Communicatie bij dementie DOOR ESTHER MISKE LOGOPEDISTE EN
Communicatie bij dementie DOOR ESTHER MISKE, LOGOPEDISTE EN KLINISCH LINGUÏST
Inhoud • Soorten dementie en de kenmerken • Communicatie • Taak logopedist • Mantelzorgers • Communicatieadviezen • Vragen
Wat is dementie? • Informatieverwerking in de hersenen raakt verstoord • De verbindingen in de hersenen worden trager • Van het denkende brein steeds meer naar gevoelsbrein • Een combinatie van verschillende symptomen • 1 op de 5 krijgt mensen krijgt dementie
Kenmerken dementie • Verzamelnaam ± 50 ziektes • Tasten hersenen aan -> geleidelijke achteruitgang geestelijke gezondheid • Meestal bij oudere mensen (na 65 e levensjaar) • Iedere dementie uit zich ook in communicatieproblemen Symptomen: • Desoriëntatie (tijd/plaats/persoon) • Inprentingsstoornis (korte termijn geheugen) • Geheugenstoornis lange termijn geheugen • Apraxie, afasie en/of agnosie
Soorten dementie • Alzheimer • Vasculaire dementie • Lewy body dementie • Frontotemporale dementie • Primaire progressieve afasie
Ziekte van Alzheimer • Meest voorkomende vorm van dementie • Meeste problemen in het geheugen • Steeds meer moeite met dagelijkse vaardigheden • Zenuwcellen worden kapot gemaakt
Ziekte van Alzheimer
Vasculaire dementie • Hart- en vaatziekten • Zuurstof tekort waardoor hersenweefsel beschadigd • Plotseling begin • Klachten afhankelijk van plaats beschadiging • Symptomen per dag wisselend beeld • Langzamer denken, spreken en handelen • Mensen vaak bewust van situatie
Lewy body dementie • Openbaart zich meestal op jonge leeftijd (57 -67 jaar) • Vaker bij mannen dan bij vrouwen • Voortdurende geestelijke achteruitgang • Visuele hallucinaties • Parkinsonisme • Vaak behandeld met medicatie psychische stoornissen
Frontotemporale dementie (FTD) • Ziekte van Pick • Hersengebieden beschadigd die verantwoordelijk zijn voor: • Besluitvorming • Gedrag • Emotionele reacties • Taalvaardigheid • Persoonlijkheids- en gedragsveranderingen • Geheugen relatief goed • Relatief jong (40 -60 jaar)
Primaire Progressieve Afasie (PPA) In begin voornamelijk taalgebied in hersenen aangetast (± eerste 2 jaar) • Lang zelfstandig in andere activiteiten • Drie varianten: • Niet vloeiende vorm: agrammatisme en stotteren • Semantische vorm: langzamer spreken en woordvindingsproblemen • Logopene vorm: vinden en begrijpen van woorden moeilijker, leeg taalgebruik
Stadia dementie Lichte vorm: ◦ Vergeetachtig ◦ Lichte desoriëntatie Gevorderde vorm: ◦ Leeft in verleden ◦ Ernstige desoriëntatie Ernstige vorm: ◦ Taalbeheersing ontbreekt ◦ Geen begrip/herkenning van mensen uit omgeving
Taalsysteem
Kenmerken in de communicatie • Zowel taalbegrip als taalproductie aangedaan • Woordvindingsproblemen • Spraakproblemen • Betekenissen kwijt
Taak logopedist • Adviseren in communicatie (voor omgeving en cliënt) • Communicatiehulpmiddelen • Taalproblemen • Slikproblemen • Multidisciplinair samenwerken • Scholing betrokkenen
Mantelzorgers • Geen professionele zorgverlener • Persoonlijke band zorgvrager • Onbegrip • Belasting & overbelasting • Goed voor jezelf zorgen maakt dat je langer voor een ander kan zorgen!
Communicatieadviezen • Zorg voor een rustige omgeving • Zorg voor oogcontact • Benader van voren (gezicht naar communicatiesituatie) • Praat in korte zinnen • Geef één boodschap per zin • Geef de tijd om informatie te verwerken
Communicatieadviezen • Praat niet te snel • Koppel taal aan objecten • Hoe je praat is belangrijker dan wat je zegt • Stel geen testvragen (bijv. namen laten opnoemen) • Corrigeer zo min mogelijk
Communicatie adviezen • Controleer of het gehoor en of de visus goed is • Gebruik non-verbale communicatie en let op je lichaamshouding • Stemgebruik en mimiek • Sluit aan bij de belevingswereld
Gesprekstechnieken • Head-turning • Spiegelen • Aanvullen • Op gang helpen / herhalen • Inner speech verwoorden
Blijven communiceren • Gebruik foto’s • Levensgeschiedenis is erg belangrijk • Levensboek (of liever zelfs materialen!) • Gebruik alle zintuigen • Muziek • Geuren https: //www. youtube. com/watch? v=b. OOq. RBjq 1 i 8
Blijven communiceren Communicatie of contact kan ook zonder woorden! CRDL: https: //www. youtube. com/watch? v=jxr. U 8 QUAKhg
Extra informatie • Educatiekaarten dementie • De magische wereld van Alzheimer – Huub Buijssen • www. emmaverbindt. nl • http: //oudwordenmetzorg. nl/
Vragen?
- Slides: 25