CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GRNICZEGO S A 41 902

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S. A. 41 -902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel. : 032 282 25 25 www. csrg. bytom. pl e-mail: info@csrg. bytom. pl ZAGROŻENIA GAZOWE

Powietrze atmosferyczne: • 78, 08% azot • 20, 95% tlen • 0, 03% dwutlenek węgla • 0, 93% argon oraz inne gazy szlachetne Powietrze kopalniane, to mieszanina powietrza atmosferycznego oraz gazów powstających w wyrobiskach górniczych. Zmiana składu powietrza kopalnianego spowodowana jest: Ø Ø Ø Ø naturalnym wydzielaniem się gazów z górotworu procesom utleniania (powolne, szybkie, gwałtowne) wykonywaniem robót strzałowych pracą maszyn spalinowych gniciem substancji organicznych oddychaniem ludzi rozpadem radioaktywnych pierwiastków

CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S. A. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 139 z 2002 r. poz. 1169 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych.

Dział IV Przewietrzanie i klimatyzacja Rozdział l Postanowienia ogólne § 187 1. Ilość powietrza doprowadzana do wyrobisk powinna zapewniać utrzymanie w tych wyrobiskach wymaganego składu powietrza i temperatury. 2. Wszystkie dostępne wyrobiska i pomieszczenia przewietrza się w taki sposób, aby zawartość tlenu w powietrzu nie była mniejsza niż 19% (objętościowo), a najwyższe dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu nie przekraczały wartości określonych w tabeli. 3. Skróty wymienione w ust. 2 oznaczają: • NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone, • NDSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe, zdefiniowane w odrębnych przepisach.

Dział IV Przewietrzanie i klimatyzacja Rozdział 4 Klimatyzacja § 239 1. Temperatura powietrza w miejscu pracy nie powinna przekraczać 28 OC wykonując pomiar termometrem suchym , a intensywność chłodzenia nie powinna być mniejsza od 11 katastopni wilgotnych { Kw } 2. W przypadku gdy temperatura powietrza mierzona termometrem suchym w miejscu pracy jest większa od 28 OC, a nie przekracza 33 OC lub intensywność chłodzenia jest mniejsza od 11 katastopni wilgotnych , stosuje się odpowiednie rozwiązania techniczne dla obniżenia temperatury powietrza lub ogranicza czas pracy do 6 godzin, liczony łącznie ze zjazdem i wyjazdem , dla pracowników przebywających całą zmianę roboczą w miejscu pracy gdzie parametry klimatyczne są przekroczone. 3. W przypadku gdy temperatura powietrza mierzona termometrem suchym, przekracza 33 OC, można zatrudniać ludzi tylko w akcji ratowniczej.

Nazwa gazu i symbol chemiczny. WŁAŚCIWOŚCI GAZÓW Działanie na Ciężar człowieka właściwy [ g/dcm 3] Gęstość względem powietrza Barwa Zapach - Tlen – O 2 niezbędny do życia 1, 42 1, 105 - Azot - N 2 obojętny 1, 25 0, 967 - trujący 1, 25 0, 967 - - duszący 1, 97 1, 518 - - trujący 1, 53 1, 19 - zepsute jaja trujący 1, 34 1, 04 żółto-brązowa gryzący trujący 2, 93 2, 266 - gryzący obojętny 0, 09 0, 069 - - obojętny 0, 71 0, 553 - - Tlenek węgla -CO Dwutlenek węgla-CO 2 Siarkowodór – H 2 S Tlenek azotu – NO Dwutlenek siarki- SO 2 Wodór - H 2 Metan – CH 4

DEFINICJE NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) czynników szkodliwych dla zdrowia - wartości średnie ważone stężeń - których oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 -godzinnego, dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń. NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) czynników szkodliwych dla zdrowia - wartości średnie stężeń, które nie powinny spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występują w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż dwa razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina. (Dziennik Ustaw nr 217/2002 poz. 1833)

Zestawienie wartości NDSCh dla gazów występujących w kopalniach Rodzaj gazu NDSCh średnie (ważone) stężenie z 8 godzin zmiany dopuszczalne stężenie chwilowe – max. 2 x 15 min [mg/m 3] obj. [%] Dwutlenek węgla CO 2 - 1, 0 Tlenek węgla CO 30 0, 0026 180 0, 015 Tlenki azotu NO 2 5 0, 00026 10 0, 00052 Dwutlenek siarki SO 2 2 0, 000075 5 0, 00019 Siarkowodór H 2 S 10 0, 0007 20 0, 0014

WYBUCHOWOŚĆ GAZÓW Temperatura zapłonu [ OC ] Granice wybuchowości [%] Bezpieczna zawartość tlenu Tlenek węgla – CO 609 12 - 72 6 Siarkowodór – H 2 S 290 4 - 46 2, 2 Wodór – H 2 530 4 - 72 5 Metan – CH 4 650 5 - 15 12 Nazwa gazu i symbol chem.

Wybuchy gazów pożarowych Wybuch gazów pożarowych może nastąpić, gdy spełnione są następujące warunki : • Co najmniej jeden z gazów palnych w mieszaninie gazów pożarowych znajduje się w granicach wybuchowości. • Istnieje źródło wysokiej temperatury (tzw. inicjał wybuchu ). • Mieszanina wybuchowa zawiera dostateczną ilość tlenu.

Ocena stanu zagrożenia wybuchowego Ocenę stanu zagrożenia wybuchowego należy przeprowadzić metodą opracowaną przez jednostkę ratownictwa górniczego. Może to być metoda stałego trójkąta wybuchowości.

Przykładowy diagram Cowarda