 jaar en 6 -18 jaar

Aanleiding Ouder psychische stoornis kind 50 % - 66 % kans op stoornis* 15, 7 % van de Nederlandse kinderen heeft een ouder met psychische problematiek (Ende, 2015) Contextblindheid in de GGZ: individu – en stoornis gericht en niet gezinsgericht Preventie GGZ heeft een beperkt bereik (Hosman) Onderbehandeling van kinderen 36% van dodelijke afloop als gevolg van misbruik en mishandeling zijn baby’s onder 1 jaar* Waarvan 70% als gevolg van alcohol of middelen misbruik bij ouders* * Factsheet Trimbos

Nature-Nurture? Psychische stoornissen resultaat van : Biologische en omgevingsinteracties Schattingen van de erfelijkheid vs omgeving 50 /50 Omgevingsinvloed is groter naarmate kinderen jonger zijn (Fearon e. a. 2014) ouderschap is een van de belangrijke omgevingsinvloeden vroeg interveniëren

Psychiatrische stoornis verhoogt kans op: Ouder - Relatieproblemen - Werkloosheid - Financiële problemen - Slechtere huisvesting - Minder sociale contacten - Minder gezonde voeding - Partner met psychopathologie - Contact met Justitie Kind - Verstoorde ou-kind interactie - Hoog stressniveau - Getuige huiselijk geweld - Kindermishandeling - Agressief gedrag ontw. - Minder compenserende contacten met anderen - Psychopathologie

Contextueel behandelen Dimencegroep 0 -6 J 6 -18 J Kwalitatief betere zorg leveren en overdracht van psychopathologie beperken Gezamenlijk Multi Disciplinair Overleg gemeenschappelijke visie Recht doen aan variëteit maatwerk bieden

Gezamenlijk Multidisciplinair Overleg Netwerk’organisatie’ rondom een cliëntsysteem Diagnostiek, indicatiestelling en voortgang behandeling bespreken met alle betrokken behandelaren Samenbrengen specialistische kennis van GGZ Volwassenen en Jeugd Fragmentatie voorkomen, samenhang aanbrengen in de behandeling ‘Mentaliseren’ over cliëntsysteem en hulpverleningssysteem Afstemmen op draagkracht van gezin Behandelaren ‘faciliteren’ in het bieden van holding aan gezinnen met ernstige problemen

Doelgroep: ouders met ernstige psychische problematiek en een jong kind 0 -6 jaar Verantwoording keuze doelgroep: Chronische problematiek bij de ouder Kwetsbare leeftijd van het kind Veelal geen 2 e milieu Zwangerschap en Ouderschap kan ontregelend werken en de psychopathologie verergeren Doel van een geïntegreerde behandeling Ontwikkeling van de ouder-kindrelatie optimaliseren Verergering pathologie ouder voorkomen Intergenerationele overdracht van psychopathologie beperken (langer termijn doel)

Theoretische kaders Systeemtheorie Hechtingstheorie Mentaliseren Infant mental health visie Ouder-kindrelatie is de cliënt

Speciale behandelkamer

De invloed van stress tijdens de zwangerschap Stress bij de moeder > stresshormonen bij de foetus Blijvende verstoorde stressregulatie Verhoogde kans op ADHD, Gedragsproblemen, Verslaving, Depressie van den Bergh, 2007, 2009

1 e 18 maanden 1 miljoen verbindingen per minuut Trevarthen (1989)

https: //www. youtube. com/watch? v=VNNs. N 9 IJkws De ‘architectuur’ van het brein weerspiegeld de relaties en de ervaringen van het kind “hechting wordt als het ware ingebouwd” brain architecture youtube

Breinontwikkeling Neurobiologie Gehechtheid • Groei en ontwikkeling van het brein afhankelijk van omgeving: het brein ‘organiseert’ onder invloed van ervaringen (Schore, 1999) • De kwaliteit van de hechting tussen ouder en kind blijkt van grote invloed op de algehele ontwikkeling onderzoek Psychopathologie Trauma Infant Mental Health • Trauma, verwaarlozing en onvoorspelbaarheid laten levenslang sporen na (ACE studies, Felitti e. a. 2010)

Babybrein is kwetsbaar voor stress en afhankelijk van stimulatie

Ouder-kind relatie: Gehechtheid

Bij oplopende stress ‘valt’ de baby uit het hoofd Keeping the baby in mind Stress: Relationeel Onveiligheid Financieel Huisvesting Werk Discriminatie Minderheid Trauma 20

Casus Vrouw (27 jaar) aangemeld bij GGZ Diagnose: BPS, alcoholmisbruik en eenmalig contact met justitie VERS + wekelijks contact sociaal psychiatrisch verpleegkundige Na 2 jaar behandeling afgebroken vanwege zwangerschap en verhuizing 8 aart 2018 Heraanmelding (30 jaar) vanwege relatieproblemen a. g. v. afgebroken zwangerschap ivm afwijking kindje Start VERS en spv contact

Vervolg casus Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0 -6 jaar Aanmelding “Contextueel Behandelen” i. v. m. 2 e zwangerschap Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen Ouder-kind behandeling gestart (Jeugd) naast individuele behandeling (Volwassenen) (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, geweld en relatieproblematiek. Vader wil niet betrokken zijn Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Opnieuw relatieproblemen en oplaaiend geweld na geboorte zoon Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz. Moeder met baby terug naar haar ouders

Vervolg casus Behandeling Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige Emotie-regulatie, dagstructuur en veiligheid Ouder- kind behandeling Ingroei in de moederrol Ontwikkelen van een veilige hechting Mee bewaken van de veiligheid gezien de spanning rond de scheiding en geweld in de voormalige partnerrelatie Taxeren bij ouder en baby wat de gevolgen zijn van de stress tijdens de zwangerschap, geweld bij de scheiding Systeemgesprekken Moeder, baby en oma

Thema’s in de behandeling Vertrouwen/wantrouwen Hechting Steunend behandelklimaat Samen optrekken behandelaars Veiligheid voor moeder en kind Moederschap als doorgroei naar volwassenheid 8 aart 2018

Wat is helpend volgens cliënt? VERS: meer zicht op emoties en beter kunnen reguleren Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0 -6 jaar Vertrouwen/steun/beschikbaarheid therapeuten Moederschap verantwoordelijkheid Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen Baby betrokken in de behandeling bevestiging van moederschap (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, Veiligheid van haar kindje staat voorop depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, Positieve ouderervaringen: meer zelfvertrouwen, assertiever, minder verlatingsangst geweld en relatieproblematiek. Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz.

Betrokken instanties naast GGZ Jeugd en Volwassenen: Gemeente: uitkering, sport, huisvesting Humanitas: hulp bij financiën Maatschappelijk werk en mediator over omgangsregeling/gezag

Nog meer casuistiek: Een vader met autisme: Doelgroep: ouders met psychische problematiek en een jong kind 0 -6 jaar “Als hij huilt dan weet ik eigenlijk niet wat er aan de hand is, dus leg ik hem maar in bed” Een moeder met een persoonlijkheidsstoornis en een traumatische ervaring met Complexe casussen: veel persoonlijkheidsstoornissen haar baby: “Mijn baby was een plankje” (Borderline), veel comorbiditeit met trauma, Een moeder met een borderlinepersoonlijkheidsstoornis: depressie, verslaving, eetproblemen, wantrouwen, “Ik had gedronken en was alleen thuis. Als hij dan huilt dan hoor ik hem niet” geweld en relatieproblematiek. Bijkomende problemen: financieel, huisvesting, werkproblemen Uitgebreid (hulpverlening)systeem: grootouders, kinderopvang, Veilig thuis, huisarts, (sociaal) wijkteam, thuiszorg, schuldhulpverlening, PAAZ, JBO, mediator, consultatiebureau enz.

Wat hebben we geleerd? • Grote diversiteit problematiek en context maatwerk en flexibiliteit is noodzakelijk (geen vastliggend zorgprogramma) • Intake en behandeling minder onderscheiden er is veel informatie voorhanden aan de slag! • Een bredere behandelcontext functioneert zowel voor cliënten als behandelaars als een “holding environment” • Dilemma: werkrelatie opbouwen kwetsbare neurobiologische fase v/d baby verdraagt geen uitstel • Samen bereik je veel meer, ook al zijn het niet allemaal succesverhalen

Toelichting Werkwijze MDO met vast kernteam (7) Kennis van Jeugd en Volwassenen Persoonlijkheidsstoornissen Ontwikkelingsstoornissen Angst en Stemming Disciplines: Klinisch psycholoog (V en J) Systeemtherapeut (V of J) IMH specialist/psychotherapeut (J) SPV (V) GZ-psycholoog/Psychotherapeut (V en J) Psychiater (V of J)

Voorwaarden op organisatieniveau: Steun van management Secretariële ondersteuning Geen wachtlijst Contextueel Behandelen Heldere afspraken over privacy gescheiden dossiers, alleen noodzakelijke informatie delen Heldere afspraken wie wat communiceert met cliënten Hulpverleners die bereid zijn systemisch en contextueel te denken en in een netwerk kunnen samenwerken Gezamenlijke scholing

Voorwaarden op cliëntniveau: Toestemming van ouders dat informatie gedeeld wordt en in een gezamenlijk MDO besproken Als kind 12 + is ook toestemming Enige mate van vertrouwen

Zorgpad Contextueel Behandelen

Geïntegreerde Contextuele Behandeling (apart en gezamenlijk) GGZ Volwassenen • SPV • Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornissen (VERS) • Medicatie • EMDR • Psychotherapie • Dialectische Gedragstherapie (DGT) • Relatie therapie • Psychomotore Therapie • Groep Zwanger en dan Jeugd ggz • Ouder-kind observaties (EAS) • Ouder kind behandeling • Moeder-baby interventie bij depressie • Thuisbehandeling (IPG) • Traumabehandeling: EMDR/preverbaal trauma • Interventie gericht op bevorderen hechting (Dok!) • Online cursus (Uk&Url, Kopopouders) • Groep Piep zei de muis • Psycho educatie Groep ouders met persoonlijkheids. st en kind tot 2 jaar (Plons) Systeemgesprekken Organisaties Sociaal Domein • Sociaal Wijkteam/CJG • Jeugdhulpverlening • Jeugdbescherming • Veilig Thuis • Jeugdgezondheidszorg • Leger des Heils • Vrijwilligersorganisaties Modules (o. a. ): • Home Start • Hulp bij financiën • Video Home Training • Thuiszorg • Voorzorg • Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling (IOG) • Eigen Kracht Conferentie • Hulp bij Scheiding: Kind uit de knel Ouderschap blijft (KUK)

Uitkomst vragenlijst cliënten en behandelaren Cliënten: grote mate van tevredenheid samen observeren van het kind Behandelaren: Samenwerking de belangrijkste werkzame factor specifiek de ‘gedeelde visie’ op systeem Meer zicht op geheel > inlevingsvermogen Mentaliseren de belangrijkste behandelaarskwaliteit Effect behandeling: 8 aart 2018 minder stress meer zelfvertrouwen beter zicht op behoefte van kind betere afstemming >>> gunstiger opvoedingsklimaat >> hechting

Take home message De uitdaging waar de GGZ voor staat is om domein overstijgend te behandelen Dit vraagt een paradigmashift van individueel naar contextgericht denken

Dank voor uw aandacht Vragen? Hanna Stolper h. stolper@jeugdggz. com