Cognitieve functies van kinderen behandeld voor kanker Neuropraxis
Cognitieve functies van kinderen behandeld voor kanker. Neuropraxis, 07 (2003), p. 41 -53 Stefanie Verhue 1 Ba. OD
INHOUD � Inleiding � Auteurs � Leukemiebehandeling en methodologie � Leukemiebehandeling: hersenbestraling � Leukemiebehandeling: chemotherapie � Follow-up � Onderzoek
INHOUD � Chemotherapie � Hersentumoren � Richtlijnen praktijk � Literatuur
INLEIDING � Kinderen met kanker: 70% overleven � 1/250 volwassenen als kind kanker gehad � Gaat biologische genezing gepaard met ongestoorde mentale ontwikkeling en goede kwaliteit van leven? � Gevolgen behandeling leukemie/hersentumor
INLEIDING
AUTEURS Annet Kingma studeerde Klinische Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen � promoveert tot doctor in de Medische Wetenschappen bij prof. dr. W. A. Kamps en prof. dr. B. G. Deelman � Onderzoek is gefinancierd door de Stichting Kinderoncologie Groningen en de Nederlandse Kankerbestrijding � Titel van het proefschrift luidt: 'Neuropsychological late effects of leukemia treatment in children' �
AUTEURS Nathalie Jansen Onderzoek aan de afdeling Kinderoncologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) Onderzocht de effecten van de behandeling voor ALL op de ontwikkeling van kinderen op korte termijn en op een langere termijn van 4, 5 jaar
LEUKEMIEBEHANDELING EN METHODOLOGIE ALL= Acute lymfarische leukemie � 80% meest voorkomend bij kinderen � Kenmerken: � �Ongecontroleerde groei witte bloedcellen �Ontwikkelt in beenmerg �Leukemiecellen verspreiden over lichaam, organen � Electieve behandeling: voorkomen verspreiding naar hersenen
LEUKEMIEBEHANDELING EN METHODOLOGIE � Groeiende stroom studies tekortkoming: �retrospectieve onderzoeksopzet �geen goede controlegroep �geen aselecte steekproef �ongespecificeerd verlies van patiënten in longitudinale studies �onbetrouwbare of slecht genormeerde tests
LEUKEMIEBEHANDELING: HERSENBESTRALING � Kinderen chemotherapie presteren beter dan kinderen hersenbestraling � Kinderen die met bestraling en chemotherapie werden behandeld: �Slechtere prestaties bij cognitieve tests � 40% verwijzing naar speciaal onderwijs � 68% afwijkend MRI
LEUKEMIEBEHANDELING: HERSENBESTRALING � Oorzaak � Hogere is complex en multifactorieel dagdosis heeft meer kans op schade � Voor jonge kinderen is het schadelijker dan voor oudere kinderen
LEUKEMIEBEHANDELING: CHEMOTHERAPIE � Jaren ‘ 80: cognitieve gevolgen zijn mild � Meisjes presteerden slechter bij de performale tests � Eerstgenoemde onderzoek: �prospectief, �base-line meting �Geen controlegroep �Diverse meetinstrumenten gebruiken (1 - 17 jaar)
LEUKEMIEBEHANDELING: CHEMOTHERAPIE � Tweede onderzoek: �Wel controlegroep �Slechts 10 patiënten � Pas de schade merken als de kinderen werken of naar school gaan � Chemotherapie veel minder schadelijk dan de combinatie chemotherapie en bestraling
FOLLOW-UP � Complexe relaties tussen �specificiteit van disfuncties �geslacht �leeftijd zou Rourke's theorie over de nonverbale leerstoornis een deel van de uitkomsten kunnen verklaren
FOLLOW-UP � Duur : �hoe langer de follow-up, hoe groter de achteruitgang van de cognitieve functies �Geen sprake van een groep die niet leerbaar meer is � Blijvende effecten van chemotherapie onderscheiden van tijdelijke, acute verstoringen van de cognitieve functies
ONDERZOEK � Onderzoek : verband tussen MRIafwijkingen en uitkomsten neuropsychologisch onderzoek � 32 leukemiepatiënten �Groep 1=16 hersenbestraling + chemotherapie �Groep 2=16 chemotherapie
ONDERZOEK � Resultaat: MRI-afwijking komt meer voor bij de eerste groep � Verschil � Besluit: was niet significant bestraling is schadelijker, verband niet altijd eenduidig, afhankelijk van de aard van de chemotherapie en onderzochte functie
CHEMOTHERAPIE � De effecten van chemotherapie zijn hetzelfde, behalve bij leukemie � Verschillende soorten chemotherapie: �MTX �Corticosteroïden
CHEMOTHERAPIE � Soorten die een schadelijk effect hebben op het mentaal functioneren: �L-asparaginase �cytosine-arabinoside �Vincristine �…
CHEMOTHERAPIE � Sommige hebben op verschillende leeftijd een verschillend effect � Nieuwe cytostatica of combinaties ander werkingsmechanisme � Psychische effect, veel ziekenhuisbezoeken… beïnvloeden het neuropsychologisch onderzoek
HERSENTUMOREN � Meer kans op blijvende mentale schade � Mentale schade afhankelijk van: �Leeftijd �Tumorlokalisatie �Behandeling �Ontwikkelingsmogelijkheden
HERSENTUMOREN � Onderzoek: � 66% van de patiënten die in aanmerking kwamen verleenden hun medewerking �sociaal-economische status niet vergeleken met die van de geïncludeerde kinderen �vijf verschillende intelligentietests: oude en nieuwe normeringen, zonder specificatie van aantallen en zonder correcties
HERSENTUMOREN �twee tot vijf maal getest met verschillende intervallen verschillende leereffecten; �het eerste zogenaamde baseline-onderzoek na operatie en soms na de bestraling geheel voorbij aan de schade van de tumor of de operatie �tussen operatie en het tijdstip van drie maanden na bestraling meerdere onderzoeken waren verricht de test met hoogste IQ als baseline
HERSENTUMOREN � Conclusie: �kinderen met hoogste IQ het grootste verval lieten zien ten dele kan worden verklaard �statistische methoden kunnen inziens methodologische beperkingen onvoldoende corrigeren
RICHTLIJNEN VOOR PRAKTIJK 1. Indicatie neuropsychologisch onderzoek: � Hoge kans op leerproblemen � Kan een misverstand zijn door de verkeerde mensen vastgesteld � Voorbeeld: dyslexie
RICHTLIJNEN VOOR PRAKTIJK 2. Interventie en school: � Geen cognitief interventie- of trainingsprogramma � Leerstoornissen teaching“ “remedial � Patiëntenvereniging Vereniging Ouders Kinderen en Kanker (VOKK)
RICHTLIJNEN VOOR PRAKTIJK 3. Poliklinieken voor late effecten: � Polikliniek voor late effecten � Verschillende disciplines uit de geneeskunde aandacht schenken aan de cognitieve functies van de kinderen � Onbekend wat de gevolgen zijn op lang termijn � Vele vragen blijven onbeantwoord
LITERATUUR
- Slides: 28