CHOROBY DIETOZALENE ALERGIE NIETOLERANCJE POKARMOWA CELIAKIA ZESP JELITOWEJ

CHOROBY DIETOZALEŻNE: ALERGIE, NIETOLERANCJE POKARMOWA, CELIAKIA, ZESPÓŁ JELITOWEJ UTRATY BIAŁKA Małgorzata Łyszkowska

POKARM NIEPRAWIDŁOWA REAKCJA ALERGIA POKARMOWA 30 – 40% NIETOLERANCJA POKARMOWA 60 – 70%

Każda niepożądana reakcja na pokarm W którą zaangażowany jest układ immunologiczny Alergia Bez związku z układem immunologicznym Nietolerancja

ð REAKCJE PSEUDOALERGICZNE ð AWERSJA POKARMOWA

HISTAMINA W POKARMACH PRODUKOWANA PRZEZ NIECHOROBOTWÓRCZE BAKTERIE WYSTĘPUJE W: DOJRZEWAJĄCYCH SERACH KIEŁBASACH (DŁUGO PRZECHOWYWANYCH) MAKRELACH, TUŃCZYKU (PRZECHOWYWANE W WYSOKICH TEMPERATURACH)

ALERGIA - 1906 rok Clemens von Pirquet

TRUDNOŚCI W ROZPOZNAWANIU ALERGII è RÓŻNORODNY MECHANIZM REAKCJI ALERGICZNYCH è RÓZNORODNOŚĆ OBJAWÓW KLINICZNYCH è OGRANICZONA CZUŁOŚĆ I SWOISTOŚĆ BADAŃ DODATKOWYCH W ROZPOZNAWANIU ALERGII

TYPY REAKCJI ALERGICZNYCH � TYP I - REAKCJA NATYCHMIASTOWA, BEZPOŚREDNIA, Ig. E ZALEŻNA, OBJAWY < 1 - 2 godz. � TYP II - REAKCJA CYTOTOKSYCZNA, CYTOLITYCZNA � TYP III - REAKCJA OPÓ� ŹNIONA, POŚREDNIA, OBJAWY PO 8 - 12 godz. max do 24 godz. � TYP IV - REAKCJA PÓŹ� NA, KOMÓRKOWA, OBJAWY PO 24 godz.

Typy reakcji alergicznych, a manifestacja kliniczna Skóra Przewód pokarmowy Układ oddechowy Typ I +++ +/- + Typ III - +++ - Typ IV + ++ ++

Testy diagnostyczne w różnych typach alergii Testy skórne RIST, RAST Typ I +++ Typ III +/- Typ IV ++ Ig. E Ig. M

NAJSILNIEJSZE ALERGENY POKARMOWE Ø Ø Ø MLEKO KROWIE: LAKTOGLOBULINA 60 - 80 % KAZEINA 60 % LAKTOALBUMINA 50 % MLEKO KOZIE JAJKO SOJA CYTRUSY, TRUSKAWKI, POZIOMKI, MALINY POMIDORY CZEKOLADA, KAKAO ORZECHY, RODZYNKI RYBY, “OWOCE MORZA” WINA, PIWA BARWNIKI ŚRODKI KONSERWUJĄCE

WSPÓŁISTNIEJĄCE ALERGIE Z ALERGIĄ NA BIAŁKO MLEKA KROWIEGO: KOZIE MLEKO JAJKO POMARAŃCZE SOJA RYBY PRODUKTY ZBOŻOWE ORZESZKI 50 - 80% 7 - 58 % 7 - 35 % 5 - 47 % 5 - 15 % 5 - 16 % 3 - 34 % ŚR. ŚR. 59% 28 % 23 % 20 % 13 % 8% 6%

RÓŻNICOWANIE ALERGII I NIETOLERANCJI POKARMOWEJ 1) WYWIAD CHOROBA ATOPOWA CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA W RODZINIE ATOPII U DZIECKA BRAK 12, 5 % JEDNO Z RODZICÓW 19, 8 % JEDNO Z RODZEŃSTWA 32, 3 % OBOJE RODZICE (RÓŻNE CHOROBY) 42, 9 % OBOJE RODZICE (TA SAMA CHOROBA) 72, 2 %

RÓŻNICOWANIE ALERGII I NIETOLERANCJI POKARMOWEJ 2) OBJAWY KLINICZNE 3) PRÓBA KARENCJI I EKSPOZYCJI

ZAPALENIE BŁONY ŚLUZOWEJ PRZEWODU POKARMOWEGO MIKROKRWAWIENIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY, POKRZYWKA, OBRZĘK ŚWIĄD SKÓRY WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY KATAR, ASTMA, ALERGICZNE ZAP. ZATOK MIGRENA ZABURZENIA ZACHOWANIA NAWRACAJĄCE I PRZEWLEKAJĄCE SIĘ BIEGUNKI WZDĘCIA BÓLE BRZUCHA NUDNOŚCI, WYMIOTY KOLKA ŚWIĄD ODBYTU ALERGIA POKARMOWA NIETOLERANCJA POKARMOWA

RÓŻNICOWANIE ALERGII I NIETOLERANCJI POKARMOWEJ 4) BADANIA LABORATORYJNE ALERGIA NIETOLERANCJA EOZYNOFILIA Ig. E, RAST ZAHAMOWANIE TRANSFORMACJI BLASTYCZNEJ ZAHAMOWANIE MIGRACJI MAKROFAGÓW (MIF) TESTY SKÓRNE BIOPSJA ŚLUZÓWKI JELITA CIENKIEGO WTO BADANIE STOLCA p. H Na, K, GLUKOZA OSMOLARNOŚĆ SUBSTANCJE REDUKUJĄCE W KALE BIOPSJA ŚLUZÓWKI JELITA CIENKIEGO

LECZENIE ALERGII POKARMOWYCH è ð ð ELIMINACJA ALERGENU !!! FARMAKOTERAPIA IMMUNOTERAPIA

ELIMINACJA PEŁNEGO BIAŁKA MLEKA KROWIEGO < 1 ROKU ŻYCIA KARMIENIE MLEKIEM MATKI HYDROLIZATY O ZNACZNYM STOPNIU HYDROLIZY POKARMY POZAMLECZNE PO 4 - 6 m-cach 1 - 2 ROK ŻYCIA DIETA BEZMLECZNA SUBSTYTUCJA MLEKA KROWIEGO EW. SUBSTYTUCJA Ca, P

MIESZANKI BEZMLECZNE ZAMIAST PEŁNEGO BIAŁKA MLEKA KROWIEGO ◦ IZOLATY SOJOWE ◦ HYDROLIZATY KAZEINY BIAŁEK SERWATKOWYCH KAZEINY I BIAŁEK SERWATKOWYCH ZAMIAST LAKTOZY ◦ POLIMERY GLUKOZY DEKSTRYNY (10 - 20 cz. ) MALTODEKSTRYNY (5 - 10 cz. ) SYROP KUKURYDZIANY (3 - 5 cz. )

NABYCIE TOLERANCJI NA BIAŁKA MLEKA KROWIEGO 6 - 9 MIESIĘC ŻYCIA 80 % 2 ROK ŻYCIA 15 % objawy alergii 5 ROK ŻYCIA 2, 5 % (+) NIE USTĘPUJE 2, 5 % PROWOKACJA PO : 3 m-cach diety bezmlecznej - NAWRÓT 100 % 4 - 6 m-cach - NAWRÓT 53% 7 - 12 m-cach - NAWRÓT 32% 13 - 24 m-cach - NAWRÓT 25 %

Diety przemysłowe, a alergia Rodzaj mieszanki Charakterystyka cząsteczek Diety polimeryczne Hydrolizaty o nieznacznym stopniu hydrolizy Hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy Pełne Łańcuchy kilkunastu aminokwasów Głównie dwutrzy-, czteropeptydy i wolne aminokwasy Diety elementarne Aminokwasy Ryzyko wystąpienia alergii na podane białko Zastosowanie Objawy alergii (-), rodzinny wywiad atopowym (-) Objawy alergii (-), rodzinny wywiad atopowy (+) Objawy alergii (+) Alergia (+) Brak poprawy po hydrolizatach o znacznym stopniu hydrolizy

Hydrolizaty o znacznym stopniu hydrolizy

NIETOLERANCJE POKARMOWE è PIERWOTNE laktoza ( laktaza) sacharoza, maltoza, skrobia ( sachraza - izomaltaza) trehaloza ( trehalaza) glukoza - galaktoza fruktoza è WTÓRNE ( akt. wszystkich disacharydaz)

maltoza amyloza Skrobia (glukoza+glukoza) maltotrioza (glukoza+glukoza) amylopektyna - dekstryny izomaltaza ( - dekstrynaza) glukoza sacharoza laktoza maltoza sacharaza laktaza maltaza glukoza + fruktoza glukoza + galaktoza glukoza + glukoza

PORÓWNANIE AKTYWNOŚCI DISACHARYDAZ MALTAZA 10 : SACHARAZA 3 IZOMALTAZA : 3 LAKTAZA : 1

LAKTAZA NIE JEST ENZYMEM INDUKUJĄCYM OD 12 hbd STWIERDZA SIĘ JEJ AKTYWNOŚĆ W JELICIE 35 - 38 hbd - 70% AKTYWNOŚCI PO URODZENIU DO 2 - 5 ROKU ŻYCIA AKTYWNOŚĆ WYSOKA

HIPOLAKTAZJA Postać Początek Czas trwania Leczenie Wrodzona (wczesna) Okres noworodkowo niemowlęcy Całe życie Dieta bezlaktozowa Typu dorosłych > 3 roku życia Całe życie Dieta bezlaktozowa Kilka tygodni Dieta ubogo- / bezlaktozowa + leczenie choroby podstawowej Wtórna

ZAWARTOŚĆ LAKTOZY : LODY MLEKO JOGURT KEFIR ŚMIETANA SER BIAŁY SERY TWARDE 7, 0 g / 100 ml 5, 0 g / 100 ml 4, 8 g / 100 ml 4, 0 g / 100 ml 3, 0 g / 100 g 1, 0 g / 100 g

SACHAROZA

FRUKTOZA ZDOLNOŚĆ DO SPOŻYCIA 50% OSÓB NIE WCHŁANIA 40 g / DOBĘ 20% OSÓB NIE WCHŁANIA 1 g / DOBĘ (ZWŁ. DZIECI) SŁODSZA, TAŃSZA NIŻ SACHAROZA GLUKOZA POPRAWIA JEJ WCHŁANIANIE

FRUKTOZA DUŻA ZAWARTOŚĆ MIÓD OWOCE NAPOJE GAZOWANE I SOKI ( 1 SZKL. COCA COLI - 16 g FRUKTOZY 1 SZKL. SOKU JABŁKOWEGO - 15 - 20 g FRUKTOZY) SŁODYCZE (DOSŁADZANE FRUKTOZĄ) SŁODZIKI

SORBITOL DUŻA ZAWARTOŚĆ NATURALNY ALKOHOL OWOCOWY GUMA DO ŻUCIA ( 1 SZTUKA - 1, 25 - 2, 2 g) OWOCE I SOKI ( 1 SZKL. SOKU JABŁKOWEGO - 0, 75 - 2, 5 g) NAPOJE GAZOWANE SŁODYCZE SŁODZIKI

ZAWARTOŚĆ CUKRÓW W OWOCACH

Zespół jelitowej utraty białka Patologia układu chłonnego

Patologiczne rozszerzenia drobnych naczyń chłonnych w obrębie żołądka, jelit Postać ograniczona do krótkiego odcinka przewodu pokarmowego Resekcja zmienionego odcinka przewodu pokarmowego Postać rozległa obejmująca np. całe jelito cienkie Leczenie żywieniowe

Objawy Przewlekła biegunka Niedożywienie Hipoproteinemia, hipocholesterolemia, hipotrójglicerydemia, niedobór wit. rozp. w tłuszczach Obrzęki, wodobrzusze

Leczenie postaci rozległej Żywienie drogą przewodu pokarmowego Dieta bogatobiałkowa Dieta bogata w MCT brak poprawy Żywienie pozajelitowe

Diety bogatobiałkowe + MCT Niemowlęta, małe dzieci ◦ ◦ ◦ Bebilon Pepti MCT Elecare Humana MCT Frebini energy Drink Nutrini Peptisorb* + olej MCT * dożołądkowo, dojelitowo Dzieci starsze, dorośli ◦ ◦ ◦ Peptisorb* Survimed OPD* Supportan Drink Ensure Plus HN Reconvan* Fresubin HP energy* + olej MCT

Choroba trzewna = celiakia Pierwotny zespół złego wchłaniania

Reakcja immunologiczna wywołana glutenem Destrukcja śluzówki jelita cienkiego Zanik kosmków jelitowych Zaburzenia trawienia kontaktowego i wchłaniania Przewlekła biegunka i niedożywienie

Leczenie Ø Dieta bezglutenowa przez całe życie