CENTAR ZA EDUKACIJU SUDIJA I TUILACA REPUBLIKE SRPSKE

CENTAR ZA EDUKACIJU SUDIJA I TUŽILACA REPUBLIKE SRPSKE Profesionalna etika sudija i tužilaca Sanja Stefanović, sudija Okružnog suda u Banjaluci

PREGLED PREZENTACIJE n n Pojam Zašto je važna sudijska etika i tužilačka etika Međunarodni kontekst Pravila u Bosni i Hercegovini/Republici Srpskoj

MEĐUNARODNI KONTEKST n n Osnovna načela UN o nezavisnosti sudstva Bangalorski principi sudijskog ponašanja (2002) Preporuka CM/REC Komiteta ministara članicama o sudijama (2010) Standardi međunarodnog udruženja tužilaca

PRAVILA U BOSNI I HERCEGOVINI/REPUBLICI SRPSKOJ n n n Ustav Republike Srpske Član 5. Alineja 4. utvrđuje da se Ustavno uređenje republike temelji na vladavini prava; Član 10. građani Republike su jednaki u svojim pravima pred zakonom I uživaju istu pravni zaštitu, bez obzira na pripadnost polnu, rasnu, socijalu , nacionalniu, društveni položaj,

Član 121 i 121 a Ustava Republike Srpske propisuje načelo samostalnosti i nezavisnosti sudova. Ovo načelo sudovi ostvaruju tako što sude na osnovu ustava i zakona i svaki uticaj zakonodavne ili izvršne vlasti, nedopustiv je i mora se onemogućiti, što je naglašeno u odredbi člana 121 a Ustava, gdje je utvrđeno da samostalnost i nezavisnost obezbjeđuje VSTV, koji vrše imenovanja i razrješenja tužilaca i sudija.

n n čl. 127 i član 129. stav 1. propisuje načelo stalnosti sudske funkcije i ogleda se u tome što se sudije i tužioci biraju na neodređeno vrijeme čl. 127 i član 129. stav 1. propisuje načelo inkompatibilnosti sudijske funkcije sa istovremenim obavljanjem javne funkcije, ili druge funkcije, nespojive sa sudijskom/ tužilačkom.

ZAKON O VISOKOM SUDSKOM I TUŽILAČKOM SAVJETU n n Zakon o visokom, sudskom i tužilačkom vijeću Bi. H u članu 22. propisuje da su sudije i tužioci osobe koje se odlikuju profesionalnom nepristrasnošću, visokim moralnim kvalitetima i dokazanim stručnim sposobnostima te imaju odgovarajuću obuku i stručnu spremu. član 82. propisano je da sudija ili tužilac ne smije obavljati bilo kakvu dužnost koja je nespojiva sa njegovom dužnosti

n stav 3. član 82. Sudija ili tužilac ne smije biti član upravnog ili nadzornog odbora javnih ili privatnih preduzeća ili drugih pravnih osoba, ne smije obavljati bilo kakve druge dužnosti koje mogu ometati vršenje dužnosti sudije ili tužioca.

ZAKON O SUDOVIMA I ZAKON O JAVNIM TUŽILAŠTVIMA RS n n Članom 3. Zakona o sudovima propisano je da su sudovi samostalni i nezavisni od zakonodavne i izvršne vlasti te da u svom radu postupaju nepristrasno, blagovremeno i efikasno; stavom 3. istog člana propisano je da niko ne smije uticati na nezavisnost i nepristrasnost sudije pri odlučivanju u predmetima koji su mu dodijeljeni. Članom 4. Zakona o tužilaštvima propisano je da u okviru svojih nadležnosti tužilaštva štite ostvarivanje ljudskih prava i sloboda svih, zagarantovanih ustavom i zakonom i obezbjeđuju ustavnost i zakonitost, a u vršenju poslova iz svoje nadležnosti zaposleni u tužilaštvima dužni su da poštuju ljudska prava i slobode bez obzira na rasu, pol, jezik, nacionalnu pripadnost, vjeroispovjest, imovinsko stanje, političko ubjeđenje i društveni položaj.

KODEKS SUDIJSKE ETIKE n n Etika i integritet nisu samo pravila koja treba sprovesti nego su isto toliko, ako ne i više, norme ponašanja. Etička pravila nisu samo pravila koja treba sprovesti nego je njihova osnovna svrha da posluže kao izvor „vodiča ponašanja”, tj. da grupi o kojoj je riječ ponude načela na osnovu kojih će donositi etičke odluke.

NEZAVISNOST I NEPRISTRASNOST SUDIJE, TUŽIOCA I SUDSKE VLASTI n n n Institucionalna nezavisnost Sudija je u obavljanju poslova nezavisan u odnosu na zakonodavnu i izvršnu vlast. Sudija ne smije imati neprikladnih veza sa zakonodavnom i izvršnom vlasti. Sudija je u obavljanju svoje funkcije nezavisan i od svojih kolega. Sudija promoviše visoke standarde sudijskog ponašanja u cilju jačanja povjerenja javnosti u pravosuđe

NEPRISTRASNOST n n n Lično predubjeđenje i predrasude u odnosu na stranke u postupku; nepristrasnost sudija istog suda; Izuzeće kao osnov za osiguranje nepristrasnosti- zakonski razlozi i drugi etički razlozi za izuzeće

INTEGRITET n n n Ponašanje u ili izvan pravosudne institucije koje utiče na ugled pravosudne funkcije; Integritet u privatnom životu, porodica i prijatelji; Korištenje prestiža pravosudne funkcije; Odnos prema politici; Javno istupanje

SPREČAVANJE SUKOBA INTERESA Sukob interesa je sukob između javne dužnosti i privatnog interesa javnog funkcionera, gdje interes funkcionera u privatnom svojstvu može, ili se čini da bi mogao, neprimjereno uticati na obavljanje njegove službene dužnosti i obaveza.

POSLOVNE I FINANSIJSKE AKTIVNOSTI n Raspolaganje imovinom n Dužnosti pravnog zastupnika i punomoćnika n Poklon i druge koristi n Obrazovne i stručne aktivnosti n Obaveza podnošenja finansijskih izvještaja

KOMUNIKACIJA EX PARTE n n sa drugim nosiocima pravosudne funkcije i advokatima sa drugim licima zloupotreba povjerljivih informacija komunikacija na društvenim medijima

STRUČNOST I ODGOVORNOST PREMA POSLU Sudija održava visok nivo profesionalne sposobnosti, obavlja funkciju na efikasan i zakonit način u razumnom roku; n sudijska funkcija ima prioritet nad svim ostalim aktivnostima sudije; n sudija stalno unapređuje svoje znanje, vještinu i lične kvalitete; n sudija prati relevantnu praksu u međunarodnom pravu i instrumente za zaštitu ljudskih prava n Postupanje u razumnom roku n Odnos prema poslu i radno vrijeme n

SAMOPROCJENA n n Da li postoje okolnosti koje bi mogle kod stranaka u postupku ili u javnosti stvoriti utisak o mojoj neprimjerenoj vezi sa pojedinca ili institucijama; Da li bi objektivan posmatrač smatrao da koristim svoj položaj u pravosuđu za ostvarivanje poslovnih interesa; Da li bi komunikacija ex parte u koju sam bio uključen mogla donijeti prednost jednoj od strana; Kojim redosljedom uzimam predmete u rad

HVALA ZA PAŽNJU.