COMA Limburg 18012005 t Borrelhuis Hasselt Welkom In

COMA Limburg 18/01/2005 ‘t Borrelhuis Hasselt Welkom In goede handen

Pilootproject Coma Dr. Joyce Steenberghs, revalidatiearts Johan Coppens, campusverantwoordelijke

Revalidatiecentrum St. Ursula â Welkom â Toelichting start Revalidatie â Visie en doelstellingen revalidatie â Toelichting pilootproject Coma

Revalidatiecentrum St. Ursula CAZ Midden Limburg vzw AZ Salvator - St. Ursula Revalidatiecentrum St. Ursula, Diestsesteenweg 8 3540 Herk-de-Stad

Revalidatiecentrum St. Ursula Start revalidatiecentrum: • Acuut algemeen ziekenhuis St. Ursula â â • 110 bedden fusie met Salvatorziekenhuis Hasselt sinds 2003 in ombouw naar revalidatiecentrum behoud van dienst spoedgevallen - heelkunde - geriatrie dagziekenhuis - polikliniek - radiologie - CT-scan - labo Revalidatiecentrum â â 01/01/2004 start afdeling voor locomotorische revalidatie 01/07/2004 erkenning als expertisecentrum pilootproject coma 01/09/2004 start afdeling voor neurologische revalidatie 01/10/2004 start centrum voor ambulante revalidatie

Revalidatiecentrum St. Ursula Specifieke doelgroepen: ã Patiënten met neurologische aandoeningen: CVA, NAH (traumatisch, neurochirurgisch, medisch), polyneuropathie met motorische uitval, polytrauma ã Patiënten met locomotorische aandoeningen: Polytrauma, amputatie-patiënten en prothese-revalidatie, verwikkelde heup- en kniefracturen, verwikkelde gewrichtsprothesechirurgie, uitgesproken motorische dysfunctie (zware chirurgische ingreep, verblijf op IZ) ã Comapatiënten: PVS - MRS

Revalidatiecentrum St. Ursula VISIE EN DOELSTELLINGEN REVALIDATIE Geneeskunde: klassiek traditioneel model – Gericht op herkennen, behandelen, genezen van acute en chronische ziekten. – Grote waarde voor diagnostiek en therapie. – Geen aandacht voor lichamelijke en psychosociale gevolgen.

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiegeneeskunde: ‘gevolgenmodel’ Ziekte Functiestoornissen Trauma Misvorming Beperkingen Handicap

Revalidatiecentrum St. Ursula • Functiestoornis: iedere afwezigheid, vermindering of afwijking van lichamelijke, fysiologische of psychologische functie of structuur • Beperking: elke vermindering of afwezigheid van vaardigheden om activiteiten uit te voeren • Handicap: nadelige positie van de persoon tgv de functiestoornis of beperking, waarbij de normale rolvervulling in de eigen leefomgeving wordt beperkt, belemmerd of onmogelijk gemaakt

Revalidatiecentrum St-Ursula ‘Gevolgenmodel’: – Gericht op de betekenis van deze gevolgen voor ‘Kwaliteit van leven’: Functioneel herstellen Maatschappelijk integreren 10/28/2020

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiefilosofie â De mens (revalidant) wordt in zijn totaliteit benaderd, vanuit het bio-psycho-sociaal model. Gevolgen van ziekte of ongeval: â lichamelijk dimensie â psychisch-emotionele dimensie (angst, depressie, . . . ) â sociale dimensie (gedrag, relaties binnen het gezin, gevolgen voor het werk, …)

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiefilosofie â De revalidant = partner in revalidatie â persoonlijke behoeften en wensen â ruimte voor vragen, op- en aanmerkingen â klachten en suggesties

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiefilosofie â Revalidatiezorg is doeltreffende zorg: â gericht op het voorkomen of verminderen van een handicap of participatieprobleem als gevolg van stoornissen en beperkingen in het bewegingsvermogen â teneinde de revalidant in staat te stellen een maximaal haalbare en gewenste zelfstandigheid te bereiken of te behouden.

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiefilosofie â Revalidatiezorg omvat onderzoek, behandeling en advisering â door een multidisciplinair team van deskundigen â onder leiding van een geneesheer specialist in de fysische geneeskunde en revalidatie.

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatiedoelstellingen â Partieel of volledig herstel â Verhogen van de autonomie en de levenskwaliteit â Maximaal benutten van de aanwezige restvermogens â Ondersteuning door aanbieden van aanpassingen en/of hulpmiddelen

Revalidatiecentrum St. Ursula Multidisciplinaire en interdisciplinaire aanpak nodig: ‘het Reva-team’ ã ã ã Revalidant Artsen Verpleegkundigen Paramedici Technisch-orthopedische werkplaats

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-team • Revalidant ã Patiënt = Revalidant = Klant ã Revalidant + familie + 1 ste lijn ã Partner in de revalidatie

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-team • Artsen Dienst Fysische Geneeskunde en Revalidatie ã Dr. P. Grisar, coördinerend geneesheer ã Dr. J. Steenberghs ã Dr. P. Roelandts ã Dr. F. Schreurs

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-team • Verpleegkundig Team â Hoofdverpleegkundige â Verpleegkundigen - referentieverpleegkundigen â Verzorgenden â Logistiek assistenten

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-team • Paramedici â Kinésitherapeuten â Ergotherapeut â Logopedist â Maatschappelijk werker â Psycholoog â Diëtiste

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-zorgconcept ã ã Aanvraag voor revalidatie Indicatie - beslissing tot opname Intake-gesprek Opname

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-zorgconcept ã Aanvraag voor revalidatie ã Revalidatiearts Reden van opname Diagnose, nevendiagnosen, uitgevoerde ingrepen Aandachtspunten: medicatie, wondzorg, decubitus, mrsa, . . . Sociale omkadering Katzschaal - evaluatieschaal Revalidatiediagnose S - B - H model

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-zorgconcept ã Indicatie-beslissing tot opname: revalidatiearts ã Opnamecriteria: Een te verwachten mate van herstel Aanwezigheid of te verwachten beperkingen of handicaps Leerbaarheid & trainbaarheid van de revalidant Mogelijkheid om in eigen (aangepaste) woonsituatie te functioneren. ==> REVALIDATIEDOELSTELLINGEN

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-zorgconcept ã Intakegesprek Gesprek vóór opname door revalidatiearts Start medisch revalidatiedossier Beperkingen in activiteitengebieden op basis van SAMPC-model Somatische status ADL-activiteiten Maatschappelijk functioneren Psychisch functioneren Communicatief functioneren

Revalidatiecentrum St. Ursula Revalidatie-zorgconcept â Opname Onthaal op de afdeling Opnamegesprek Coördinerende verpleegkundige Teambespreking ‘Rondetafel-gesprek’ Dagboek van de revalidant

Pilootproject coma: PVS-MRS

– Dagelijks slachtoffers van ernstig acuut hersenletsel: • • • 10/28/2020 Verkeersongeval Ongeval thuis Arbeidsongeval Hartstilstand met langdurig zuurstoftekort Herseninfarct Hersenbloeding

Pilootproject Coma: – Opname in acuut ziekenhuis: • observatie en behandeling • ontwaaktechnieken – Aangepaste opvang, huisvestings- en zorgstructuren ontbreken tot hiertoe 10/28/2020

Pilootproject Coma: – – – Proefproject opgezet door federale overheid duurtijd: 2 jaar opname in gespecialiseerd revalidatiecentrum gemiddeld 6 maanden actieve revalidatie diagnosestelling PVS -MRS voorbereiding & organisatie ‘long term’ zorg • Doel: uitbouw van zorgnetwerk voor patiënten in een persisterende vegetatieve status of minimaal responsieve status. • Sector-overschrijdend: ziekenhuizen, RVT’s, Nursingtehuizen Vlaams Fonds, GDT’s 10/28/2020

Expertise-centra: deskundige ziekenhuiscentra • 80 bedden voor heel België: – 46 in Vlaams Gewest – 26 in Waals Gewest – 8 in Brussels Hoofdstedelijk Gewest ( geen bijkomende plaatsen ) 10/28/2020

Expertise-centra: deskundige ziekenhuiscentra Regio Vlaanderen Wallonië Brussel België Aantal erkende centra 7 5 2 14 Vlaamse centra: De Mick, Brasschaat UZ Gent AZ Salvator - St. Ursula UZ Pellenberg Ziekenhuis Inkendael, Vlezenbeek H. Hart, Roeselare AZ St. Jan, Brugge 10/28/2020 Aantal bedden 46 26 8 80

Doelgroep: NAH • (Persisterend) vegetatieve status. • Minimaal responsieve status. 10/28/2020

Vegetatieve status: • Getuigt van geen enkele vorm van bewustzijn van zichzelf of de omgeving • Is niet in staat met anderen te communiceren • Geen geen enkele volgehouden, repliceerbare, gerichte en vrijwillige respons op stimulatie van het gezichtsvermogen, het gehoor, de tastzin of pijnprikkels • Geeft geen enkel teken van welke vorm van taalvermogen, noch wat betreft begrip, noch wat betreft spraak 10/28/2020

Vegetatieve status: vervolg • Kan soms spontaan de ogen openen, oogbewegingen maken, zonder daarom personen of voorwerpen met de ogen te volgen • Heeft een slaap-waakritme en ontwaakt dus met tussenpozen (zonder bij bewustzijn te komen) • De hypothalamische en hersenstamfuncties zijn nog voldoende intact om te kunnen overleven met medische en verpleegkundige verzorging • Vertoont geen emotionele reactie op verbale aanmaningen • Vertoont faecale en urinaire incontinentie 10/28/2020

Persisterende vegetatieve status • Persisterend: – > 3 maanden na niet-traumatisch hersenletsel – > 6 tot 12 maanden na traumatisch hersenletsel 10/28/2020

Minimaal responsieve status. • Patiënt is zich in een bepaald opzicht van zichzelf en de omgeving bewust: – Gerichte beweging – Reageren op bepaalde stimuli door huilen of lachen – Ja of nee via bewegingen of articulatie 10/28/2020

Praktische uitwerking van project. • Erkenning van ‘coma-bedden’ in revalidatiecentra: expertise-centra • Voorzien van specifieke forfaits voor long-term care – RVT – Thuis – Nursingtehuizen van Vlaams Fonds 10/28/2020

Expertise-centra: • Expertisecentrum voor Limburg: Revalidatiecentrum St. Ursula Diestsesteenweg 8, 3454 Herk-de-Stad – 5 plaatsen voor PVS - MRS – geen aparte entiteit, integratie 2 REVA-afdelingen – multidisciplinaire aanpak 10/28/2020

Expertise-centra: vervolg • Na stabilisatie van vitale functies in acuut ziekenhuis • Hospitalisatie tijdens de ontwaakfase • Gespecialiseerde, actieve en individueel aangepaste multidisciplinaire revalidatie • Gemiddeld 6 maanden • Permanente opleiding naar teams die instaan voor zorg op lange termijn • ‘Externe liaison’-functie • Zorgcontinuïteit 10/28/2020

Aangepaste long-term care • Gespecialiseerd RVT • Nursingtehuizen Vlaams Fonds • Geïntegreerde diensten voor thuiszorg 10/28/2020

Gespecialiseerd RVT • 150 bedden – 70 voor Vlaanderen • • • 10/28/2020 13 voor Limburg RVT Heiderust Genk: 5 RVT Sint Anna Koersel Beringen: 8

Gespecialiseerd RVT • Bijkomende financiering: – – 10/28/2020 Na aflevering attest door arts expertise-centrum Bijkomend personeel Aangepast verzorgingsmateriaal Samenwerkingsovereenkomst met expertisecentrum: - Opleiding - Specifieke patiëntgerichte adviezen

Nursingtehuizen Vlaams Fonds • Jaarlijks forfait voor patiënt: – Na aflevering attest door arts van expertise-centrum – Materiaal – Niet in nomenclatuur voorziene zorgverstrekkingen • Nog in uitwerking !! En dus nog niet operationeel. 10/28/2020

Long-term care thuis: Geïntegreerde diensten voor thuiszorg • Jaarlijks forfait voor patiënt: – Na aflevering van attest door arts van expertisecentrum – Materiaal – Niet in nomenclatuur voorziene zorgverstrekkingen • Financiering interdisciplinair overleg GDT • Nog in uitwerking !! En dus nog niet operationeel. 10/28/2020

Expertisecentrum St. Ursula Multidisciplinaire behandelprogramma’s: – – – – 10/28/2020 Kinesitherapie Ergotherapie Psychologie Logopedie Diëtiek Relaxatie- en stimulatietherapie Orthopedisch-technische aanpassingen

Expertisecentrum St. Ursula Behandelprogramma’s: – – – – 10/28/2020 optimaliseren lichamelijke toestand preventie van verwikkelingen uitlokken bewegingsmogelijkheden stimuleren van bewustzijnstoestand naar alertheid op gang brengen communicatie begeleiden van familie naar acceptatie, verwerking geven van info en voorlichting

Kinesitherapie • behouden en verbeteren beweeglijkheid gewrichten • verticalisatie: het rechtop brengen van de revalidant • positionering in uitgangshoudingen buiklig, zijlig, zit- en ruglig • preventie verwikkelingen • Aanpassen hulpmiddelen, spalken, rolstoel 10/28/2020

Ergotherapie – – – – 10/28/2020 motorisch vlak: mobilisatie ledematen revalidatie arm-handfunctie bevorderen cognitieve processen stimulatieprogramma zintuigen positioneringsschema’s lig- en zithouding hanteringsadviezen huisbezoek, woningaanpassing

Psychologie – aanbieden van individueel stimuleringsprogramma – systematische zintuiglijke prikkels – psychologische ondersteuning partner en familie in verwerkingproces, omgaan met, . . . – opzetten informatiesessies voor naaste familie ivm hersenletsels, behandelingsprograma’s, inzichten, . . . 10/28/2020

Logopedie – – – – 10/28/2020 manuele prikkeling gelaat en mondgebied advies inzake mondverzorging eet- en drinkbegeleiding mogelijkheden op communicatief vlak uitlokken vocalisatie stimuleren luistergerichtheid afbouw tracheacanule

Diëtetiek – evaluatie voedingstoestand – voedingsproblematiek – sondevoeding 10/28/2020

Relaxatie- en stimulatietherapie – uitbouw snoezeltherapie – stimulatie door zintuiglijke prikkels horen, voelen, proeven, ruiken, zien • • 10/28/2020 klanken, muziek, geluiden snoezelbed, warmte, massage smaken, aroma’s lichtbeelden, projecties, spiegelbol