CHNG 3 CAU CH APTOMAT CONTACTOR KHI ONG

CHÖÔNG 3 CAÀU CHÌ, APTOMAT, CONTACTOR, KHÔÛI ÑOÄNG TÖØ

I)Caàu Chì: 1. Khaùi Quaùt Vaø Coâng Duïng: n Caàu chì laø Khí cụ ñieän duøng ñeå baûo veä thieát bò ñieän vaø löôùi ñieän traùnh quaù doøng (chuû yeáu laø doøng ngaén maïch) thöôøng duøng baûo veä cho ñöôøng daây, maùy bieán aùp, ñoäng cô vaø caùc thieát bò ñieän khaùc.

2. Ñaëc Ñieåm: Caáu taïo ñôn giaûn, kích thöôùc beù, khaû naêng caét lôùn, giaù thaønh thaáp neân ñöôïc söû duïng roäng raõi.

3. Caùc Thaønh Phaàn Cô Baûn Cuûa Caàu Chì: *Daây chì: laø phaàn töû cô baûn cuûa caàu chì, yeâu caàu cuûa daây chì laø: khoâng bò oxy hoaù, daãn ñieän toát, ñieän trôû khoâng ñoåi theo nhieät ñoä, nhieät ñoä noùng chaûy töông ñoái thaáp. t(s) *Thieát bò daäp hoà quang: hoà quang phaùt sinh khi daây chì bò ñöùt, khoâng coù ôû caàu chì haï aùp chæ coù ôû caàu chì cao aùp.

4. Yeâu Caàu Ñoái Vôùi Caàu Chì: n n Ñaëc tính A-S cuûa caàu chì (ñöôøng 1), phaûi thaáp hôn ñöôøng ñaëc tính cuûa ñoái töôïng caàn baûo veä (ñöôøng 2). Caàu chì caàn coù ñaëc tính laøm vieäc oån ñònh. Coâng suaát thieát bò caøng lôùn thì caàu chì caøng phaûi coù khaû naêng caét cao. Vieäc thay theá caàu chì phaûi deã daøng ít toán thôøi gian

Đường A-s thực tế của cầu chì t (s) Đường A-s của cầu chì Đường A-s của đối tượng bảo vệ A Iđm B Igh I (A)

5. Keát Caáu Caàu Chì Haï Aùp: Caàu chì haï aùp bao goàm caùc loaïi sau: loaïi hôû, loaïi vaën, loaïi hoäp, v. v… 5. 1. Loaïi Hôû: n Khoâng coù voû boïc, goàm daây chaûy daäp daïng mieáng baèng kim loaïi nhö: ñoàng, nhoâm, keõm, v. v… n 2 cöïc đđược nối với nguoàn ñaët treân baûng caùch ñieän baèng söù n Doøng chaïy qua daây daãn caàu chì daïng hôû thöôøng laø 5, 10, 15, 30 A…

5. 2. Loaïi Vaën: n Daây chaûy naèm ôû giaù ñôõ phía trong naép, coù daïng vaën vít n Daây chaûy cho daïng naøy thöôøng laø 6, 10, 15, 20, 25, 30 A 5. 3. Loaïi Hoäp: n Hoäp vaø naép thöôøng laøm baèng söù coù baét chaët caùc tieáp xuùc baèng ñoàng, coù keïp ñôn hoaëc keïp keùp ñeå naép khoâng bò rôi. n Daây chaûy cho loaïi naøy laø 5, 10, 15, 20, 30, 60, 80, 100 A.

6. Caàu Chì Cao Aùp n Duøng baûo veä tuï ñieän, maùy bieán aùp vaø caàn tính ñeán doøng ñieän quaù ñoä. Trong thieát bò tuï ñieän, doøng ñònh möùc toái thieåu baèng 1, 6 laàn doøng ñònh möùc cuûa tuï. n Khi choïn caàu chì baûo veä ñoäng cô cao aùp caàn chuù yù ñeán doøng khôûi ñoäng vaø thôøi gian khôûi ñoäng.

7. Nguyeân Lyù Laøm Vieäc: *7. 1. Ñoái Vôùi Doøng Ñieän Ñònh Möùc Cuûa Caàu Chì: Naêng löôïng sinh ra bôûi hieäu öùng Joule, khi coù doøng ñieän ñònh möùc chaïy qua seõ toaû ra moâi tröôøng maø khoâng gaây neân söï noùng chaûy. Söï caân baèng nhieät seõ ñöôïc thieát laäp ôû moät giaù trò naøo ñoù maø khoâng gaây neân söï giaø hoaù hay phaù hoûng baát cöù phaàn töû naøo cuûa caàu chì.

*7. 2. Ñoái Vôùi Doøng Ñieän Ngaén Maïch: Söï caân baèng nhieät seõ bò phaù vôõ, phaàn noùng chaûy seõ sinh ra nhieàu nhieät löôïng do ñoù bò noùng chaûy. Goàm giai ñoaïn tieàn hoà quang vaø giai ñoaïn hoà quang

7. 2. a. Giai ñoaïn tieàn hoà quang: n Thôøi ñieåm t 0 ñeán tp khoaûng thôøi gian naøy phuï thuoäc vaøo giaù trò doøng ñieän söï coá vaø khaû naêng tieáp nhaän cuûa phaàn töû noùng chaûy. 7. 2. b. Giai ñoaïn hoà quang: n Thôøi ñieåm tp ñeán tt naêng löôïng phaùt sinh bôûi hoà quang seõ naáu chaûy vaät chaát laøm ñaày xung quanh nhaèm daáp taét hoà quang. Do ñoù ñieän aùp ñöôïc thieát laäp trôû laïi ôû caùc cöïc cuûa caàu chì, maïch ñieän do ñoù ñaõ ñöôïc caét hoaøn toaøn. I Ip t 0 tp tt

II. APTOMAT: 1. Khaùi Quaùt Vaø Yeâu Caàu 2. Phaân Loaïi – Caáu Taïo 3. Nguyeân Lyù Hoaït Ñoäng 4. Aptomat Choáng Giaät 5. Aptomat Vaïn Naêng 6. Löïa Choïn Aptomat

1. Khaùi Quaùt Vaø Yeâu Caàu 1. 1. Khaùi Quaùt: n Aptomat laø khí cuï ñieän duøng ñeå töï ñoäng caét maïch ñieän, baûo veä quaù taûi, ngaén maïch, suït aùp, choáng giaät, … n Thöôøng goïi laø aptomat khoâng khí vì hoà quang ñöôïc daäp trong khoâng khí.

1. 2. Yeâu Caàu n Cheá ñoä laøm vieäc ñònh möùc cuûa aptomat phaûi laø cheá ñoä laøm vieäc daøi haïn. n Aptomat phaûi ngaét ñöôïc khi trò soá doøng ñieän ngaén maïch lôùn, coù theå vaøi chuïc kiloampe. Sau khi ngaét ñieän doøng ngaét maïch thì aptomat phaûi ñaûm baûo vaãn laøm vieäc toát ôû trò soá doøng ñònh möùc. n Aptomat phaûi coù thôøi gian caét ngaén. Maø muoán ñaït ñöôïc ñieàu ñoù thì aptomat phaûi keát hôïp löïc thao taùc cô hoïc vôùi thieát bò daäp hoà quang beân trong aptomat.

2. Phaân Loaïi – Caáu Taïo: 2. 1. Phaân Loaïi: n Theo keát caáu ngöôøi ta chia aptomat ra bốn loaïi: moät cöïc, hai cöïc, ba cöïc. . n Theo thôøi gian ngaét maïch maø ngöôøi ta chia aptomat ra laøm 2 loaïi: loaïi taùc ñoäng töùc thôøi vaø loaïi taùc ñoäng khoâng töùc thôøi. n Theo coâng duïng baûo veä, ngöôøi ta chia aptomat ra caùc loaïi: aptomat cöïc ñaïi theo doøng ñieän, aptomat cöïc tieåu theo ñieän aùp, aptomat theo doøng ñieän ngöôïc vaø aptomat choáng giaät

2. 2. Caáu Taïo: n A. Tieáp Ñieåm: Ngöôøi ta thöôøng cheá taïo aptomat goàm hai ñeán ba tieáp ñieåm (tieáp ñieåm chính, tieáp ñieåm phuï vaø hoà quang).

n n Khi ñoùng thì tieáp ñieåm hoà quang ñoùng tröôùc, sau ñoù môùi ñeán tieáp ñieåm phuïvaø tieáp ñieåm chính ñoùng cuoái cuøng, khi môû thì ngöôïc laïi. Yeâu caàu cuûa caùc tieáp ñieåm: phaûi coù ñieän trôû tieáp xuùc ôû traïng thaùi doøng caøng nhoû caøng toát, phaûi coù ñoä beàn veà nhieät ñoä, ñoä beàn ñieän ñoäng ñeå khoâng bò hoûng do doøng ñieän ngaét gaây neân. Tieáp ñieåm thöôøng laøm baèng hôïp kim baïc – vonfram, ñoàng – vonfram, …

B. Heä Thoáng Dập Hoà Quang: n n Ngöôøi ta thöôøng duøng hai kieåu daäp hoà quang: kieåu kín vaø kieåu hôû. Kieåu kín ñöôïc ñaët trong voû kín cuûa aptomat vaø coù loã thoaùt khí. Doøng ñieän giôùi haïn khoâng quaù 50 KA. Kieåu hôû ñöôïc duøng khi doøng ñieän caét lôùn hôn 50 KA hay lôùn hôn 1000 V. Trong buoàng daäp hoà quang thoâng duïng, ngöôøi ta duøng nhöõng taám theùp xeáp thaønh löôùi ngaên, ñeå phaân chia hoà quang thaønh nhieàu ñoaïn ngaén thuaän lôïi cho vieäc daäp hoà quang.

C. Cô Caáu Ñoùng Ngaét Aptomat: n Cô caáu truyeàn ñoäng ñoùng caét cuûa aptomat goàm cô caáu ñoùng caét vaø khaâu truyeàn ñoäng trung gian. n Cô caáu ñoùng caét cuûa aptomat thöôøng coù 2 daïng: baèng tay vaø baèng cô ñieän. Ñieàu khieån baèng tay (nuùt gaït soá 1) ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc aptomat coù doøng ñònh möùc khoâng quaù 600 A. Ñieàu khieån baèng cô ñieän hay baèng ñoäng cô ñieän, hoaëc heä thoáng thuyû löïc. Thöôøng duøng ñoùng caét töø xa vaø ñöôïc öùng duïng ôû aptomat coù doøng ñieän ñònh möùc lôùn hôn 600 A.

n Khaâu truyeàn ñoäng trung gian duøng phoå bieán nhaát trong aptomat laø cô caáu töï do tröôït khôùp (Cô caáu tröôït 2 ñöôïc ñieàu khieåu baèng nam chaâm ñieän 7). Bình thöôøng caùc caùnh tay ñoøn cuûa cô caáu tröôït ñöôïc noái cöùng vì taâm O chung ñöôïc ôû thaáp hôn 2 taâm cuûa 2 tay ñoøn coøn laïi vaø do coù giaù ñôõ 5. khi coù söï coá, nam chaâm ñieän seõ kích vaøo phaàn taâm O, laøm noù thoaùt khoûi vò trí cheát, vaø 2 caùnh tay ñoøn seõ gaäp lai laøm hôû maïch. Muoán ñoùng aptomat ta phaûi keùo tay caàm xuoáng döôùi ñeå 2 tay ñoùn duoãi thaúng ra, sau ñoù môùi ñoùng vaøo ñöôïc.

d. Phaàn Töû Baûo Veä: n n Caùc phaàn töû baûo veä aptomat goàm: baûo veä quaù taûi, baûo veä ngaén maïch, baûo veä suït aùp, baûo veä doøng ñieän dö, choáng giaät. Ñeå baûo veä thieát bò khoûi bò quaù taûi, trong aptomat coù phaàn töû baûo veä quaù taûi, keát caáu cuûa noù gioáng rôle nhieät. Phaàn töû phaùt noùng cuûa rôle nhieät ñöôïc noái tieáp vôùi maïch ñieän chính. Khi quaù taûi, taám kim loaïi keùp

n n giaõn nôû laøm nhaû khôùp rôi töï do ñeå môû tieáp ñieåm cuûa aptomat. Phaàn töû baûo veä ngaén maïch trong aptomat coù keát caáu nhö moät rôle doøng ñieän. Phaàn töû baûo veä suït aùp coù keát caáu töông töï nhö moät rôle ñieän aùp. Phaàn töû choáng giaät ñöôïc caáu taïo bôûi hai cuoän daây quaán treân moät nam chaâm hình xuyeán.

3. Nguyeân Lyù Hoaït Ñoäng 3. 1. Aptomat Coù Doøng Ñieän Cöïc Ñaïi: Khi doøng ñieän lôùn chaïy qua cuoän daây sinh ra löïc töø ñuû maïnh thaéng löïc keùo cuûa loø xo 3 laøm khôùp 4, 5 môû ra vaø löïc keùo cuûa loø xo 6 laøm hôû tieáp ñieåm. 3. 2. Aptomat Coù Doøng Cöïc Tieåu: Khi doøng ñieän quaù beù ñi qua cuoän daây löïc töø yeáu hôn löïc keùo cuûa loø xo 3 laøm tieáp ñieåm hôû ra.

AÙP TO MAÙT DOØNG ĐIỆN CỰC ĐẠI

AÙP TO MAÙT DOØNG ĐIỆN CỰC TIỂU

¨ 3. 3. Aptomat Ñieän Aùp Thaáp: Khi ñieän aùp thaáp laøm löïc töø sinh ra beù hôn löïc keùo cuûa loø xo 3 laøm khôùp 4, 5 hôû ra vaø loø xo 6 keùo tieáp ñieåm hôû ra.

AÙP TO MAÙT ÑIEÄN AÙP THAÁP

n 3. 4. Aptomat Coâng Suaát Ngöôïc: Naêng löôïng truyeàn thuaän chieàu töø thoâng cuûa cuoân daây do doøng ñieän sinh ra vaø töø thoâng cuûa nam chaâm ñieän cuøng chieàu vôùi nhau löïc ñieän töø lôùn hôn löïc keùo cuûa loø xo 3 huùt naép töø ñoäng 2. khi doøng ñieän chaïy ngöôïc laïi löïc töø tæ leä vôùi bình phöông hai hieäu töø thoâng do doøng ñieän vaø ñieän aùp sinh ra, do ñoù löïc töø giaûm ñi raát nhieàu khoâng thaéng ñöôïc löïc keùo cuûa loø xo 3 laøm khôùp 4, 5 hôû ra vaø loø xo 6 keùo laáy tieáp ñieåm.

AÙP TO MAÙT CO NG SUAÁT NGÖÔÏC

I 1 Id I 2

4. Aptomat Chống Giật: Goàm hai cuoän daây quaán treân nam chaâm hình xuyeán. Treân ñoù ñöôïc quaán caùc cuoän daây cuûa phaàn coâng suaát (coù tieát dieän lôùn) doøng ñieän cung caáp cho caùc taûi tieâu thuï seõ chaïy qua cuoän daây naøy. Cuoän daây coù tieát dieän nhoû cuõng ñöôïc quaán treân naøy vaø noù taùc ñoäng leân caùc cöïc caét. Khi coù söï coá veà ñieän thì Isc + I 2 = I 1. do ñoù doøng trong cuoän daây 1 xuaát hieän moät suaát ñieän ñoäng trong cuoän daây coù tieát dieän nhoû laøm cho rôle hoaït ñoäng vaø tieáp ñieåm ñöôïc môû.

5. Aptomat Vaïn Naêng: n Aptomat vạn năng laø aptomat tổng hợp caùc loaïi aptomat neâu treân thaønh moät aptomat nhieàu chöùc naêng nhö baûo veä quaù taûi, suït aùp ngaén maïch, choáng giaät ….

6. Löïa Choïn Aptomat: Löïa choïn aptomat chuû yeáu döïa vaøo caùc thoâng soá sau: Doøng ñieän tính toaùn ñi trong maïch ñieän Doøng ñieän quaù taûi Khaû naêng thao taùc coù choïn loïc -Ngoaøi ra löïa choïn aptomat coøn phaûi caên cöù vaøo ñieàu kieän phuï taûi laø aptomat khoâng ñöôïc pheùp caét khi coù quaù taûi ngaén haïn, thöôøng xaûy ra trong ñieàu kieän laøm vieäc bình thöôøng nhö doøng ñieän khi môû maùy ñoäng cô ñieän, doøng ñieän cöïc ñaïi trong caùc phuï taûi coâng ngheä.

-Yeâu caàu chung laø doøng ñieän ñònh möùc cuûa caùc phaàn töû baûo veä khoâng ñöôïc nhoû hôn doøng ñieän tính toaùn cuûa maïch ñieän. Tuyø theo ñaëc tính vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuï theå cuûa phuï taûi, ngöôøi ta höôùng daãn löïa choïn doøng ñieän ñònh möùc cuûa phaàn töû baûo veä baèng 1, 25 - 1, 5 hoaëc lôùn hôn so vôùi doøng ñieän tính toaùn trong maïch.

CONTACTOR KHÁI QUÁT CÔNG DỤNG n CÁC THAM SỐ CHỦ YẾU CỦA CONTACTOR n CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC n

I. KHÁI QUÁT VÀ CÔNG DỤNG 1. Khái quát Contactor là loại khí cụ điện dùng để đóng cắt thường xuyên các mạch điện động lực, từ xa, bằng tay hay tự động Việc đóng cắt cotactor có tiếp điểm được có thể thực hiên bằng nam châm điện, thủy lực hay khí nén. Thông thường ta gặp loại đóng cắt bằng nam châm điện.

Phân loa i: Theo nguyên ly truyê n đô ng: ta co contactor kiê u điê n tư , kiê u hơi e p, kiê u thu y lư c. n Theo da ng do ng điê n: contactor mô t chiê u va contactor xoay chiê u. n

Ca c thông sô cơ ba n cu a contactor n n Điê n a p đi nh mư c: la điê n a p cu a ma ch điê n tương ư ng ma tiê p điê m chi nh pha i đo ng ngă t. Ta co ca c câ p điê n a p đi nh mư c: 110 V, 220 V, 440 V mô t chiê u va 127 V, 220 V, 380 V, 500 V xoay chiê u. Điện áp cuộn dây: Ucdđmlà điện áp định mức đặt vào hai đầu cuộn dây. Khi tính toán thiết kế contactor thường phải đảm bảo lúc điện áp bằng 85% Ucdđm thì phải đủ sức hút và lúc điện áp bằng 105% Ucdđm thì cuộn day không nóng quá trị số cho phép.

Do ng điê n đi nh mư c: la do ng điê n đi nh mư c đi qua tiê p điê m chi nh trong chê đô la m viê c lâu da i, thơ i gian contactor ơ tra ng tha i đo ng không qua 8 giơ. Dòng điện định mức của contactor hạ áp thông dụng có các cấp: 10, 25, 40, 60, 75, 100, 150, 250, 300, 600, 800 A. Nếu contactor đặt trong tủ điện thì dòng định mức phải lấy thấp hơn 10% do điều kiện làm việc kém mát. Ở chế độ làm việc lâu dài(đóng lâu hơn 8 giờ) thì dòng điện định mức thấp hơn 20%.

Kha năng că t va kha năng đo ng: là giá trị dòng điện cho phép đi qua tiếp điểm chính khi cắt hoặc đóng. n Kha năng că t cu a contactor điê n xoay chiê u đa t bô i sô đê n 10 lâ n Iđm vơ i phu ta i điê n ca m. n Kha năng đo ng: contactor điê n xoay chiê u du ng đê khơ i đô ng cơ điê n câ n pha i co kha năng đo ng tư 4 đê n 7 lâ n Iđm n

n Tuô i tho cu a contactor: đươ c ti nh bă ng sô lâ n đo ng mơ , sau sô lâ n đo ng mơ â y thi contactor se bị ho ng va không du ng đươ c gồm : Tuổi thọ cơ khí là số lần contactor đóng cắt không tải cho đến khi contactor bị hỏng. Với các loại contactor hiện đại , tuổi thọ cơ khí đạt 2. 107 lần Tuổi thọ về điện là số lần đóng cắt các tiếp điểm có phụ tải định mức, thường tuồi thọ về điện băng 1/5 hay 1/10 tuổi thọ cơ khí.

n Tâ n sô thao ta c: la sô lâ n đo ng că t contactor trong mô t giơ. Tần số thao tác của contactor bị hạn chế bởi sự phát nóng của các tiếp điểm chính do hồ quang và sự phát nóng của cuộn dây do dòng điện khi đóng tăng lên. Co ca c câ p 30, 100, 120, 150, 300, 600, 1200, 1500 lâ n/h.

Ti nh ô n đi nh lư c điê n đô ng: nghĩa là tiê p điê m chi nh cu a contactor cho phe p mô t do ng điê n lơ n đi qua ma lư c điê n đô ng không la m ta ch rơ i tiê p điê m. Thường qui định dòng điện ổn định điện động bằng 10 Iđm n Ti nh ô n đi nh nhiê t: contactor co ti nh ô n đi nh nhiê t nghi a la khi co do ng điê n ngă n ma ch cha y qua trong mô t khoa ng thơ i gian cho phe p, ca c tiê p điê m không bi no ng cha y va ha n di nh la i. n

Câ u ta o: * n Contactor đươ c câ u ta o gô m: các thành phần: nam châm điện, hệ thống dập hồ quang, hệ thống tiếp điểm(tiếp điểm chính và tiếp điểm phụ). Nam châm điện là bộ phận sinh ra lực hút điện từ, đảm bảo cho hệ thông tiếp điểm thường hở đóng lại chắc chắn khi có dòng điện chạy vào cuộn dây của nó. Gô m 3 tha nh phâ n.

Lo i să t: gô m phâ n cô đi nh va phâ n nă p di đô ng. Là những lá thép kĩ thuậtđiện dày từ 0. 35 mm hoặc 0. 5 mm ghép lại với nhau để tránh tổn hao do dòng điện xoáy. Lõi thép nam châm có thể có dạng EE, EI hay dạng CI. Cuô n dây du ng ta o lư c hu t nam châm được chế tạo từ dây đồng kĩ thuật điện quấn quanh lõi sắt

Lo xo pha n lư c co ta c du ng đâ y nă p di đô ng trơ vê vi tri ban đâ u khi ngư ng cung câ p điê n va o cuô n dây n Hê thô ng dâ p hô quang khi contactor chuyển mạch, hồ quang điện xuất hiện làm cho các tiếp điểm bị cháy, mòn dần. Vì vậy cấn có hệ thống dập hồ quang gồm nhiều vách ngăn bằng kim loại đặt cạnh bên hai tiếp điểm tiếp xúc nhau, nhất là tiếp điểm chính của contactor.

n Hê thô ng tiê p điê m liên hệ với phần lõi từ di động qua các bộ phận liên động về cơ. Hệ thống tiếp điểm cu a contactor gô m: tiê p điê m chi nh va tiê p điê m phu. Tiếp điểm chính(tiếp điểm động lực) có khả năng cho dòng điện lớn đi qua(từ 10 A đến vài nghìn. A). Tiếp điểm chính là tiếp điểm thường hở, chỉ đóng lại khi cấp nguồn vào mạch từ của contactor. Tiếp điểm phụ có khả năng cho dòng đi qua nhỏ hơn 5 A. Tiếp điểm phụ có hai trạng thái thường đóng và thường hở.

Nguyên ly hoa t đô ng cu a contactor n Khi câ p nguô n điê n bă ng điê n a p đi nh mư c cu a contactor va o hai đâ u cu a cuô n dây quâ n trên phâ n lo i tư cô đi nh thi lư c tư ta o ra hu t phâ n lo i tư di đô ng hi nh tha nh ma ch tư ki n, contactor ơ tra ng tha i hoa t đô ng. Lu c na y nhơ bô phâ n liên đô ng vê cơ giư a lo i tư di đô ng va hê thô ng tiê p điê m la m cho tiê p điê m chi nh đo ng la i, tiê p điê m phu chuyê n đô i tra ng tha i( thươ ng đo ng se mơ ra, thươ ng hơ se đo ng la i) va duy tri tra ng tha i na y. Khi ngưng câ p nguô n cho cuô n dây thi contactor ơ tra ng tha i nghi , ca c tiê p điê m trơ vê tra ng tha i ban đâ u.

Tiếp điểm chính ~ SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA CONTACTOR Tiếp điểm phụ

CÁC CHẾ ĐỘ SỬ DỤNG CONTACTOR n CONTACTOR SỬ DỤNG DÒNG ĐiỆN XOAY CHiỀU Ký hiệu AC 1 Qui định giá trị dòng điện định mức qua các tiếp điểm chính của cotactor, contactor dùng để đóng ngắt các loại phụ tải xoay chiều có hệ số công suất ít nhất phải bằng 0, 95. Ký hiệu AC 2 Loại này được dùng để khởi động phanh nhấp nhả, phanh ngược cho động cơ không đồng bộ roto dây quấn.

Ký hiệu AC 3 Contactor được dùng để động cơ không đồng bộ roto lồng sóc trong suốt quá trình vận hành thông thường. Ký hiệu AC 4 Contactor đựoc lựa chọn theo trạng thái này dùng để khởi động nhấp nhả phanh, phanh ngược động cơ không đồng bộ roto lồng sóc.

n Contactor sử dụng dòng điện một chiều Ký hiệu DC 1 Loại contactor này dùng đóng cắt cho tất cả các phụ tải một chiều (DC load) có thời hằng nhỏ hơn hay bằng 1 ms. Ký hiệu DC 2 Contactor mang ký hiệu này được sử dụng để đóng cắt mạch động cơ một chiều kích từ song. Hằng số thời gian của mạch tải khoảng 7, 5 ms

Ký hiệu DC 3 Các contactor mang ký hiệu này được sử dụng trong trường hợp khởi, động phanh nhấp nhả, hay phanh ngược các động cơ một chiều kích từ song. Thời hằng tải của mạch nhỏ hơn 2 ms Ký hiệu DC 4 Loại này được dùng để ngắt mạch phụ tải là động cơ một chiều kích từ nối tiếp. Thời hằng của mạch phụ tải khoảng 10 ms

Ký hiệu DC 5 Contactor mang ký hiệu này được sử dụng khởi động, phanh ngược đảo chiều quay động cơ một chiều kích từ nối tiếp. Thời hằng của mạch phụ tải nhỏ hơn hay bằng 7, 5 ms.

IV. Khôûi ñoäng töø: n Khaùi quaùt vaø coâng duïng: n Moät soá yeâu caàu kyõ thuaät: n Phaân loaïi: Khôûi ñoäng töø ñôn vaø khôûi ñoäng töø keùp. n Caùch löïa choïn vaø kieåm tra:

1. Khaùi quaùt vaø coâng duïng: Khôûi ñoäng töø laø moät loaïi khí cuï ñieän duøng ñeå ñieàu khieån töø xa vieäc ñoùng-ngaét, ñaûo chieàu vaø baûo veä quaù taûi (neáu coù laép theâm rôle nhieät) caùc ñoäng cô ñieän khoâng ñoàng boä ba pha coù roâto loàng soùc. Khôûi ñoäng töø coù moät coâng taéc tô (contactor) goïi laø khôûi ñoäng töø ñôn, thöôøng duøng ñeå ñieàu khieån ñoùng-ngaét ñoäng cô ñieän. Khôûi ñoäng töø coù hai coâng taéc tô (contacto) goïi laø khôûi ñoäng töø keùp (hoaëc coøn goïi laø khôûi ñoäng töø ñaûo chieàu) duøng ñeå thay ñoåi chieàu quay cuûa ñoäng cô ñieän trong ñieàu khieån. Muoán baûo veä ngaén maïch thöôøng phaûi laép theâm caàu chì.

2. Moät soá yeâu caàu kyõ thuaät: Ñoäng cô ñieän boä caàu ba pha coù trong theå laøm ñöôïctöøhay Ñeå nhaèm thoaûkhoâng maõn ñoàng caùc yeâu treân, saûn vieäc xuaát lieân khôûituïc ñoäng khoâng ñaùngñieåm keå vaøo tin caäy töø. Do ñoù loø khôûi ngöôøi tatuyø cheáthuoäc taïo tieáp ñoängmöùc ngaøyñoämoät nheï cuûa hôn, khôûi ñoàng ñoäng thôøi taêng cöôøng xo ñoäng töø caàn phaûi caùc yeâu sau ñaây: neùn tieáp ñieåm. Keátthoaû quaûmaõn cuûa vieäc cheá caàu taïo ñoù ñaõ laøm giaûm ñöôïc thôøi gian chaán beànmôû chòu maøiñoäng moøncô, caodo ñoù giaûm ñöôïc möùc ñoä maøi ñoäng tieáp- Tieáp ñieåm trong coù quaùñoä trình maùy moøn tieáp- Khaû ñieåm. naêng ñoùng caét cao - Thao taùc ñoùng caét phaûi döùt khoaùt - Tieâu thuï coâng suaát ít nhaát - Baûo veä tin caäy ñoäng cô ñieän khoûi bò quaù taûi laâu daøi (tröôøng hôïp coù rôle nhieät ñi keøm). - Thoûa maõn ñieàu kieän khôûi ñoäng cuûa ñoäng cô ñieän khoâng ñoàng boä loàng soùc coù boäi soá doøng ñieän khôûi ñoäng lôùn töø 5 – 7 laàn doøng ñieän ñònh möùc.

3. Phaân loaïi: Khôûi ñoäng phaân Ñeå phaân loaïi töø, khôûi thöôøng ñoäng töøñöôïc ñôn vaø khôûiloaïi ñoängtheo: töø keùp ta seõ tìm hieåu nguyeân lyù- Ñieän hoaït ñoäng: aùp ñònh möùc cuûa cuoän daây huùt: 36 V, 127 V, 220 V, 380 V vaø 500 V. - Khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán: -- Khôûi ñoängbaûo töø keùp ñaûo bôûi chieàu)moâi vaø tröôøng ba nuùt nhaán: Keát caáu veä (khôûi choángñoäng taùctöø ñoäng xung quanh: hôû, baûo veä, choáng buïi, choáng nöôùc, choáng noå… - Khaû naêng laøm bieán ñoåi chieàu quay ñoäng cô ñieän: khoâng ñaûo chieàu vaø ñaûo chieàu. - Soá löôïng vaø loaïi tieáp ñieåm: thöôøng môû vaø thöôøng ñoùng.

3. 1 Khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán: Trong tröôøng hôïp caàn ñieàu khieån vaän haønh töø xa ñoäng cô ñieän khoâng ñoàng boä xoay chieàu ba pha chaïy quay moät chieàu, ta duøng khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán.

3. 1 Khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán: L 1 L 2 K L 3 K K K M D K Khi cung caáp ñieän aùp cho cuoän daây baèng caùch aán nuùt khôûi ñoäng M, cuoän daây contactor coù ñieän, phaàn öùng bò huùt veà loõi theùp tónh vaø maïch töø kheùp kín laïi, RN K laøm ñoùng caùc tieáp ñieåm chính thöôøng môû ñeå cung caáp ñieän vaø khôûi ñoäng cô, ñoàng thôøi ñoùng caùc tieáp ñieåm phuï thöôøng môû ñeå duy trì maïch ñieàu khieån khi buoâng tay khoûi nuùt nhaán khôûi ñoäng.

3. 1 Khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán: L 1 L 2 K L 3 K Khi döøng ñoäng cô ñieän baèng caùch nhaán nuùt döøng D, khôûi ñoäng töø bò ngaét ñieän, nam chaâm ñieän maát ñieän, K K M D K RN K döôùi taùc duïng cuûa löïc loø xo neùn laøm phaàn ñoäng cuûa khôûi ñoäng töø trôû veà vò trí ban ñaàu, caùc tieáp ñieåm chính vaø phuï thöôøng môû laïi môû ra, ñoäng cô ñieän bò ngaét ñieän.

3. 1 Khôûi ñoäng töø ñôn vaø hai nuùt nhaán: L 1 L 2 K L 3 K K K M D K RN K Khi coù söï coá quaù taûi ñoäng cô, rôøle nhieät seõ thao taùc laøm ngaét maïch ñieän cuoän daây vaø cuõng ngaét khôûi ñoäng töø ñeå döøng ñoäng cô ñieän.

3. 2 Khôûi ñoäng töø keùp vaø ba nuùt nhaán: Trong tröôøng hôïp caàn ñieàu khieån vaän haønh töø xa ñoäng cô ñieän khoâng ñoàng boä ba pha loàng soùc chaïy ñaûo chieàu quay, ta duøng boä khôûi ñoäng töø keùp vaø ba nuùt nhaán.

3. 2 Khôûi ñoäng töø keùp vaø ba nuùt nhaán: L 1 L 2 L 3 laøm ñoùng caùc tieáp ñieåm chính T ñeå khôûi ñoäng cô quay nhaán nuùtvaø nhaán MTcaùc , Cuoän contactor T coù ñieän theo. Khi chieàu thuaän ñoùng tieápdaây ñieåm phuï thöôøng môû huùt T ñeå theùpñieàu di ñoäng laøm töøtaykheùp laïi, nhaán khôûi ñoäng duy loõi trì maïch khieån khimaïch buoâng khoûikínnuùt MT. D N MT T MN N RN T

3. 2 Khôûi ñoäng töø keùp vaø ba nuùt nhaán: L 1 L 2 L 3 Ñeå ñaûo chieàu quay ñoäng cô, ta nhaán nuùt nhaán MN, cuoän laøm ñoùng caùc tieáp ñieåm chính N, luùc naøy treân maïch ñoäng löïc ñaûo hai daây trong daây contactor T maát ñieän, cuoän daây contactor N coù ñieän huùt loõi ba pha ñieän laøm cho ñoäng cô ñaûo chieàu quay ngöôïc laïi vaø tieáp ñieåm phuï thöôøng theùp ñoäng maïch kín laïi, môû Ndiñeå duy trìvaø maïch ñieàutöø khieånkheùp khi buoâng tay khoûi nuùt nhaán khôûi ñoäng MN D KT N T MT KN KN RN N MN T KT

3. 2 Khôûi ñoäng töø keùp vaø ba nuùt nhaán: L 1 L 2 L 3 Khi coù söï Khi coá quaù nhieät seõ töø thao Ttaùc laøm Nngaét nhaántaûi nuùtñoäng döøngcô, D, rôlekhôûi ñoäng ( hoaëc ) bò maïch do ñoùhoaït cuõng ngaét khôûi ñoäng töø vaø döøng ngaétñieän, cuoän ñoängdaây, cô döøng ñoäng cô ñieän. D N MT T MN N RN T

4. Caùch löïa choïn vaø kieåm tra: HieänÑeånaykhôûi ôûñoäng nöôùc ta, ñoäng cô khoâng ñoàng boä ba pha roâto loàng soùc coù töø laøm vieäc tin caäy, khi laép ñaët caàn phaûi baét chaët cöùng khôûi ñoäng töø treân coâng 0, 6(ñoäñeán 100 KW ñöôïc söûtruïc duïng Ñeå ñieàu khieån moät maëtsuaát thaúngtöø ñöùng nghieâng cho pheùp so vôùi thaúngroäng ñöùng raõi. 50), khoâng cho pheùp boâi môõ vaøo tieáp ñieåm vaø caùc phaän ñoäng. vaäncaùchaønh chuùng, ta boä thöôøng duøng khôûi ñoäng töø. Vì vaäy ñeå thuaän lôïi Sau khi laép ñaët khôûi ñoäng töø vaø tröôùc khi vaän haønh, phaûi kieåm tra: cho vieäc löïaboächoïn ñoäng töø, baèng nhaøtay saûn - Cho caùc phaän khôûi ñoäng chuyeån khoângxuaát bò keït, thöôøng vöôùng. khoâng nhöõng Ñieäncöôøng aùp ñieàuñoä khieån phaûi phuø ñieän aùp ñònhmöùc cuûa chæ -cho doøng ñieänhôïpsuaát ñònh maøcuoän coøndaây. cho caû coâng suaát Caùc tieáp ñieåm phaûi tieáp xuùc ñeàu vaø toát. cuûa-- ñoäng cô ñieän maø khôûi ñoäng töø phuïc vuï öùng vôùi caùc ñieän aùp Caùc daây ñaáu ñieän phaûi theo ñuùng sô ñoà ñieàu khieån. khaùc- Rôle nhau. nhieät phaûi ñaët ôû naác doøng ñieän thích hôïp. - Khi laép ñaët khôûi ñoäng töø caàn ñaët keøm theo caàu chì baûo veä.