Choroby zwierzt EPIZOOTIOLOGIA To nauka zajmujca si badaniem
Choroby zwierząt
EPIZOOTIOLOGIA To nauka zajmująca się badaniem przyczyn powstawania i szerzenia się chorób zakaźnych wśród zwierząt oraz ustalaniem zasad ich zwalczania
ŁAŃCUCH EPIZOOTYCZNY to kilka czynników, których wspólne działanie jest warunkiem rozwoju choroby. Czynniki tworzące łańcuch epizootyczny to: v. Obecność zarazka wywołującego chorobę v. Czynniki ułatwiające przenoszenie drobnoustrojów chorobotwórczych ze źródła zakażenia i wnikniecie zarazków do organizmu zwierzęcego v. Wrażliwość na zakażenie, ułatwiająca namnożenie zarazka w organiźmie i rozwój choroby
ZRÓDŁA ZAKAŻENIA Chore zwierzęta Nosiciele zarazków Pierwotne źródła zakażenia Zarazki występujące w organiźmie zwierzęcia Wydostają się z kałem, moczem, wydzielinami z nosa, gardła, mlekiem, nasieniem, wodach płodowych i błonach płodowych Zarazki z gleby, paszy, ściółki, wody i pastwiska Wtórne źródła zakażenia Zarazki występujące poza organizmem zwierzęcia
DROGI ZAKAŻENIA Bezpośrednie od chorego zwierzęcia Choroby zakaźne zaraźliwe Źródłem zakażenia jest pośrednio lub bezpośrednio chore zwierzę Pośrednie przez zakażone przedmioty, paszę, wodę i żywych przenosicieli jak człowiek, gryzoń czy owad. Choroby zakaźne niezaraźliwe Zarazek wnika z otoczenia a nie z innego zwierzęcia
DROGI WEJŚCIA ZARAZKA ØJama gębowa ØUkład oddechowy ØBłony śluzowe naturalnych otworów ciała ØUszkodzona skóra ØUkład rozrodczy ØStrzyki PO WNIKNĘCIU Zarazek łamie bariery obronne organizmu i rozprzestrzenia się poprzez układ krwionośny, limfatyczny, nerwowy oraz dzięki styczności i ciągłości tkanek, namnaża….
ZAKAŻENIE Jest to namnażanie się zarazków i wywoływanie przez to charakterystycznych objawów i reakcji ze strony zaatakowanego organizmu. RÓŻNE POSTACIE PRZEBIEGU CHOROBY Nadostra – wysoka śmiertelność i brak typowych objawów klinicznych. Ostra – silne objawy kliniczne i często duża śmiertelność Podostra – słabiej wyrażone i mniej nasilone objawy Przewlekła – powodowana przez przyczyny działające w sposób długotrwały niegwałtowny, z niewyraźnymi i słabo nasilonymi objawami
Dokumentacja Pomaga w rozpoznaniu choroby poprzez analizę danych zebranych przez hodowcę. Obejmują one wyniki rozrodu i odchowu zwierząt oraz wskaźniki ich produkcyjności. Często jednak trzeba wykonać badania laboratoryjne lub sekcję zwłok. Obrona własna Mechanizmy odporności WRODZONA NABYTA
Dzięki odporności organizm może utrzymać czynności poszczególnych narządów na właściwym poziomie i doprowadzić do zwalczenia choroby Nadzór i monitoring na szczeblu międzynarodowym - Międzynarodowy Urząd Epizootii Jest to organizacja na forum światowym zajmująca się tworzeniem systemu informacji o wystąpieniu i rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych i inwazyjnych. Dostarcza oficjalnych danych dla wczesnego ostrzegania państw członkowskich o niebezpieczeństwie przeniesienia chorób na ich teren. OIE utworzył listę chorób zgłaszanych i uznanych za szczególnie groźne dla zwierząt.
Nadzór i monitoring na poziomie krajowym Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 lutego 2006 roku w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt podlegających notyfikacji w Unii Europejskiej oraz zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o tych chorobach Nadzór nad zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt sprawuje Inspekcja Weterynaryjna Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z dnia 11 marca 2004 roku normująca zagadnienia weterynaryjne z zakresu chorób zakaźnych. Akt ten zawiera listę chorób podlegających obowiązkowi zwalczania, obowiązkowi rejestracji, wykaz chorób podlegających zakazowi szczepień, wykaz chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania.
Zwalczanie chorób zakaźnych to Zgłaszanie, zapobieganie dalszemu szerzeniu się, wykrywanie, kontrola, likwidowanie chorób zakaźnych, czyszczenie i odkażanie oraz postępowanie przy ponownym umieszczaniu zwierząt w gospodarstwie. Zasady postępowania w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt: • Niezwłoczne zawiadomienie Inspekcji Weterynaryjnej, lub najbliższego podmiotu • Pozostawienie zwierząt w miejscu ich stałego przebywania i nie wprowadzanie tam innych zwierząt • Niedopuszczenie w miejsce zdarzenia osób postronnych • Wstrzymanie wszelkiego obrotu artykułami pochodzenia zwierzęcego, nieruszanie ściółki, zwłok itp. • Udostępnienie i pomoc weterynarii w badaniu • Współdziałanie ze służbami porządkowymi
Działania profilaktyczne: Działania zmierzające do likwidacji i izolacji źródeł zakażenia Ograniczenie i uniemożliwienie przeniesienia choroby Stymulacja odporności zwierząt wrażliwych na zakażenie kwarantanna, izolatka dla zwierząt chorych, utylizacja zwierząt padłych, leczenie chorych, w skrajnych przypadkach wybijanie zwierząt chorych, regularne przeprowadzanie dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji pomieszczeń inwentarskich, utrzymanie zwierząt w należytym dobrostanie co obniży stres podnosząc odporność.
WYKAZ CHORÓB ZAKAŹNYCH BYDŁA PODLEGAJĄCYCH OBOWIĄZKOWI ZWALCZANIA 1. Pryszczyca - FMD 2. Księgosusz - Rinderpest 3. Zaraza płucna bydła – Contagous bovine pleuropneumonia- CBPP 4. Guzowata choroba skóry bydła –Lumpy skin disease - LSD 5. Gorączka doliny Rift –Rift valley fever 6. Choroba niebieskiego języka - Bluetongue 7. Wścieklizna -Rabies 8. Wąglik - Antrax 9. Gruźlica bydła –Bovine tuberculosis 10. Bruceloza bydła – Brucellosis abortus 11. Enzootyczna białaczka bydła – Enzootic bovine leucosis - EBL 12. Gąbczasta encefalopatia
WYKAZ CHORÓB ZAKAŹNYCH BYDŁA PODLEGAJĄCYCH OBOWIĄZKOWI REJESTRACJI 1. Paratuberkuloza 2. Listerioza 3. Toksoplazmoza 4. Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy/ otręt bydła 5. Choroba mętwikowa bydła 6. Zaraza rzęsistkowa bydła 7. Gorączka Q 8. Salmoneloza bydła
OPORNOŚĆ NA CZYNNIKI ŚRODOWISKOW • w kale bydlęcym na łące prątki są zakaźne przez 13 dni • w oborze do 150 dni • bezpośrednie promienie słoneczne inaktywują prątki po 5 godzin • rozproszone światło słoneczne zabija je po 5 -7 dniach • w temp. 65°C giną dopiero po 30 minutach
OBJAWY KLINICZNE • różnią się one w zależności od miejsca lokalizacji procesu gruźliczego • cechą charakterystyczną choroby jest przewlekły przebieg • najczęściej charakterystyczne objawy kliniczne nie występują Głównym źródłem zakażenia są • zakażone zwierzęta wydalające prątki z wydalinami i wydzielinami • zakażenie bezpośrednie drogą aerogenną i pokarmową • rzadziej pośrednie przez paszę, wodę, ściółkę
Choroba niebieskiego języka - podlega obowiązkowi zwalczania i zgłaszania
Jest chorobą wirusową występującą wśród przeżuwaczy głownie u owiec. Zwierzęta zarażają się przez owady kłująco- ssące (nie bezpośrednio od siebie). Choroba objawia się wysoka temperaturą ciała dochodzącą do 42 0 C, spadkiem kondycji, obniżeniem żywotności którą obserwujemy na co dzień u zwierzęcia. Efektem zmian zapalnych i uszkodzeniem naczyń jest obrzęk warg, powiek i małżowin usznych, silne zaczerwienienie błony śluzowej policzków i jamy nosowej, obecność drobnych wybroczyn na śluzówce jamy ustnej i nosowej, oraz owrzodzenie błon śluzowych. Język jest przekrwiony, obrzękły, siny i wystaje z jamy ustnej.
Pryszczyca Podlega obowiązkowi zgłaszania i zwalczania
Choroba wirusowa, wyjątkowo zakaźna i zaraźliwa, szczególnie szybko szerzy się wśród zwierząt. Podatne na zakażenie są zwierzęta parzystokopytne. Choroba rozpoczyna się gorączką, brakiem apetytu , osowiałością, bolesnym zapaleniem dziąseł oraz gwałtownym obniżeniem mleczności u krów, na błonie śluzowej policzków, dziąseł, języka, na skórze wymienia i okolicach racic pojawiają się pęcherze z płynem surowiczym, które następnie pękają i pozostawiają nadżerki. Pryszczyca jest zwalczana z urzędu w skali światowej. Szczegółowe instrukcje zwalczania pryszczycy w Polsce zawiera Rozporządzenie MRi. RW z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowego sposobu…. .
Choroba pęcherzykowa świń - to wirusowa zakaźna choroba, charakteryzująca się występowaniem pęcherzyków na kończynach, ryju, błonie śluzowej jamy ustnej, a u macior na listwie mlecznej. - Wirus namnaża się w komórkach nabłonka, powodując powstanie pęcherzyków pierwotnych. Objawy choroby nie są jednoznaczne. Można zaobserwować brak apetytu, podwyższoną temperaturę powyżej 41 stopni Celsjusza, a także ostrożny, chwiejny chód. Po paru dniach pojawiają się pęcherzyki w szparach międzyracicowych, na ryju oraz na gruczole mlekowym. Po tygodniu pękają. U części pogłowia można zauważyć objawy związane z układem nerwowym m. in. porażenie i wiosłowanie kończyn. Mogą one prowadzić do śmierci. - U niektórych prośnych loch mogą występować ronienia
Afrykański pomór świń - podlega obowiązkowi zgłaszania i urzędowego zwalczania
Wszystkie zwierzęta z hodowli zostają zabite, a ich mięso spalone. To jedyna procedura w przypadku pojawienia się afrykańskiego pomoru świń. Nawet, jeśli chore jest tylko jedno zwierzę, zabija się wszystkie. Leczenie pozostałych chorych osobników jest wręcz zakazane ze względu na zbyt wysokie ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. ASF może być przenoszona również przez ludzi, choć człowiek nie zachoruje na pomór świń.
Wirus wnika do organizmu najczęściej przez przewód pokarmowy, ale również przez drogi oddechowe, rany na skórze, czy drogą płciową (zakażone nasienie). Wirus poprzez naczynia krwionośne i limfatyczne dostaje się do komórek odpornościowych tkanek (migdałki, węzły chłonne żuchwowe), a potem do innych narządów, gdzie intensywnie namnaża się. Następnie powraca do układu krwionośnego, w którym przebywa do śmierci zwierzęcia.
OBJAWY KLINICZNE – (grupy wiekowe): Wszystkie grupy wiekowe; - wysoka wewnętrzna ciepłota ciała -40 -42 o. C - padnięcia - sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała - drobne wybroczyny na skórze - duszność - pienisty, czasami krwisty wypływ z nosa - zapalenie spojówek - biegunka, często z domieszką krwi - Wymioty Lochy: - ronienia PRZYCZYNY/CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE: - kontakt ze świniami nosicielami - kontakt z dzikami - skażone pojazdy - skarmianie zlewek kuchennych - brak właściwej bioasekuracji
ROZPOZNANIE: Wystąpienie objawów klinicznych opisanych powyżej. Badania laboratoryjne są wymagane w celu potwierdzenia diagnozy. Profilaktyka swoista; Brak szczepionki przeciw ASF. LECZENIE; Leczenie świń chorych na ASF jest zabronione. Zwalczanie choroby odbywa się metodami administracyjnymi poprzez wybijanie stad świń w których pojawiła się choroba i znajdujących się w strefie zapowietrzonej.
PRZECIWDZIAŁANIE: - ogrodzenie gospodarstw utrzymujących świnie , aby zapobiec kontaktowi z dzikami - przestrzeganie zasad bioasekuracji ( nie wpuszczanie osób do chlewni z poza gospodarstwa, zmiana obuwia, dezynfekcja pojazdów wjeżdżających do gospodarstwa itd. ) - nie skarmianie zlewek kuchennych - wnikliwa obserwacja zwierząt szczególnie na obszarach potencjalnie zagrożonych występowaniem choroby.
BSE Gąbczasta encefalopatia Choroba podlega bydła obowiązkowi zwalczania oraz notyfikacji w UE, znajduje się na liście chorób zgłaszanych do OIE (Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt).
Wścieklizna czy BSE? A może ma „doła” ?
BSE Jest przewlekłą, śmiertelną chorobą neurologiczną dorosłego bydła. W jej przebiegu dochodzi do nieodwracalnych zmian degeneracyjnych w obrębie struktur mózgu. Chorobę wywołują priony - białkowe cząsteczki zakaźne, odporne na działanie czynników fizykochemicznych (np. : leków). Za podstawową drogę zarażenia uznaje się karmienie bydła paszą zwierzęcą (mączki) zawierającą czynnik zakaźny - priony. BSE jest zoonozą (choroba przechodząca na człowieka) odpowiedzialną za wywołanie u człowieka choroby Creutzfeldta - Jakoba (v. CJD). Objawy choroby: Ø Nietypowe zachowanie Ø Nadmierna wrażliwość na dotyk Ø Zgrzytanie zębami Ø Napady szału i agresji Ø Zaburzenia ruchowe Ø Spadek mleczności Ø Utrata masy ciała
Zoonoza
Najważniejsze ustawy i rozporządzenia regulujące szczegółowe wymagania prawne dotyczące ochrony zdrowia zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego : ØUstawa o ochronie zwierząt z 21 sierpnia 1997 r. ØUstawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z 11 marca 2004 r. ØUstawa o produktach pochodzenia zwierzęcego z 16 grudnia 2005 r. ØUstawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 25 sierpnia 2006 r. Ø Rozporządzenie MRi. RW z dnia 24 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt podlegających notyfikacji w UE oraz zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o tych chorobach. Ø Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
- Slides: 44