CANLILIK HCRE LE BALAR Hazrlayan Ali YALINKAYA VEZRKPRSAMSUN

CANLILIK HÜCRE İLE BAŞLAR Hazırlayan: Ali YALÇINKAYA VEZİRKÖPRÜ/SAMSUN VEZİRKÖPRÜ YİBO

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ • • Tüm canlılar; Hücrelerden oluşur Solunum yaparlar Beslenirler Hareket ederler Boşaltım yaparlar Solunum yaparlar Tüm canlılar uyartılara karşı tepki verirler Doğarlar, büyürler , ürerler ve ölürler.

HÜCRE Canlıları oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir. Canlılar tek bir hücreden oluşabildiği gibi çok sayıda hücreden de oluşabilir. Örnek: Tek hücreli canlılar: Amip, öglena, bakteri, terliksi hayvan Çok hücreli canlı: İnsanlar hayvanlar, bitkiler Canlıları meydana getiren hücreler gözle görülemez. Ancak mikroskop denen araçlarla görülebilir. Hücre ilk defa Robert Hooke tarafından bulunmuştur. • Bir hücre genel olarak temelde üç kısımdan oluşur. Bunlar; • Hücre zarı • Sitoplazma • Çekirdek

HÜCRENİN KISIMLARI Sitoplazma Hücre Çeperi SOĞAN ZARI HÜCRESİ Bitki Hücresi Hayvan Hücresi Hücre Zarı Çekirdek

HÜCRENİN KISIMLARI

1. HÜCRE ZARI: Yağ, protein ve az miktarda karbonhidrat moleküllerinden oluşur. Hücre içindeki çekirdek ve sitoplazmanın dağılmasını engelleyerek, hücreyi dış kısımdan sarar. ÖZELLİKLERİ: • Seçici geçirgendir. Her maddeyi hücre içine almaz • Esnek ve canlıdır. • Saydam ve akışkandır. • Üzerlerinde POR adı verilen delikler bulunur. Bu delikler madde geçişini sağlar.

1. HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ; • Hücreyi dış etkilerden korur. • Hücreye şekil verir. • Sitoplazmanın dağılmasını önler • Hücreyi dış ortamdan ayırır. • Hücreye madde giriş çıkışını kontrol eder

1. HÜCRE ZARI • HÜCRE ÇEPERİ (Hücre Duvarı): Yalnızca bitki, mantar ve bakterilerde bulunur. İnsanlarda ve hayvanlarda bulunmaz. Hücre çeperi hücre zarının dış kısmında bulunur. ÖZELLİKLERİ; • Cansızdır, tam geçirgendir. • Selülozdan yapılmıştır. • Hücreye sertlik ve dayanıklılık sağlar. • Hücre çeperin de madde alışverişine yardımcı olan geçitler bulunur

HÜCRE ZARI İLE HÜCRE ÇEPERİ ARASINDAKİ FARKLAR Hücre zarı 1. Canlıdır 2. Seçici geçirgendir 3. Esnektir 4. Tüm canlılarda bulunur. 5. Protein, yağ ve karbonhidrat Moleküllerinden oluşmuştur. Hücre Çeperi 1. Cansızdır 2. Tam geçirgendir. 3. Sert ve kalındır 4. Bitki , mantar ve bakterilerde bulunur. 5. Yapısında selüloz ve kitin bulunur.

2. SİTOPLAZMA: Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yarı saydam , yarı akışkan , yumurta akı kıvamında bir sıvıdır. • Sitoplazma; hücredeki canlılık olaylarının (üreme, boşaltım, sindirim, enerji üretimi ) gerçekleştirildiği yerdir. • Sitoplazmanın %65 ile %95 su oluşturur. Bunun dışında protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, mineraller, hormonlar, enzimler ve organeller bulunur. • Yaşamsal olayları, sitoplazma içinde organeller gerçekleştirir.

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 1. RİBOZOM: • Virüsler hariç bütün hücrelerde bulunur. • Protein sentezi yaparak hücrenin protein ihtiyacını karşılar

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 2. MİTEKONDRİ: • • Hücrenin enerji merkezidir. Oksijenli solunum yapıldığı yerdir. Enerjinin üretildiği yerdir. Enerji ihtiyacı fazla olan kas, karaciğer ve sinir hücrelerinde bol miktarda bulunur.

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 3. SENTROZOM: • Sadece hayvan hücrelerinde bulunur. • Hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 4. ENDOPLAZMİK REDİKULUM: • Prokaryot hücreler hariç tüm hücrelerde vardır. • Hücre içi madde iletimini (madde taşınmasını) sağlar. • Hücre zarı ile çekirdek arasındaki kıvrımlı kanallardır

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 5. LİZOZOM : • Hayvan hücrelerinde bulunur. • Hücre içi sindirimi sağlar. • Büyük molekülleri parçalar

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 6. GOLGİ AYGITI : • Salgı maddelerinin üretildiği ve depolandığı organdır. • Salgı yapan ter bezleri, tükürük bezleri ve süt bezleri gibi bez hücrelerinde bol miktarda golgi aygıtı bulunur. Ayrıca meyvelerin sulu kısımlarının ve kokularının oluşmasını da golgi aygıtı sağlar.

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 7. KOFUL : • Hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıda, Bitki hücrelerin de ise büyük ve tektir. • Hücre içinde atık maddelerin depolanmasını ve boşaltılmasını sağlar. • Bitki hücrelerinde suyun alınması ve fazlasının depo edilmesini sağlar.

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER 8. PLASTİDLER: • Sadece bitkilerde bulunur. 3 çeşit plastid vardır. a- Kloroplast: • Yeşil bitkilerde bulunur. • Yapısında klorofil (yeşil renk maddesi) bulunur. • Klorofil canlıya yeşil rengi verir. Bitki yapraklarında , genç gövdede bulunur. • Klorofil fotosentez sırasında güneş ışığını emerek yeşil bitkilerin besin ve oksijen üretmesini sağlar • klorofil Su + karbondioksit besin + oksijen güneş ışığı

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER

SİTOPLAZMADAKİ ORGANELLER b- Kromoplast: • Yeşil harici tüm renk maddelerini taşır. • Meyvelere ve çiceklere renk verir. c- Lökoplast: • renksiz bir plastidlerdir. • Kök ve yer altı gövdesi gibi organlarda bulunur. • Nişasta, protein, yağ depo ederler

3. ÇEKİRDEK: • Bakteriler ve mavi yeşil algler hariç bütün hücrelerde bulunur. Görevleri; • Hücrenin yönetim merkezidir. • Hücrenin bölünmesini ve büyümesin sağlar. • Hücredeki yaşamsal olayları kontrol eder. • Çekirdekte canlılara ait kalıtsal özellikleri taşıyan kromozomlar bulunur. • Çekirdek zarı üzerinde por adı verilen delikler bulunur. Çekirdek 4 kısımda incelenir. 1. Çekirdek zarı 2. Çekirdek sıvısı 3. Çekirdekçik 4. Kromatin iplik (kromozom)

HAYVAN HÜCRESİ İLE BİTKİ HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. HAYVAN HÜC. Yuvarlaktır. Sentrozomları vardır. Plastidleri yoktur Hücre çeperi yok Kofullar küçük ve çok Lizozomları var BİTKİ HÜC. 1. Köşelidir. 2. Sentrozomları yoktur. 3. Plastidleri vardır. 4. Hücre çeperi vardır. 5. Kofullar büyük ve azdır 6. Lizozomları yoktur.

HÜCREDEN ORGANİZMAYA Her canlı hücre ya da hücrelerden oluşur. Canlının gelişmişliği artıkça o canlının sahip olduğu hücre sayısı artar. Çok hücreli canlılar görev ve yapı bakımından birbirinden farklı milyonlarca hücreden oluşur. **** Belli bir yapı ve göreve sahip olan hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları yapılara doku denir. Örnek: kemik dokusu, kas dokusu ***** Farklı dokular bir araya gelerek Organları oluşturur. Örnek: Kalp, mide, karaçiğer *****Aynı görevi yapan organlar bir araya gelerek sistemleri oluşturur. Örnek: Solunum sistemi, dolaşım sistemi

HÜCREDEN ORGANİZMAYA **** Sistemler bir araya gelerek organizmayı oluşturur. Örnek: İnsanlar, hayvanlar, bitkiler Hücre Dokuları Organları Sistemleri Organizma Kan hücresi organizma Kan dokusu Kalp organı Dolaşım sistemi