Chemia na talerzu czy wiesz co jesz Daria

Chemia na talerzu – czy wiesz co jesz? Daria Cukierska Ewelina Konieczna Malwina Lipowa Wiktoria Marcinek Paulina Motuzna Jagoda Owsianna Eliza Poniży Rozalia Teichert Opiekun projektu: mgr Iwona Grygiel

SKŁADNIKI ODŻYWCZE To składniki, które człowiek przyjmuje z pokarmem. Dzielimy je ze względu na funkcje, jakie pełnią w organizmie : BUDULCOWE • białko, • sole mineralne c ENERGETYCZNE • cukry • tłuszcze REGULUJĄCE • witaminy, • sole mineralne, • woda

BIAŁKA to związki wielocząsteczkowe zbudowane z reszt aminokwasowych, połączonych wiązaniem peptydowym Dzielimy je na: ROŚLINNE Nie mają odpowiedniego składy aminokwasowego np. : • fasola • groch • banany • kasza ZWIERZĘCE Dostarczają wszystkich niezbędnych aminokwasów np. : • sery • mleko • jaja • ryby

SOLE MINERALNE Nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Wpływają one na : skórę i włosy, kości i zęby, krew, rozwój mózgu. Dzielimy je na: MAKROELEMENTY MIKROELEMENTY Występują w większych ilościach w organizmie np. : • wapń, • chlor, • magnez, • potas, • sód. Występują w mniejszych ilościach w organizmie np. : • bor, • miedź, • żelazo, • cynk, • mangan, • jod.

WĘGLOWODANY (CUKRY) to związki chemiczne, składające się z atomów węgla, wodoru i tlenu. Dzielimy je na: PROSTE GLUKOZA: • miód • winogrona ZŁOŻONE DWUCUKRY WIELOCUKRY FRUKTOZA: • jabłka SACHAROZA: SKROBIA: CELULOZA: • gruszki • nasiona zbóż • bawełna • brzoskwinie • buraki cukrowe • bulwy • konopie • marchew ziemniaków

TŁUSZCZE to estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych. Ze względu na pochodzenie dzielimy je na: ROŚLINNE ZWIERZĘCE Zawierają dużą ilość nienasyconych kwasów np. : Zawierają głównie nasycone kwasy tłuszczowe np. : • oliwa z oliwek • olej rzepakowy • olej słonecznikowy • masło • smalec

WITAMINY ROZPUSZCZALNE W TŁUSZCZACH ROZPUSZCZALNE W WODZIE -witamina w grupie B: B 1, B 2, A– wpływają na wzrok i skórę B 3, B 5, B 8, B 9, D – sprawiają, że zęby B 12 są zdrowe a kości mocne - witaminy z grupy C E – chroni organizm przed - nie są magazynowane stresem w żadnych tkankach są wydalane K – wpływa na prawidłowe z moczem funkcjonowanie organizmu -magazynowane w wątrobie i tkance tłuszczowej

Substancje dodatkowe w żywności Nie są produktami spożywczymi, ani typowymi składnikami żywności. Ich użycie w procesie technologicznym powoduje zamierzone zmiany w smaku, wyglądzie, trwałości lub innych właściwościach danego produktu.

• Barwniki E 100 - E 199 Nadają lub poprawiają barwę produktów. Występują w słodyczach, deserach, napojach oraz galaretkach.

• Konserwanty E 200 - E 299 Zapobiegają psuciu się produktów, przedłużają ich trwałość i zabezpieczają je przed drobnoustrojami. Znajdziemy je w wyrobach garmażeryjnych, napojach gazowanych, sokach, konserwach, oraz w suszonych owocach.

• Przeciwutleniacze E 300 - E 399 Zapobiegają utlenieniu się środków spożywczych, przeciwdziałają np. jełczeniu tłuszczów Występują w płatkach śniadaniowych, frytkach, chipsach, masach do ciast, biszkoptach, wędlinach, margarynach, a także w maśle.

• Emulgatory E 400 - E 499 Odpowiadają za trwałość i konsystencję produktu Występują w produktach takich jak: lody, zupy w proszku, majonez, margaryna, wędliny, pieczywo, czekolada i produkty czekoladowe.

• Pozostałe (m. in. wzmacniacze smaku, substancje słodzące) E 500 - E 1500 Wzmacniają smak, są zamiennikami cukru Dodawane są do słodyczy, gum do żucia, napojów light, soków, jogurtów, deserów i przypraw.

E Obecność litery „E” na etykiecie mówi nam, że w składzie danego produktu występują substancje dodatkowe (barwniki, konserwanty, środki spulchniające, środki zagęszczające) Środki te dodaje się aby: • wzmocnić smak danego produktu, jego zapach, konsystencję, • poprawić jego wygląd • uzyskać pożądany aromat • zabezpieczyć go przed zepsuciem • zapobiec utlenianiu witamin

Powszechność stosowania „E” w przemyśle spożywczym stwarza zagrożenie dla naszego zdrowia. Wiele z tych substancji może powodować lub nasilać problemy zdrowotne np. astmę, migrenę, nadpobudliwość, niektóre mogą być nawet toksyczne. Najwięcej substancji dodatkowych zawierają słodycze, napoje gazowane, wędliny, gotowe dania.

JAK CZYTAĆ ETYKIETĘ? Patrzymy na tył opakowania i sprawdzamy: • Datę ważności, która funkcjonuje jako: termin przydatności spożycia lub data minimalnej trwałości • Warunki przechowania, • Wartości odżywcze, czyli kalorie, wskazane dzienne spożycie, • Skład produktu, podawany od składnika , którego jest najwięcej do takiego którego jest najmniej, • Właściwą nazwę produktu, śmietankowe czy „prosto z natury’’ nie musi oznaczać masła. PAMIĘTAJ! IM KRÓTSZA LISTA SKŁADNIKÓW PRODUKTU, TYM ZDROWIEJ !

Ankieta W ramach projektu przeprowadzono ankietę wśród uczniów klas gimnazjalnych pt. „Czy wiesz, co jesz? ’’. A oto jej wyniki!

Ile posiłków powinno się jeść w ciągu dnia? 2% Jeden 26% 72% Dwa Trzy Wniosek: Zdecydowana większość gimnazjalistów wie ile posiłków powinno spożywać się w ciągu dnia.

Ile posiłków zjadasz w ciągu dnia? 2% 2% Jeden 49% 47% Dwa Trzy Cztery- pięć Wniosek: Większość gimnazjalistów odżywia się prawidłowo.

Czy zdrowe jest codzienne jedzenie śniadania w domu? 14% Tak 86% Nie Wniosek: Zdecydowana większość gimnazjalistów uważa, iż codzienne jedzenie śniadania w domu jest zdrowe.

Czy jesz śniadanie w domu? 28% 19% Nie jem Rzadko 19% Często 34% Codziennie Wniosek: Mimo, iż większość uczniów wie, że jedzenie śniadania w domu jest zdrowe, to nie każdy stosuje się do tej zasady. Codziennie śniadanie w domu je tylko 28%

Czy codziennie zjadasz słodycze? 47% 53% Tak Nie Wniosek: Mniej niż 50% ankietowanych je codziennie słodycze.

Jaka jest twoja ulubiona przekąska między posiłkami? 9% 35% 28% Owoce Słodycze Jogurt Fast-food 28% Wniosek: Najchętniej jedzoną przekąską są owoce. Na drugim miejscu jogurt, niestety tyle samo uczniów preferuje słodycze. Co dziesiąty uczeń jako przekąskę wybiera niezdrowe fast-foody.

Jak często jesz owoce i warzywa? 21% 30% Codziennie Często Rzadko 49% W ogóle Wnioski: Wśród gimnazjalistów nie ma ani jednego ucznia, który nie jada tych wartościowych produktów.

Jak często spożywasz nabiał? 7% 35% Codziennie Często Rzadko 58% W ogóle Wniosek: Wynik jest zadowalający, ponieważ wszyscy uczniowie chętnie jedzą nabiał.

Jak często zjadasz fast-foody? 14% Codziennie Często 86% Rzadko W ogóle Wniosek: Uczniowie zdają sobie sprawę z tego, że fast- foody są niezdrowe i zdecydowana większość spożywa je rzadko.

Czy wiesz jakie składniki zawiera cola? 28% Tak 72% Nie Wniosek: Zdecydowana większość ankietowanych wie jakie składniki zawiera cola.

Czy robiąc zakupy czytasz etykiety? 23% 19% Tak Rzadko Nigdy 58% Wniosek: Tylko niewielki odsetek ankietowanych przy robieniu zakupów czyta etykiety. Zdecydowana większość czyta je rzadko lub nigdy.

Czy wiesz co oznacza symbol "E" na opakowaniach? 35% 65% Tak Nie Wniosek: Zdecydowana większość gimnazjalistów nie wie co oznacza symbol „E” na opakowaniach.

Wykrywanie białka w produktach spożywczych Reakcja ksantoproteinowa. Pod wpływem stężonego kwasu azotowego(V) białko przyjmuje zabarwienie żółtopomarańczowe.

Wykrywanie skrobi w produktach spożywczych Związek ten można wykryć w pokarmie za pomocą jodu, zawartego w jodynie. Zabarwia on skrobię na ciemnogranatowo.

Wykrywanie tłuszczów w żywności. Na bibule roztarte zostały próbki produktów spożywczych. Tłuste plamy pozostawione na bibule świadczą o tym, że pokarm zawiera tłuszcz.