CAM AMBALAJLAR Cam oksitler karm olan bir maden
CAM AMBALAJLAR • Cam oksitler karışımı olan bir maden olmasına karşılık erime noktası yerine yumuşama noktasına sahiptir. Isıtılınca önce yumuşar ve giderek akıcılığı artarak sıvı hale geçer. Camın en önemli özelliği atomik yapısının düzensiz olmasıdır. • • • Cam Endüstrisinde Kullanılan Hammaddeler Silis ( Si. O 2): Bütün cam türlerinde kullanılır. Bor Oksit: Borik asit veya boraks şeklinde kullanılır. Aluminyum oksit : Aluminyum hidroksit halinde kullanılır. Camın erime sıcaklığını düşürür, kristalleşmeyi güçleştirir, cama kimyasal dayanıklılık vermektedir. Sodyum oksit: Sodyum karbonat veya sodyum sülfat halinde kullanılır. Potasyum oksit: Camın akıcılığını azaltır ve sertliğini artırır. Kalsiyum oksit. Kalsiyum karbonat halinde kullanılır. Kurşun oksit: Camın ışığı kırma ve dağıtma özelliğini artırır. Çinko oksit: Camın ısıya dayanıklılığını ve saydamlığını artırır. Arsenik oksit: Cam içinde kalabilecek kabarcıkları giderir.
Cam Türleri 1 -Kireçli ve silisli camlar: 2 -Potasyumlu camlar: 3 -Kurşunlu camlar: 4 -Borlu camla:
• • Özel camlar : Emniyet camları: Buzlu camlar: Renkli camlar: Fiber glas:
• Alkalite: İçinde 10 gram cam tozu bulunan veya cam yüzeyiyle temasta bulunan 100 ml saf su içinde belirli süre bekletildikten sonra nötürlenmesi için harcanan 0. 02 N H 2 SO 4 çözeltisinin ml olarak miktarıdır. Alkalite aynı zamanda inertliğin ölçüsüdür. • Normalde soda- kireç camında • %65 -75 Si. O 2 (silisyum oksit) • %12 -16 Na 2 O (soda) • %8 -12 Ca. O (kireç) • %1 -7 AI 2 O • %0 -4 Mg. O • %0 -3 K 2 O bulunmaktadır.
• Florlama • Cama florlama işlemi uygulanarak hem yüzeyindeki hem de derinliğindeki Na miktarı azaltılabilmektedir. Bileşimdeki en aktif öğe Na dur. Bu nedenle camdan çözeltiye geçme olasılığı en yüksek olan element budur. Çözeltiye geçme olasılığı olan diğer cam bileşenleri Si ve Ca dur.
Cam Malzemelerin Olumlu Özellikleri • Sert, sağlam ve kimyasal yönden inert bir malzemedir. • Renkli olduklarında ürünleri belirli düzeylerde ışık etkisinden korumaktadır. • Gaz, su buharı, koku ve sıvı geçirgenliği yoktur. • İçine konulan ürün görülebilir. • Sterilize edilebilir yani ısıl dayanımı yüksektir. • Biçim değiştirmez • İç basınç ve düşey yüklere dayanıklıdır. • Teneke kutulara göre daha kolay açılabilirler • İçindeki ürün tüketildikten sonra başka amaçlarla da kullanılabilir. • Çeşitli biçim ve büyüklükte yapılabilirler. • Vakum dolum ve kapama yöntemine uygundurlar. • Makinelerde yüksek dolum kapasitesine ulaşabilirler.
Cam Ambalajların Olumsuz Yönleri • Ağırdır taşımada sorunlara yol açabilir. • Kırılgandır, darbe, ısıl şok ve aşırı iç basınç gibi etkilerle kırılırlar. • İçini gösterdiğinden çok özenli doldurma ve ürün hazırlama işlemleri gerektirir. • Işık geçirmesi gıdanın renginin bozulmasına neden olabilir.
• • • CAM AMBALAJ TİPLERİ Camdan yapılan gıda maddeleri beş grup altında toplanmaktadır. Bunlar Şişeler Kavanozlar Bardak tipi düz ağızlı kaplar Damacanalar Ampul veya kapsüllerdir.
CAM KAPLARIN BAZI KALİTE ÖZELLİKLERİ • • 1. Kimyasal Dayanıklılık 2. Isıl genleşme, Ani Sıcaklık Değişimine Dayanım 3. İç Basınç Dayanımı 4. Darbe Dayanımı 5. Dikey eksende Sıkıştırma Dayanımı 6. Dikey Eksene göre. Eğrililik 8. Renk 9. Dansite
1. Kimyasal Dayanıklılık: • 2. Isıl Genleşme, Ani Sıcaklık Değişimine Dayanım: . 3. İç Basınç Dayanımı: Kapalı cam kaplarda iç basınç artışına neden olan etmenleri üç şekilde inceleyebiliriz. a) Sıcaklık yükselmesi: b) Sıvı gıdaların dondurulması: c) İçeceklerin gazlanma işlemleri: a) Sıcaklık yükselmesi:
• Tepe boşluğu oranları ve sıcaklık yükselmesi oranlarına göre hesaplanan basınç artışı Şekil ‘de gösterilmiştir. 4 Bar iç basınç düzeyine neden olacak tepe boşluğu ve sıcaklık ilişkisi. Tepe Boşluğu (%) 4 Bar iç basınca yol açan sıcaklık artışı ( ºC ) 1 20 2 40 3 60 4 80 5 100
Değişik ürünler için bırakılması önerilen tepe boşluğu oranları Yiyecek-İçecek İçme suyu- meyve suyu Alkollü içecekler Tepe Boşluğu (%) 3 -5 8’e kadar Karbondioksitli içecekler 4 -7 Konserve (Kavanozda) 6 -8 Vakumlu kapatılmış gıdalar 6 -12
b) Sıvı gıdaların dondurulması: c) İçeceklerin gazlanma işlemleri:
• Bu özelliğe cam kalitesi ile birlikte cam kalınlığı da etkili olmaktadır. Cam kalınlığı fazlalığı iç basınç dayanımını artırmakta ısıl şok ve darbeye karşı dayanımı ise azaltmaktadır. • Cam kapların biçimlerine göre dayanımları Biçim (Kesit alanı) Yuvarlak Elips Kare (köşeleri yuvarlatılmış) Kare ( Köşeleri keskin) Dayanım 10 5 2. 5 1. 0
4. Darbe Dayanımı: 5. Dikey eksen Sıkıştırma Dayanımı: 6. Dikey Eksene Eğrililik: 7. Yatay Eksene Göre Eğrilik: 8. Renk 9. Dansite
1. Sülfit yöntemi: 2. Sülfat yöntemi:
2. Sülfat yöntemi:
Kağıtların Taşıması Gereken Bazı Fiziksel Özellikler Kağıdın malzeme niteliklerinin tanımlanmasında kullanılan ölçülebilir özellikler; -Kağıdın cinsi, -Kalınlı ve -Gramajıdır. Gramaj standart çevre koşullarında ( 20 °C sıcaklık ve % 65 bağıl nemde ) kağıdın birim alanının ağırlığıdır ve genellikle g/ m 2 birimi ile belirtilmektedir.
1. Optik özellikler:
2. Dayanım özelliği: Özellikle kağıdın koruma ve içerisine konulan malı taşıyabilmesi bakımından önemlidir. Bu açıdan üzerinde durulması gereken özellikler; -Gerilme gücü, -Çekme dayanımı, -Başlangıç yırtılma dayanımı, -İç yırtılma dayanımı ve -Patlama dayanımıdır. Bunlardan; Gerilme gücü • ; Belirli büyüklükteki kağıt parçalarının gerilerek kopması için gereken kuvvet miktarıdır. • Çekme dayanımı; • Şerit halinde kesilen kağıdın kendi ağırlığı ile koptuğu uzunluktur ve metre olarak ifade edilmektedir. • Başlangıç yırtılma dayanımı; • Kesilmiş bir kenardan itibaren yırtılma için gereken güç miktarıdır.
Patlama dayanımı testi İç yırtılma dayanımı; Kenarı içe doğru kesilmiş bir parçanın yırtılmaya devam etmesi için gereken kuvvet miktarıdır. Patlama Dayanımı: Kauçuk bir diyaframdan uygulanan basınçla malzemenin patlatılması işlemidir. Patlama için gerekli basıncın birimi (kgf/cm 2 ‘dir). Yaş dayanımı: Nem oranı yüksek gıdaların sarılmasında kullanılan ambalaj malzemeleri için önemlidir. Bunun için kağıt örnekleri belirli sıcaklık ve sürede su banyosunda bırakıldıktan sonra kopma yükü veya patlama dayanımı tayin edilir. Bulunan değerler, normal koşullarda yapılan deney sonuçlarına bölünerek yüzde olarak yaş dayanım değerleri hesaplanır.
3. Geçirgenlik Özelliği:
KAĞIT ESASLI AMBALAJ MALZEMELRİ • 1. Kraft kağıdı: – İmitasyon kraft kağıdı: – Mermerli kraft: – Kraft torba kağıdı: – Kraft layner: 2. Taklit Kraft Kağıdı: 3. Sülfit Kağıdı: 4. Parşömen Kağıdı: 5. Şeffaf Parşömen: 6. Taklit Parşömen: 7. Hutpak Kağıdı: 8. Neme Dayanıklı Kağıtlar: 9. İpek kağıtlar: 10. Mumlu Kağıtlar: 11. Plastik Kaplanmış Kağıtlar:
Parşömen Kağıdı: Taklit Parşömen: Mumlu Kağıtlar: (Vaks kaplanmış kağıtlar): Plastik Kaplanmış Kağıtlar
Bazı kağıt kaplamaların nitelikleri Özellikler Polietien (LDPE) Polivinilden klorür (PVDC) Soğuk yapışan kaplamalar (Lateks karışımlar) Kağıt / AI- folyo/LDPE Su buharı geçirmezlik Yüksek Çok yÜksek Düşük Çok Yüksek Gaz geçirmezlik Düşük Çok yüksek Düşük Çok Yüksek Aroma geçirmezlik Düşük Yüksek Düşük Çok Yüksek Yağ geçirmezlik Düşük-orta Çok yüksek Düşük-orta Çok Yüksek Kimyasal maddelere dayanıklılık Çok iyi Orta İyi Fleksibilite (esneklik) Çok iyi- tatminkar İyi Kaynaklanabilme Çok iyi İyi Çok iyi
KARTON KUTULAR
Kutu yapımında kullanılan kartonlar üç ana gruba ayrılmaktadır. 1. Kaplanmamış Kartonlar: 2. Kaplanmış Kartonlar 3. Plastik Kaplanmış Kartonlar: •
1. Kaplanmamış Kartonlar: A) Kromo karton taklitleri: B) Tripleks Karton: C) Dublexs karton:
2. Kaplanmış Kartonlar 3. Plastik Kaplanmış Kartonlar:
OLUKLU MUKAVVA MALZEMELER Oluklu Mukavva Üretiminde Kullanılan Oluk Tipleri
Oluklu mukavva üretiminde 6 oluk tipi kullanılmaktadır. Olukların sınıflandırılması oluğun dalga yüksekliğine, genişliğine ve metredeki sayısına göre yapılmaktadır. Oluk(dalga) tipleri Oluk sayısı/m Oluk yüksekliği(mm) Oluk genişliği(mm) iri dalga (A) 105 -125 4. 0 -4. 8 8. 0 -9. 5 İnce dalga (B) 153 -181 2. 2 -3. 0 5. 5 -6. 5 Orta dalga (C) 125 -147 3. 2 -4. 0 6. 8 -7. 8 Mikro dalga (E) 285 -334 1. 0 - 1. 8 3. 0 -3. 5 F dalga 420 0. 8 2. 4 K dalga 90 7. 0 12. 0
OLUKLU MUKAVVA SINIFLARI • Ambalaj sanayinde dört tip oluklu mukavva kullanılmaktadır. • 1. Tek yüzlü oluklu mukavva • Bir yüzüne kağıt yapıştırılmış ondüle tabakasına verilen isimdir. Ofset baskılı karton laminasyonunda; dekoratif amaçlı ve sarma, sıkıştırma veya yastıklama amacıyla kullanılmaktadır. Kutu yapımında kullanılmaz. • 2. Tek dalgalı oluklu mukavva; • En az üç tabaka kağıdın, geometrik bir form verilerek birleştirilmesiyle elde edilen ve hafif ürünler için uygun olan bir malzemedir. • 3. Çift Dalgalı oluklu mukavva: • Güçlü yapısı nedeniyle ağır yükleri taşıyabilen kutuların yapımı için uygun bir malzemedir. Patlama ve delinmeye karşı dayanıklıdır. • 4. Üç dalgalı Oluklu mukavva : • Çeşitli dalga cisimlerinin özelliklerini bir araya getiren, hacimli ve ağır yüklerin taşınmasında kullanılan bir malzeme türüdür. Kalınlığı 12 mm’ye kadar ulaşabilmektedir.
Oluklu mukavva kutuların depolanması 1. Kurulmamış, düz halde istiflenen kutuların bağları, kullanılacağı zamana kadar açılmamalı. 2. Kutuların palete istif yüksekliği fazla olmamalı. 3. Yük dağılımını eşitlemek ve yüzeyin zarar görmesini engellemek için paletlerin üzerine değersiz mukavva levhalar yerleştirilmeli. 4. Kutular mutlaka palet ve benzeri bir malzeme üzerinde bekletilmeli kesinlikle döşeme üzerine bırakılmamalıdır. 5. Bağlanmış kutular sürüklenmeden veya fırlatılmadan hareket ettirilmeli. 6. İstifteki kutuların üzerine ağır malzeme konulmamalı ve basılmamalıdır. 7. Stoklama sırasında paletler üste yerleştirilmemelidir. 8. Kutular kapalı yerlerde, tozdan ve nemden korunarak saklanmalıdır.
- Slides: 35