Caibidil 25 An Tbla Peiriadach An Tbla peiriadach

Caibidil 25 An Tábla Peiriadach

An Tábla peiriadach Cóiriú na ndúl in ord méadaitheach den uimhir adamhach Tugtar Aicmí nó grúpaí ar na gcolúin ingearacha Tugtar Peiriaid ar na sraitheanna cothromonacha

Mendeleev • B’é Dimitri Mendeleev a chur na dúile san ord seo don chéad uair timpeall 1869.

An Tábla Peiriadach • Tá 8 ngrúpa – Aicme san tábla Grúpa I, III, IV, V, VIII (= 0 ). Bíonn airíonna na ndúl in aon aicme cosúil le chéile. Tá ainmneacha speisialt ar roinnt aicmí: – Grúpa II – Grúpa VIII Miotail Alcaileacha Miotail chré-alcaileacha Halaigíní Triathgháis (Noble gases) = Tamhgháis • Tugtar na miotail trasdultacha ar na grúpaí sa lár m. s. ór, iarainn +srl.

Grúpa I Miotail Alcaileacha Grúpa II Miotail Chréalcaileacha Grúpa VII Halaiginí Grúpa VIII Triathgháis Miotail Trasdultacha

Úsáideanna a bhaineann le heolas atá ar fáil ón dtábla peiriadach 1. Stáidéar ar an g. Ceimic 2. Is féidir an mais-uimhir agus an uimhir adamhach a aimsiú ón dtábla peiriadach. 3. Is féidir na dúile a rangú ina miotail agus neamhmhiotail trí féachaint ar an dtábla. 4. Nascadh Ceimiceach (chemical bonding) a aimsiú (caibidil 26) 5. Struchtúr leictreonacha tharraingt.

Is féidir an mais-uimhir agus an uimhir adamhach a aimsiú ón dtábla peiriadach. Mais-uimhir Uimhir adamhach

Is féidir na dúile a rangú ina miotail agus neamhmhiotail trí féachaint ar an dtábla.

Cóiriú Leictreonach. (electronic arrangement) • Gluaiseann na leictreoin ar fithis ar leith timpeall ar an núicléas. Ach tá teorainn ar líon na leictreon is féidir a bheith in aon fithis – 2 Leictreon sa chéad fithis/scealla – 8 Leictreon in aon fithis/scealla eile. – Ní féidir le leictreon dul in aon fithis/scealla go dtí go bhfuil an fithis inmheánach lán – Léiríonn an peiriad dúinn cé mhéid fithis atá ann • Peiriad 1 1 fithis • Peiriad 2 2 fithis +srl. – Léiríonn an aicme dúinn cé mhéid leictreon atá sa scealla is faide amach.

Carbón 6 P 6 N 6 phrótón 6 leictreon 6 neodrón 2, 4

Argón 18 P 22 N 18 phrótón 18 leictreon 40 -18 = 22 neodrón 2, 8, 8

Iseatóip (Isotopes) • Adaimh difirúla den dúil céanna lena mbaineann mais-uimhreacha difriúla toisc go bhfuil líon difriúil neodrón iontu. Ach tá an uimhir adamhach céanna acu.