Co w lasach i borach piszczy czyli nasze
Co w lasach i borach piszczy czyli nasze Nadleśnictwo Rudy Raciborskie
Krótka historia Nadleśnictwa Pisząc o naszym nadleśnictwie musimy wspomnieć o pierwszych zarządcach tych lasów, którymi byli Cystersi. Przyczynili się oni do rozkwitu tych ziem prowadząc na szeroką skalę działalność przemysłową, gospodarkę rolną, rybną, aż wreszcie leśną. Nadleśnictwo Rudy Raciborskie leży na południu Polski w województwie śląskim i opolskim. Rozciąga się na obszarze 17 780 ha. Składa się z 12 leśnictw: Kotlarnia, Borowiec, Krasiejów, Bargłówka, Stanica, Rudy, Lubieszów, Solarnia, Nędza, Szymocice, Ponięcice, Baborów. O naszych lasach mówimy, że są zielonymi płucami śląska i aby się o tym przekonać wystarczy zerknąć na mapę. Nadleśnictwo Rudy Raciborskie jest „zieloną wyspą”, dlatego mnóstwo ludzi z dużych miast przyjeżdża do lasów nadleśnictwa, aby odpocząć w naszych lasach. Część ludzi przyjeżdża z rowerami i pomimo, że jest tylko jedna wyznaczona ścieżka rowerowa to większość dróg została oznakowana i nazwana. Ciekawostką jest to, że Cystersi stworzyli pierwszy podział powierzchniowy tych lasów, poprzez budowę sieci dróg leśnych, które odchodzą się promieniście od Rud Raciborskich oraz leśniczówek i dlatego teraz możemy cieszyć się jazdą rowerem po tej sieci dróg. Nazwy tych dróg są związane z historią, np. droga o nazwie „Zakazana” była tylko do dyspozycji księcia. Musimy pamiętać, że lasy naszego nadleśnictwa pierwotnie były własnością zakonu Cystersów, a dopiero w 1810 tereny Nadleśnictwa przeszły na własność Książąt Raciborskich oraz innych rodzin magnackich. Ze względu na mocne zanieczyszczenie terenu śląskiego poprzez przemysł, tak ważna jest ochrona drzewostanu, odpowiednia gospodarka leśna, a także tworzenie parków i rezerwatów krajobrazowych. Niestety w latach 90 -tych (1992 r. ) nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności pojawił się pożar który przemienił się w jeden z największych pożarów w Europie. Strawił on w całości 10 tyś ha gdzie w samym Nadleśnictwie Rudy Raciborskie 4, 5 tyś ha. Poprzez starania nadleśnictwa został odnowiony cały ten obszar. Nadleśnictwo Rudy Raciborskie Leśniczówka Krasiejów Leśniczówka w Kuźni Raciborskiej Leśniczówka Borowiec
Ciekawe miejsca w naszym Nadleśnictwie Chodząc lasami naszego nadleśnictwa obcowaliśmy z przyrodą i poznawaliśmy jego historię. Odkrywaliśmy wiele ciekawych miejsc. Jednym z nich jest Uroczysko Orły które znajduje się na skrzyżowaniu dróg. Leży tam duży kamień z napisem Orły na pamiątkę dawnych wydarzeń. Widzieliśmy tam tablicę z której dowiedzieliśmy się, że było to miejsce alarmowe powstańców śląskich. Ciekawym miejscem, które odwiedziliśmy był Staw Księcia Pana. Znajduje się tam duża polana na której widzieliśmy nieduży staw. Dowiedzieliśmy się, że staw księcia powstał z inicjatywy samego księcia. Książę poił tam swoje konie podczas polowania. Świetne miejsce na biwak i wypad na weekend. Warto zobaczyć również „Magdalenkę”. Jest to drewniana kaplica, która została wybudowana w samym środku lasu. Z Magdalenką związane jest kilka legend. Jedna z nich mówi o tym, że została wybudowana z wdzięczności za ocalenie zaginionej podczas polowania córki księcia. Miejscem bardzo urokliwym i związanym z historią naszych lasów jest Hubertus jest źródłem w lesie, od którego nazwę wzięła leśna droga. Droga ta była jednym z głównych szlaków, po których poruszali się Cystersi oraz kupcy udający się do Zwonowic (okolice Rybnika) lub do klasztoru stąd inna nazwa tej drogi: „zwonowska”. Z tą drogą związana jest ciekawa legenda, na drodze tej czaili się rozbójnicy napadający na kupców podążających w obie strony. Fot. Adam Wajner Droga leśna Hubertus Źródło Hubertus Uroczysko Orły Staw Księcia Pana
Ciekawi ludzie pracujący w Nadleśnictwie Opisując nasze nadleśnictwo, warto wspomnieć o ciekawych ludziach pracujących tam na co dzień. Przy okazji przygotowania prezentacji poznaliśmy kilku wspaniałych ludzi, którzy łączą pracę z pasją. Jedną z tych osób jest p. Tomasz Sczansny – fotograf przyrody, autor niektórych zamieszczonych zdjęć w prezentacji, który w roku 2008 oraz 2009 zdobył pierwsze miejsce w konkursie organizowanym przez "Las Polski". Dwukrotnie otrzymał pierwsze miejsce, a w 2011 r. grand prix w ogólnopolskim konkursie fotograficznym "Foto-Leśnik". W roku 2014 zdobył grand prix w konkursie "Cztery pory lasu" organizowanym przez "Echa leśne". Przyznano mu także pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Konkursie na Fotografa Roku 2015 w kategorii "Świat w naszych rękach". W latach 2010 -2013 brał współudział w międzynarodowej wystawie "Zwierzpospolita Polska", a w roku 2014 w ogólnopolskiej wystawie "Natura 2000 w województwie śląskim". Od 2011 r. należy do Związku Polskich Fotografów Przyrody. Swoje zdjęcia wraz z artykułami publikuje w magazynach oraz książkach związanych z tematyką przyrodniczą. Prowadzi badania ornitologicze Mówi o sobie: „Większość moich zainteresować związana jest z przyrodą, a fotografia jest doskonałym ich łącznikiem. Fotografia pozwala mi zatrzymać na dłuższą chwilę ulotne momenty w świecie przyrody, które zwykle są niepowtarzalne. Dzięki niej mogę podzielić się z innymi moimi przeżyciami oraz obrazami jakie dane są mi oglądać. Często są to chwile kiedy większość ludzi jeszcze śpi. Moment zwolnienia migawki, poprzedza wiele przygotowań m. in. wyszukanie danego gatunku, obserwacje terenu, budowa czatowni, czasem nawet ubieganie się o potrzebne zezwolenia. Dlatego też każda fotografia posiada swoją odrębną historię. Aby wykonać daną fotografię, bardzo często poświęcić jej trzeba kilka wyjść w teren, rozpocząć dzień o 2 w nocy oraz przesiadywać w czatowni nawet 16 godzin. Nie zawsze jednak się udaje. Ponieważ zwykle jestem ukryty, to dzięki temu z bardzo bliska mogę oglądać swobodnie zachowujące się zwierzęta, które normalnie uciekają przed człowiekiem widząc go z bardzo daleka”. Fot. Tomasz Sczansny Czatownia, zdjęcie „od kuchni” Fot. Tomasz Sczansny Zdjęcie „od kuchni”
Gospodarka szkółkarska W wywiadzie jaki przeprowadziliśmy z p. Nadleśniczym Nadleśnictwa Rudy Raciborskiej dowiedzieliśmy się, że gospodarka leśna to działania leśników, którzy dbają o trwałość lasu. Leśnicy zajmują się całymi drzewostanami. Chodzi o to aby las trwał cały czas i aby nie stanąć przed problemem, że las nam umrze. Leśnicy naśladują naturę. Niektóre fragmenty lasu są wycinane, aby posadzić nowe sadzonki. Żeby las trwał wiecznie. Skąd są sadzonki ? W naszym Nadleśnictwie istnieje największa w Polsce szkółka kontenerowa. Byliśmy tam z wizytą i poniżej opisaliśmy co zaobserwowaliśmy: Jadąc w stronę szkółki leśnej jechaliśmy leśną drogą, a po bokach której rosły przepiękne, duże drzewa liściaste. Na początku zwiedzania poszliśmy do dużej świetlicy w której pani zapoznała nas z prezentacją o tropach zwierząt oraz ich odgłosach. Następnie zobaczyliśmy wielkie chłodziarnie, w których przechowywano nasiona. Kolejną rzeczą, którą zwiedziliśmy było podlewanie i pielęgnowanie sadzonek. Później pan wytłumaczył nam, że gdy jest mróz, to żeby sadzonki, kiełki i małe drzewka nie zmarzły sztucznie pokrywa się je śniegiem. Do szkółki leśnej w Nędzy, leśnictwa przesyłają swoje nasionka do hodowli i pielęgnacji, a wyrośnięte sadzonki są zwracane ich właścicielom z całej Polski. W tym roku otrzymali zamówienie na 7 mln sadzonek ! A cała szkółka potrafi wyhodować 10 mln sadzonek rocznie. Szkółka w Nędzy jako pierwsza zastosowała „produkcję” sadzonek w plastikowych doniczkach (dlatego nazwa szkółka kontenerowa) wypełnionych ziemią, co pozwala na sadzenie drzewek przez cały okres wiosna/lato/jesień. Leśna Szkółka Kontenerowa w Nędzy
Edukacja i walory naszego Nadleśnictwa Zielona Klasa Podczas wycieczki po naszych lasach przekonaliśmy się, że nasze nadleśnictwo prowadzi działalność edukacyjną dla dzieci i młodzieży. Wprowadzono zajęcia w lesie w tak zwanej „Zielonej Klasie” gdzie można zdobyć wiedzę na temat lasu. Znajduje się ona na ścieżce rowej, która jak się dowiedzieliśmy jest „Leśną Dydaktyczną Ścieżką Rowerową”. Powstała ona na przełomie 2002/2003 roku i składa się z 35 tablic o tematyce leśnej, przyrodniczej i historycznej. Ścieżka ta ma długość 16 km i biegnie przez leśnictwo Bargłówka i Borowiec aż po granice pożarzyska z 1992 roku. Nie jest to jedyna ścieżka dydaktyczna na terenie naszego nadleśnictwa. W sąsiedztwie Starego Opactwa Pocysterskiego w Rudach znajduje się Ścieżka przyrodniczo-leśna w Leśnictwie Stanica. Inne tego typu ścieżki napotykamy na terenie Leśnictwa Lubieszów w województwie opolskim oraz w Szymocicach. Podczas wycieczki ścieżką dydaktyczną w Szymocicach widzieliśmy tablice informacyjne. Na każdej z tych tablic można było przeczytać wiele ciekawostek o drzewach i zwierzętach występujących w naszym nadleśnictwie, a także o tym jakie są funkcje lasu. Można było zobaczyć jak Ścieżka przyrodzniczo-leśna wygląda przekrój pnia oraz deska z różnych rodzajów drzew. Dowiedzieliśmy się tam także jak wyglądają tropy zwierząt naszych lasów. Tropy zostały przedstawione w taki nietypowy sposób, że nawet osoby niewidome mogą się z nimi zapoznać. Pod koniec wycieczki zabrano nas na platformę widokową, z której rozciąga się widok na fragment spalonego lasu. Fragment specjalnie został odnowiony, aby turyści mogli zapoznać się jak wyglądał las po pożarze. Na platformie znajdują się też informacje na temat pożarów w lasach. Widok na spalony las Ścieżka przyrodzniczo-leśna Platforma Widokowa
Wydarzenia odbywające się w naszych lasach Nasze nadleśnictwo bierze czynny udział w różnego rodzaju imprezach, organizowanych przez organizacje i stowarzyszenia. Jedną z ciekawych imprez jest Wyścig psich zaprzęgów czyli Lubieszowski CROSS Memoriał Bożeny Radłowskiej pod patronatem Wójta Gminy Bierawa Krzysztofa Ficonia. W tym roku odbył się już po raz XV. Widzieliśmy tam bardzo szybkie psy ciągnące rowery, wózki a także biegnących właścicieli. Będąc na wyścigach poznaliśmy mistrza świata w psich zaprzęgach oraz pieski, które się do tego przyczyniły. Każdego roku w sierpniu bierzemy udział w Rodzinnym Rajdzie Rowerowym „szlakiem pożaru 1992 r. ” Na trasie rajdu przygotowane są konkurencje w których możemy wykazać się wiedzą na temat bezpieczeństwa w lesie, przyrody leśnej i zagadnień związanych z ochroną przeciwpożarową lasu. Przemierzając trasę rajdu mamy okazję zobaczyć jak bardzo zmienił się las w przeciągu 10 ostatnich lat. Wyścigi psich zaprzęgów Źródło: http: //www. kuzniakultury. pl Rodzinny Rajd Rodzinny Szlakiem Pożarzyska Inną ciekawą imprezą pod patronatem naszego nadleśnictwa jest pierwszy Kuźniański Półmaraton Leśny. Odbył się on 17 kwietnia 2016 na stadionie w Kuźni Raciborskiej. Brało w nim udział 500 zawodników. Zawodnicy biegli trasą wśród odnowionego lasu po pożarze. Fot. Piotr Arent Półmaraton Leśny
Parki krajobrazowe i rezerwaty w naszym Nadleśnictwie Rezerwat Przyrody „Łężczok" Na terenie nasze Nadleśnictwa utworzono Rezerwat Przyrody „Łężczok” jako obszar leśno-stawowy aby chronić rzadki gatunek rośliny kotewkę orzecha wodnego. W każdy weekend odwiedza go bardzo dużo ludzi, którzy chcą odpocząć na w otoczeniu przyrody. Na terenie rezerwatu można zobaczyć wiele gatunków roślin, szczególne piękne są w maju kwitnące, dywany czosnku niedźwiedziego. Podczas spacerowania po rezerwacie można również podziwiać pływające dumne łabędzie, perkozy, a także bardzo rzadkie ptakie jak: kaczki hełmiatki, sieweczki rzeczne czy rybitwy rzeczne, jest to prawdziwy raj dla wielbicieli ptaków, ornitologów czy fotografów. Wędrując po parku chodzi się aleją wysadzaną drzewami, mija się stary zniszczony dworek myśliwski, w którym przebywał sam cesarz niemiecki będąc na polowaniach, a w pobliżu znajduje się ponad 400 -letni dąb „Sobieskiego”, który zasadził wg legendy sam Jan III Sobieski idąc z wojskiem na odsiecz Wiednia. Perkoz Dopływ do stawów Łężczok Fot. Tomasz Sczansny Czosnek niedźwiedzi Ścieżka w Łężczoku Zachód słońca w Łężczoku
Fot. Tomasz Sczansny Parki krajobrazowe i rezerwaty w naszym Nadleśnictwie Rezerwat Przyrody „Rozumice" Rezerwat ten został utworzony w 2000 roku po to, aby chronić rzadkie gatunki roślin między innymi Cieszynianki Wiosennej. Ciekawą informacją jest, że kiedy rezerwat został utworzony cieszynianki ubywa. Okazało się, że cieszynianka rośnie tylko na terenach leśnych ale potrzebuje także światła, odkąd powstał rezerwat Leśnicy nie wycinają drzew (nie przerzedzają lasu) i cieszynianka nie ma dostatecznej ilości światła aby się rozwijać. Na terenie rezerwatu jest obecnie ok 171 gatunków roślin. Rezerwat Przyrody „Góra Gipsowa„ Utworzony został 24 grudnia 1957 r. na południowym stoku Góry Gipsowej, aby zachować skupiska roślin stepowych, które mimo, że zajmuje niewielką część to stanowi najbogatsze i najlepiej zachowane zbiorowisko roślin ciepłolubnych. Najpopularniejszą rośliną tego rezerwatu jest dziewięćsił bezłodygowy. Kwitnie on od lipca do września. Kwiatostan otwiera się tylko gdy padają na niego promienie słoneczne a zamyka się wtedy, gdy w powietrzu jest wilgotno. Park krajobrazowy „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich” Jest to największy rezerwat w naszym nadleśnictwie i został utworzony w 1993 roku na obszarze wielowiekowej działalności cystersów. Jest to pozostałość po Puszczy Śląskiej i dominują tutaj bory. Znajduje się tutaj ponad 100 gatunków roślin rzadkich i chronionych. Około 150 gatunków ptaków lęgowych. Przebywają tu Bieliki, oraz inne ptaki chronione, także bobry, borsuki, sarny, daniele. Będąc w tym parku zaobserwowaliśmy duże stawy, szuwary i rozlewiska, które są miejscem dla ptaków lęgowych i przelotnych. Można spotkać na ścieżce majestatyczne jelenie. Przez sam środek Parku przepływa rzeka Ruda, która wije się wspaniałymi meandrami. W okresie letnim odbywają się spływy kajakowe. W 2015 roku, rzeka otrzymała tytuł Rzeki Roku. Nad rzeką można zobaczyć nawet Zimorodki. Park przecinają liczne ścieżki i drogi leśne, które wspaniale nadają się na wycieczki rowe czy piesze. Powierzchnia Parku wynosi 49 387 ha. Rezerwat Góra Gipsowa Fot. Tomasz Sczansny Cieszynianka Fot. Adam Wajner lilia złotogłów z Rozumic Gdzieś w Parku Rzeka Ruda w Parku Źródło strona int. Gmina Kietrz Fot. Adam Wajner Źródło Wikipedia Dziewięćsił bezłodygowy
Podsumowanie Przygotowując prezentację korzystaliśmy z wiedzy p. Nadleśniczego m. in. przeprowadziliśmy wywiad, doświadczenia fotografów przyrody pracujących w Nadleśnictwie oraz korzystaliśmy z własnych obserwacji jeżdżąc na wycieczki. Niestety nie zawsze była możliwość zrobienia własnych zdjęć, dlatego korzystaliśmy z uprzejmości p. Piotra Arenta, Adama Wajnera oraz wspomnianego już Tomasz Sczansnego. Mieliśmy okazję dowiedzieć się, że Nadleśnictwo to nie tylko wycinanie drzew i zarabianie pieniędzy na sprzedaży drewna, lecz także zarządzanie nim, dbanie aby drzewostan był zdrowy poprzez regularne odnawianie go, ochrona przed pożarami i szkodnikami. Nadleśnictwo zajmuje się także edukacją dzieci i młodzieży. Co roku nasze Nadleśnictwo odwiedza ok. 3000 ludzi. Chcielibyśmy mocno podziękować za wszelką pomoc pracownikom Nadleśnictwa p. Nadleśniczemu Robertowi Pabianowi, p. Piotrowi Arentowi oraz p. Tomaszowi Sczansnemu. Dziękujemy także p. Adamowi Wajnerowi za pozwolenie wykorzystania swoich zdjęć. Jeśli nie zaznaczono inaczej zdjęcia są własnością Kacper Powroźnik (z tatą). Wywiad z p. Nadleśniczym Robertem Pabianem Kacper Powroźnik, Wiktoria Szyra, Patrycja Serafin Szkoła Podstawowa im. Jana Wawrzynka w Zespole Szkół Ogólnokształcących Klasa 5 b Szkoła podstawowa
- Slides: 10