CHNG 3 K TON NGHIP V TN DNG

CHƯƠNG 3 KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG

Mục tiêu § Hiểu khái niệm, quy trình tín dụng tại NHTM § Hiểu và vận dụng được các nguyên tắc kế toán § Xử lý được các tình huống liên quan nghiệp vụ tín dụng 2

Noäi dung TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG KẾ TOÁN DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ CHO VAY KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ CHIẾT KHẤU GIẤY TỜ CÓ GIÁ KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ BẢO LÃNH 3

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO -Chuaån möïc soá 14 – Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc theo Quyeát ñònh soá 149/2001/QÑ – BTC ngaøy 31/12/2001 cuûa Boä tröôûng BTC. -TT 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016, quy định về cho vay. -QĐ 1325/2004/QĐ-NHNN Quy chế chiết khấu, tái chiết khấu GTCG của TCTD đối với KH - TT 07/2015/TT-NHNN Quy định bảo lãnh ngân hàng -Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 và Thông tư số 09/2014/TT-NHNN ngày 18/3/2014 về “Quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa Toå chöùc tín duïng”. 4

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO - Thoâng tö 19/2013/TT-NHNN quy ñònh mua baùn vaø xöû lyù nôï xaáu cuûa coâng quy quaûn lyù taøi saûn cuûa caùc toå chöùc tín duïng Vieät Nam ban haønh ngaøy 6/9/2013 - Coâng vaên 8499/NHNN –TCKT höôùng daãn haïch toaùn nghieäp vuï mua baùn nôï xaáu cuûa VAMC vaø TCTD ban haønh ngaøy 14/11/2013. 5

TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG § Khái niệm § Quy trình tín dụng § Các sản phẩm tín dụng

3. 1 Tổng quan về nghiệp vụ tín dụng Phương pháp tính và thu gốc, lãi a. Thu nôï goác nôï laõi khi ñeán haïn b. Thu nôï theo ñònh kyø ØThu laõi ñònh kyø, thu goác khi ñeán haïn. ØThu nôï goác vaø nôï laõi theo ñònh kyø: §Thu goác coá ñònh, laõi theo dö nôï. §Thu goác vaø laõi vôùi toång soá tieàn ñeàu nhau moãi kyø. c. Thu nôï khoâng theo kyø haïn cuï theå 7

Quy trình tín dụng aûnh höôûng ñeán keá toaùn Khi kyù HÑTD ÑK HSKH HT cho vay ÑK TK HT TSÑB ÑK HÑTD HT laõi phaûi thu (neáu coù) Ñeán haïn HT thu nôï goác, nôï laõi. Giaûi chaáp TSÑB. Xöû lyù chuyeån nôï xaáu 8 Ñònh kyø Giaûi ngaân Xöû lyù nôï xaáu HT thu nôï goác HT thu nôï laõi Xöû lyù chuyeån nôï xaáu

NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN § Áp dụng chuẩn mực kế toán số 14: “ Doanh thu & thu nhập khác” để ghi nhận tiền lãi § Tiền lãi được ghi nhận trên cơ sở Thời gian thực tế Lãi suất từng kỳ § Áp dụng nguyên tắc thận trọng, giá gốc để phản ánh số tiền vay, chuyển nợ quá hạn, giảm lãi dự thu 9

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nôï 3. 3. 1. Keá toaùn nghiệp vụ cho vay: 3. 3. 1. 1 Taøi khoaûn – Chöùng töø söû duïng (tt): TK 21 – Cho vay ca c tô chư c kinh tê va ca nhân trong nươ c 211 - Cho vay ngă n ha n VND 212 - Cho vay trung ha n VND 213 - Cho vay da i ha n VND 214 - Cho vay ngă n ha n ngoa i tê va va ng 215 - Cho vay trung ha n ngoa i tê va va ng 216 - Cho vay da i ha n ngoa i tê va va ng 10

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nôï * Taøi khoaûn söû duïng: Taøi khoaûn tieàn vay - Giaûi ngaân - Chuyeån nôï Dö nô: Số tiền còn cho vay - Thu nôï goác - Chuyeån nôï thích hôïp Laõi phaûi thu - 394 Laõi phaûi thu từ hoạt đđộng TD - Thu laõi - Thoaùi thu Laõi chöa ñeán haïn - Caùc taøi khoaûn khaùc: tieàn maët, tieàn göûi khaùc, thanh toaùn voán, thu nhaäp laõi (7020), chi phí khaùc (8900), … 11

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nô TK 219 “Dự phòng rủi ro” Xử lý các khoản phải thu khó đòi không thu được Số tiền trích lập DP được tính vào CP trong kỳ Đ/c chênh lệch số dự phòng đã trích lập lớn hơn số dự phòng cần trích lập để giảm chi Dư có: số DP cần lập 1 2

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nô TK 94 “Lãi cho vay chưa thu được Số tiền lãi đã thu được Số còn lại: Số tiền lãi cho vay đã quá hạn mà NH chưa thu được 13

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nô TK 994 “TS thế chấp, cầm cố của KH -Giá trị TS cầm cố, TC giao cho TCTD nhằm ĐB nợ vay -Giá trị TS cầm cố, TC trả lại cho KH sau khi thu hồi nợ Giá trị TS cầm cố, TC được đem đi phát mại để thu hồi nợ vay Số còn lại: Giá trị TS cầm cố, TC mà TCTD đang quản lý của KH 14

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nô v Chư ng tư gô c: § Đơn xin vay § Hơ p đô ng ti n du ng § Hơ p đô ng thê châ p ba o la nh, câ m cô ta i sản § Phương a n sa n xuâ t kinh doanh. § Kê hoa ch vay vô n tra nơ. § Ca c ba o ca o ta i chi nh cu a kha ch ha ng đơn vay vô n § Ca c giâ y tơ liên quan đê n viê c vay vô n. v Chư ng tư ghi sô : § Giâ y li nh tiê n mă t. § Ca c chư ng tư thanh toa n không du ng tiê n mă t § Phiê u chuyê n khoa n va ba ng kê ti nh la i ha ng tha ng. 15

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nô § Kê toa n pha t tiê n vay Nợ TK 994 - Tài sản thế chấp cầm cố của khách hàng (nếu có) Đồng thời hạch toán nội bảng số tiền gốc cho vay: TK 1011 TK CV/Nợ trong hạn Giải ngân bằng TM TK 4211/KH Giải ngân bằng CK, tt cùng NH TK TTVốn 16 Giải ngân bằng CK, tt khác NH

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nôï v. Thu la i TK thích hợp TK Thu lãi cho vay - 702 Thu lãi tháng TK 3941 Dự thu (1) Thực thu (2) Doanh thu chờ phân bổ(488) Phân bổ lãi Thu trước 17

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nôï v. Thu la i Trong trường hợp khách hàng không trả lãi xử lý thế nào? Thu được lãi đã quá hạn xử lý thế nào? Chuẩn mực kế toán số 14 Thông tư 05/2013/TT-BTC – Hướng dẫn chế độ tài chính đối với TCTD 18

3. 3. Phöông phaùp keá toaùn- Keá toaùn cho vay – thu nôï : HẠCH TOAÙN TK “Cho vay trong haïn” TK: TM, TGKH, TT (1) TK “Cho vay quaù haïn: ” (2) (1) Có TK “taøi saûn theá chaáp, caàm coá cuûa KH” (2) Nợ TK “Laõi quaù haïn chöa thu ñöôïc”

Ví dụ § Đơn xin bảo lãnh thực hiện hợp đồng xuất khẩu đã ký với bên nhập khẩu tại Hàn Quốc 200. 000 USD. Đơn vị trích TK tiền gửi ngoại tệ của đơn vị ký quỹ 50. 000 USD, trích TK tiền gửi thanh toán trả phí bảo lãnh 3. 000đ và nộp lại hồ sơ tài sản thế chấp trị giá 300. 000 USD. NH kiểm soát thấy hồ sơ hợp lệ nên đồng ý thực hiện yêu cầu của đơn vị. 20

3. 4 Chiê t khâ u thương phiê u va giâ y tơ co gia § Khái niệm: § Là nghiệp vụ tín dụng ngắn hạn, trong đó KH chuyển nhượng thương phiếu chưa đến hạn thanh toán cho NH để nhận một số tiền bằng mệnh giá của thương phiếu trừ đi (-) số tiền chiết khấu và hoa hồng phí (nếu có). NH sẽ thu hồi nợ từ người mắc nợ khi các thương phiếu & GTCG đó đến hạn thanh toán. § Các loại chiết khấu: Chiết khấu miễn truy đòi Chiết khấu truy đòi Quy chế chiết khấu 21

3. 4 Chiê t khâ u thương phiê u va giâ y tơ co gia § Ti nh toa n chiê t khâ u: § Số tiền chiết khấu = Trị giá chiết khấu – Lãi chiết khấu – Hoa hồng phí Trong đó: Hoa hồng phí = MG x tỷ lệ hoa hồng (%) Lãi chiết khấu = (Mệnh giá x lãi suất chiết khấu (%/năm) x Số ngày nhận chiết khấu)/360

3. 4 Chiê t khâ u thương phiê u va giâ y tơ co gia § Tài khoản sử dụng: TK 22: Chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá đối với các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nước § TK 221: Chiết khấu bằng VNĐ § TK 222: Chiết khấu bằng ngoại tệ 23 TK 717: Thu phí chiết khấu

3. 4 Chiê t khâ u thương phiê u va giâ y tơ co gia Chiê t khâ u có truy đòi 24

3. 4 Chiê t khâ u thương phiê u va giâ y tơ co gia Chiê t khâ u miễn truy đòi § Trong trường hợp quá hạn trả thì TCTD thực hiện chuyển loại nợ và tiến hành lập dự phòng rủi ro như trường hợp cho vay thông thường. 25

3. 5 Kê toa n nghiê p vu ba o la nh § Kha i niê m: Bảo lãnh Ngân hàng là cam kết bằng văn bản của tổ chức tín dụng (bên bảo lãnh) với bên có quyền (bên nhận bảo lãnh) về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng (bên được bảo lãnh) khi khách hàng không thực hiện đúng nghĩa vụ đã cam kết với bên nhận bảo lãnh. Khách hàng phải nhận nợ và trả nợ cho tổ chức tín dụng số tiền đã được trả thay. Quy chế bảo lãnh 26

3. 5 Kê toa n nghiê p vu ba o la nh § TK 24: Trả thay khách hàng 241: Trả thay khách hàng bằng VNĐ. 242: Trả thay khách hàng bằng ngoại tệ. TK 241, 242 Số tiền trả thay khách hàng Ø Số tiền khách hàng trả nợ Ø Số tiền chuyển nhóm nợ thích hợp Ø DNợ: Số tiền trả thay KH chưa trả nợ 27

3. 5 Kê toa n nghiê p vu ba o la nh § TK Doanh thu chờ phân bổ – 488 § TK Thu nhập bảo lãnh – 704 § TK ký quỹ bảo lãnh - 4274 § Tài khoản 922: Cam kết bảo lãnh cho khách hàng 28

3. 5 Kê toa n nghiê p vu ba o la nh § Khi cam kê t ba o la nh cho KH: KH ký quỹ bảo lãnh Nợ TK thích hợp/KH Có TK ký quỹ bảo lãnh (4274)/KH Nhận TS cầm cố thế chấp của KH: Nợ TK 994 Ghi nhận bảo lãnh cho KH: Nợ TK 922: Giá trị bảo lãnh Thu phí bảo lãnh: Nợ TK thích hợp Có TK Doanh thu chờ phân bổ - 488 => Số phí này sẽ được phân bổ dần vào Thu nhập bảo lãnh – 704 29

3. 5 Kê toa n nghiê p vu ba o la nh § Đê n ha n thanh toa n: Có TK 922 KH hoa n tha nh nghi a vu tra nơ KH không hoa n tha nh nghi a vu tra nơ Nợ TK ký quỹ bảo lãnh (4274)/KH Nợ TK thích hợp/KH : Số tiền Ký quỹ : ST KH còn Nợ TK trả thay khách hàng (241)/KH : ST trả thay Có TK thích hợp/bên nhận bảo lãnh : Giá trị HĐ 30

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu § Lập dự phòng rủi ro v Theo thông tư 02/2013 “Dự phòng rủi ro” là khoản § Dự phòng chung tiền được trích lập để dự § Dự phòng cụ thể phòng cho những tổn thất có thể xảy ra do khách hàng của TCTD không thực hiện nghĩa vụ theo cam kết. 31

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu § TK 2 x 9 “Dự phòng rủi ro” TK 2 x 91 “Dự phòng cụ thể” TK 2 x 92 “Dự phòng chung” § TK 8822 “Chi dự phòng nợ phải thu khó đòi” § TK 79 “Thu nhập khác” 32

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu 33

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu Hạch toán – xử lý nợ NỢ KHÓ ĐÒI, NỢ TỒN ĐỌNG CÓ TS ĐẢM BẢO BÁN TÀI SẢN KHAI THÁC TÀI SẢN CHUY ỂN QSH TS KHÔNG CÓ TS BẢO ĐẢM KHÔNG HOẠT ĐỘNG CÒN HOẠT ĐỘNG BÁN NỢ GÓP VỐN 34

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu Bán, khai thác TSĐB § Lưu ý: Khi xiết nợ bằng tài sản đảm bảo: ghi đơn Có TK 994; ghi đơn Nợ TK 995 để theo dõi tài sản xiết nợ chờ xử lý. Khi bán tài sản xiết nợ, ghi đơn Có TK 995. 35

3. 6 Kế toán lập dự phòng rủi ro và xử lý nợ xấu § Khi nhận tài sản gán nợ ghi đơn Nợ TK 995 để theo dõi tài sản gán nợ chờ xử lý. § Khi có quyết định xử lý ghi đơn Có TK 995

Bài luận về nhà § Xử lý và hạch toán nghiệp vụ mua bán nợ tại Tổ chức tín dụng 37

Tổng kết chương § Các nghiệp vụ tín dụng § Xử lý, hạch toán nghiệp vụ cho vay § Hiểu cách lập dự phòng rủi ro § Xử lý nghiệp vụ xử lý nợ xấu 38