BULBUSUN YAPISI Levent SARIKCIOLU Medulla oblangata ekil ve

BULBUS’UN İÇ YAPISI Levent SARIKCIOĞLU

Medulla oblangata şekil ve yapı bakımından Medulla spinalis’e benzemekle birlikte, kendine özgü birçok özellik içerir. Bunlardan bazıları; 1 -Fissura mediana anterior oblitere olmuştur ve pyramidal yollar çaprazlaşmıştır, 2 -Dorsalde Fasciculus gracilis ve cuneatus tuberculum gracilis ve cuneatus’daki çekirdeklerde sonlanır ve bu çekirdeklerden çıkan lifler çaprazlaşarak decussatio lemniscorum medialis ve daha sonra lemniscus medialis’i oluşturur. 3 -Spinal sinirler görülmez 4 -Cranial sinirler’in gelişmesi, 5 -Dördüncü ventrikül’ün gelişmesi, 6 -Gri maddenin parçalanması ile formatio reticularis’in oluşmasıdır.

1. kesit: Decussatio pyramidorum 2. kesit: Decussatio lemniscorum 3. kesit: Oliva’nın ortası 4. kesit: Sulcus pontobulbaris

BULBUS 1. kesit

Tr. corticospinalis’in %95 lifi burada çaprazlaşır

Substantia gelatinosa, Bulbus’ta Nuc. spinalis nervi trigeminalis olarak devam eder

BULBUS 2. kesit

Bu kesitte görülen yapılar Nuc. gracilis Nuc. cuneatus Decussatio lemniscorum Nuc. spinalis nervi trigemini Lemniscus spinalis Nuc. cuneatus accessorius Nucleus Z Formatio reticularis

Nucleus gracilis Nuceus cuneatus Nucleus cuneatus accessorius Fasciculus gracilis Fasciculus cuneatus BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Bulbus’un dış yapısı arka yüz Tuberculum cuneatum (içerisinde nucleus cuneatus bulunur) (Bu nükleus’a fasciculus cuneatus (Burdach huzmesi gelir) fasciculus cuneatus Tuberculum gracile (içerisinde nucleus gracilis bulunur) (Bu nükleus’a fasciculus gracilis (Goll huzmesi gelir) fasciculus gracilis

Nucleus gracilis Fasciculus gracilis (Goll) BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Nucleus cuneatus Fasciculus cuneatus (Burdach) BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Nucleus cuneatus accessorius Fasciculus cuneatus (Burdach) BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Lemniscus medialis Decussatio lemniscorum BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Tuberculum cinereum Tuberculum trigeminale (Tuberculum cinereum)

nucleus spinalis nervi trigemini Tr. spinalis nervi trigemini BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Nucleus mesencephalicus Nucleus principalis (pontinus) Nucleus motorius Sir Charles BELL (1774 -1842) Nucleus spinalis N. trigeminus, N. facialis, N. glossopharyngeus, N. vagus aracılığı ile gelen ağrı ve ısı duyu impulslarını alır

Nucleus ambiguus Formatio reticularis BULBUS: 2. kesit (Decussatio lemniscorum)

Bu kesitin biraz üst tarafında olivar kompleks ve yeni nükleuslar görülmeye başlanır

Nucleus olivarius inferior (Olivanın alt seviyesi)

Nucleus gracilis 2. kesit seviyesi oliva’nın alt seviyesi (Olivanın alt seviyesi) olivanın sadece alt kısmına kadar uzanmaktadır. Daha üst seviyelerde bulunmamaktadır

Nucleus cuneatus 2. kesit seviyesi oliva’nın alt seviyesi (Olivanın alt seviyesi)

Nucleus cuneatus 2. kesit seviyesi oliva’nın alt seviyesi oliva’nın orta seviyesi (3. kesit) Nucleus cuneatus olivanın orta seviyesine kadar uzanmaktadır.

Nuc. Z: -Nuc. gracilis’in üst ucu ile Nuc. vestibularis inferior arasında bulunur. -Alt extremite’lerden derin duyu alır ve -eferentlerini fibrea arcuata interna’larla lemniscus medialis’e projekte eder. Nucleus Z Nucleus gracilis

Nucleus gracilis Nucleus cuneatus accessorius Fasciculus gracilis (Goll) Fasciculus cuneatus (Burdach) Decussatio lemniscorum Lemniscus medialis Tri corticospinalis Nucleus arcuatus Nucleus spinalis nervi trigemini Tractus spinalis nervi trigemini Tr. spinocerebellaris posterior Tr. spinocerebellaris anterior Tr. spinothalamicus Nucleus olivarius inferior Nucleus olivarius accessorius Nucleus ambiguus Formatio reticularis Nucleus reticularis lateralis Tr vestibulospinalis Tr. rubrospinalis

BULBUS 3. kesit

Bu kesitte görülebilen yapılar Nuc. olivaris inferior Nuclei vestibulares Nuclei cochleares N. glossopharyngeus’un sensitif, motor ve parasempatik çekirdekleri N. vagus’un sensitif, motor ve parasempatik çekirdekleri N. accessorius’un motor çekirdeği N. hypoglosus’un motor çekirdeği Nuc. arcuatus

Nucleus olivarius inferior Nucleus olivarius accessorius dorsalis oliva Nucleus olivarius accessorius medialis BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Nucleus olivarius inferior’un medial kısmı aksesuar olivar nükleuslar filogenetik olarak olivar kompleksin en eski parçalarıdır ve çoğunlukla vermis cerebelli’ye projekte olurlar. Nucleus olivarius inferior’un medial kısmından başlayan lifler ise cerebellum korteksinde (neocerebellum) sonlanır. Bu çekirdekler istemli hareketlerimizle ilgilidir

inferior olivar kompleksten başlayan lifler pedinculus cerebellaris inferior’dan geçerek karşı taraf cerebellum’unda sonlanan olivocerebellar lifleri oluştururlar. Bu lifler, pedinculus cerebellaris inferior’un büyük bir bölümünü oluştururlar. pedinculus cerebellaris inferior

inferior olivar kompleste sonlanan inen yolların kaynaklandığı yerler: Serebral korteks (Tr. corticoolivaris) Nucleus ruber Periakuaduktal gri madde (mesencephalon) medulla spinalis (Tr. spinoolivaris)

Serebral korteks Frontal lob Lifler, Tr. corticospinalis’ten geçerek iki nucleus olivarius inferior’da sonlanır Parieatal lob Temporal lob Oksipital lob Tr. corticospinalis

Nucleus olivarius accessorius dorsalis Nucleus olivarius inferior Nucleus olivarius accessorius medialis Tr. spinolivaris ile gelen lifler inferior olivar kompleksin Nucleus olivarius accessorius dorsalis ve Nucleus olivarius accessorius medialis’inde sonlanır Tr. spinoolivaris

Nucleus dentatus (Cerebellum) Pedinculus cerebellaris superior

periakuaduktal gri madde Nucleus ruber ve periakuaduktal gri madde’den başlayan ve inferior olivar nükleus’ta sonlanan lifler Tr. tegmentalis centralis adı verilen yolu oluştururlar. Nucleus ruberden başlayan lifler inferior olivar nükleus’un dorsal kısmında, periakuaduktal gri madde’den başlayanlar ise ventral kısımda sonlanırlar. Tr. tegmentalis centralis

Nucleus olivarius inferior, bu nükleus’ta sonlanan yoğun myelinli lifler tarafından çevrelenmiştir. Bu lifler amiculum olivae adını alır. Tr. tegmentalis centralis (amiculum) amiculum—küçük palto

Sulcus retroolivaris Sulcus preolivaris BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Bulbus’un dış yapısı Ön yüz Sulcus preolivaris (N. XII buradan çıkar) Sulcus retroolivaris (N. IX, X, XI buradan çıkar)

Nucleus ambiguus N. IX N. XI BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Nucleus ambiguus olivanın orta seviyesi olivanın üst seviyesi

Somotor liflerin kaynağı formatio reticularis içerisinde bulunan Nucleus ambiguus’tur (Nucleus’un üst kısmından kaynaklanır).

Nuc. motorius n. vagi -4. ventricul tabanında bulunur. Somatomotor lif içerir. Nucleus ambiguus’un orta bölümüdür Nuc. dorsalis nn. vagi: -Viseromotor ve sekretuar çekirdektir.

Nucleus salivatorius inferior N. glossopharyngeus’un parasimpatik liflerinin çekirdeğidir (GVE) Bu nucleus ‘dan başlayan parasempatik lifler ganglion oticum aracılığı ile glandula parotidea’ya gider BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

parotis bezi N. mandibularis s osu tr pe N. or n mi For. ovale N. auriculotemporalis canaliculus tympanicus Foramen jugulare Plexus tympanicus Promontorium N. petrosus minor N. auriculotemporalis ganglion oticum N. tympanicus canaliculus tympanicus gang. sup Nucleus salivatorius inferior (parasempatik liflerin kaynağı) gang. inf Foramen jugulare Friedrich Arnold [1803– 1890] Alman anatomist

Area postrema Obex ‘in rostral ‘inde ve her iki tarafta yer alan oluşumlar Kan – beyin bariyerinin bulunmadığı bölgelerden biridir Emetik bir kemorereseptör Area postrema Obex

Nuclei tractus solitarii Sinus caroticus’taki kemoreseptörlerden kanın kimyasal içeriği ile ilgili Glomus caroticum’daki baroreseptörlerden ise kan basıncı ile ilgili impulslar gelir Sinus caroticus’taki kemoreseptörlerden gelen impulslar n. glossopharyngeus’un Glomus caroticum ‘daki baroreseptörlerden gelen impulslar n. vagus ve n. glossopharyngeus’ un genel visseral afferent GVA lifleri ile taşınır BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Nucleus dorsalis nervi vagi nucleus tr. solitarius (-)

Figure 2 -7. Schemaic diagram illustrating the central organization of the negative feedback loops in the autonomic nervous system. Inhibitory input from mechanoreceptors in the heart and aortic and carotid baroreceptors travels via afferent vagal fibers to the nucleus tractus solitarius （NTS）． Sympathetic outflow is transmitted by efferent nerve fibers to the heart ， blood vessels， and adrenal gland via the spinal cord． Cardiac parasympathetic tone originating from the vagal nuclei is modulated by the NTS in an integrated and reciprocal fashion ， The resulting autonomic tone is determined by the balance between sympathetic and parasympathetic outf 1 ow IML- intermediolateral cell column ， RFN-retrofacial nucleus． （Adapted fiom Spyer ； with permission. )

Nucleus nervi hypoglossi N. XII BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Lemniscus medialis (gracilis) Lemniscus medialis (cuneatus)

Lemniscus medialis (gracilis) Lemniscus medialis (cuneatus) Oliva’nın çeşitli seviyelerinde lemniscus medialis’in konumu

Tr. corticospinalis Pyramis (Tr. corticospinalis bu kabartıyı oluşturur) BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Nucleus arcuatus, ponstaki nuclei pontinii’nin bulbustaki karşılığıdır. Buradan başlayan lifler (Fibrae arcuata externa anteriores) pedinculus cerebellaris inferior aracılığı ile cerebellum’a gider cerebellum Fibrae arcuata externa anteriores BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Nucleus vestibularis inferior (Roller) Nucleus vestibularis medialis (Schwalbe) Diğerleri (lateral ve superior) bu seviyenin daha yukarısında (ponsta) bulunduğu için görülmez BULBUS: 3. kesit (Oliva orta seviyesi)

Vestibular nükleuslar Nucleus vestibularis inferior (Roller) medialis (Schwalbe) lateralis (Dieters) superior (Bechterew)

Nucleus vestibularis inferior (Roller) Nucleus cuneatus accessorius seviyesinden N. vestibulococlearis’in giriş seviyesine kadar uzanır

Nucleus vestibularis lateralis (Dieters) N. vestibulococlearis’den N. abducens’in motor çekirdeği seviyesine kadar uzanır

Nucleus vestibularis medialis (Schwalbe) 4. ventrikülün tabanında, medial ve lateral vestibular nükleusların medialinde bulunur.

Nucleus vestibularis superior (Bechterew)

Nuclei. cochleares: -Pedinculus cerebellaris inferior’un ön yüzünde ve Recessus lateralis’de bulunan iki adet çekirdektir. -Nuc. cochlearis anterior et posterior denilen bu çekirdekler işitme ilgilidir.

BULBUS 4. kesit

4. kesit: Ponsun hemen altından geçer. -Nuc. vestibularis superior ve -Pedinculus cerebellaris inferior’un önünde Nuc. cochlearis görülür.

Nucleus vestibularis superior (Bechterew)

PONS’UN İÇ YAPISI Levent SARIKCIOĞLU

Tegmentum Pars basilaris

Pars basilaris (Ventralis pontis): -Liflerin ve gri cevherin dizilişleri bu kısımda hemen bütün seviyelerde birbirine benzer. Fibrae pontis longitudinales Fibrae pontis transversae ve bu lifler arasındaki Nuclei pontis’lerden oluşmuştur.

Fimbrae pontis longitudinales piramidal yolun lifleridir. -Merkezi kısımda yer alır. Bu lifler bağladıkları merkezlere göre Fibrae corticopontinae, Fibrae corticonucleares ve Fibrae corticospinalis isimlerini alır.

-Kortikonuklear liflerden bir kısmı pons içinde bulunan kafa çiftlerinin motor çekirdeklerinde sonlanırlar. -Diğerleri ise Tr. corticobulbaris ismi altında Medulla oblongata’ya devam eder. -Nuclei pontis’lerden çıkan aksonlar Fibrae pontis transversae olarak adlandırılır. -Bu lifler birleşerek Brachium pontis’i (Pedinculus cerebellaris medius) oluştururlar.

Pedinculus cerebellaris superior Pedinculus cerebellaris medius Pedinculus cerebellaris inferior

Pars dorsalis (Tegmentum) pontis: Alt ve üst kısımları yapı bakımından farklılık gösterir. Formatio reticularis’in Pons’a doğru olan uzantısıdır. -Burada V. , VII. ve VIII. kranial sinirlerin çekirdekleri, -Formatio reticularis’in bir bölümü, inen ve çıkan lifler bulunur. Çıkan lifler Medulla oblongata’daki liflerin devamıdır. Tegmentum Pars basilaris

Ponsun iç yapısını incelemek için 2 kesit yapılır 1. kesit: Colliculus facialis’ten geçen kesit 2. kesit: N. trigeminus’un ponstaki çekirdeğinden geçen kesit

PONS 1. kesit

Pons’un dış yapısı arka yüz Colliculus facialis (Bu kabartı N. facialis’in lifleri N. abducens’in çekirdeği etrafında dönmesi ile oluşur)

Bu kesitte görülebilen yapılar Nervus abducens’in motor çekirdeği N. facialis’in motor ve parasempatik çekirdekleri N. vestibulocochlearis çekirdekleri bazı gri cevher kümeleri PONS: 1. kesit (Colliculus facialis seviyesi)

PONS: 1. kesit (Colliculus facialis seviyesi)

Nucleus salivatorius superior

GVE Bazı bezlerin parasempatik innervasyonu Gl. lacrimalis Gl. submandibularis Gl. sublingualis Nasopharynx’teki bezler Sert damaktaki bezler N. intermedius’un (Wrisberg) bir bölümünü oluşturur Heinrich August Wrisberg (1753— 1758) Alman anatomist

Nucleus salivatorius superior Nucleus lacrimalis Nucleus salivatorius superior

İnsan Nucleus lacrimalis Nucleus salivatorius superior Timsah Nucleus lacrimalis Nucleus salivatorius superior

glandula lacrimalis Nucleus lacrimalis gang. pterygopalatinum Nucleus salivatorius superior Glandula submandibulare gang. submandibulare Glandula sublinguale

glandula lacrimalis gang. gasseri N. la cr ima lis N. Nucleus lacrimalis N. ophtalmicus us os tr pe m N. mandibularis N. maxillaris or aj N. canalis pterygoidei (Vidius siniri) N. pe tr os us pro fun du s Canalis pterygoidei Centrum ciliosipinale Budge merkezi gang. pterygopalatinum N. a uric ulot emp orali s

Nuc. olivaris superior: -Formatio reticularis içinde pontomedular birleşme yeri hizasında, dış tarafta yeralır. PONS: 1. kesit (Colliculus facialis seviyesi)

PONS 2. kesit

N. trigeminus

Nuc. motorius nn trigemini: 4. ventricül döşemesinin dış tarafında ve derindedir. Nuc. pontinus (sensorius principalis) Nn. trigemini: Motor çekirdeğin dış tarafında, bu çekirdek ile pedinculus cerebellaris medius arasında yeralır. Aşağıda Nuc. spinalis nn. trigemini ile devam eder. Nuc. pontinus nn. trigemini lifleri orta çizgi üzerinde Raphe pontis’i oluşturur.

Nucleus mesencephalicus Nucleus principalis (pontinus) Nucleus motorius Sir Charles BELL (1774 -1842) Nucleus spinalis

PONS: 2. kesit (N. trigeminus seviyesi)

PONS: 2. kesit (N. trigeminus seviyesi)

PONS: 2. kesit (N. trigeminus seviyesi)

PONS: 2. kesit (N. trigeminus seviyesi)

Locus ceuroleus Dördüncü karıncığın tabanının üst parçasında periventricular gri maddenin yanında bulunur.

Bubus ve ponsta devam eden yapılar

Fasciculus longitudinalis medialis Orta çizgiye çok yakın olarak yer alır. Kafa çiftlerinin birbirleri ile olan bağlantısını sağlar Beyin sapında göz kaslarını inerve eden çekirdekler arasında ve bu çekirdekler ile vestibular sistem arasında önemli rol oynar.

Formatio reticularis

Neuronlar ve traktuslar arasında yerleşen Formatio reticularis, akson ve neuron kitleleri solunum, dolaşım sindirimi kontrol eder.

Formatio reticularis Beyin sapının tüm kısımlarında bulunan nuclei reticulares, formatio reticularis adı verilen sistemi oluşturur. Santral sinir sistemi arasında integrasyon sağlar Fonksiyonları Solunum dolaşım gibi otonomik fonksiyonları koordine etmek Kas tonusu ve segmental refleksleri düzenlemek Ağrı duyusunun algılanmasını düzenlemek Endokrin sistemi kontrol etmek Otonom sistemi kontrol etmek Beyni aktif tutarak davranış ve dikkat açısından uyanık olmayı sağlamak

Bulbus ‘da bulunan nuclei reticulares Nucleus reticularis lateralis Nucleus reticularis ventalis Nucleus reticularis gigantocellularis Nucleus reticularis parvocellularis Nucleus reticularis paramedianus Nucleus reticularis centralis Nuclei raphes Nucleus raphes obscurus Nucleus raphes pallidus Nucleus raphes magnus Nucleus raphes

PONS pnömotaksik merkez apnöstik merkez Ventral respiratuar grup Dorsal respiratuar grup BULBUS

Albert Kölliker (1817 -1905) pnömotaksik merkez (Rate regulating center) apnöstik merkez (Inspiration prolonging center) Ventral respiratuar grup (interkostal ve abdominal kaslar) Dorsal respiratuar grup (diaphragma)

Albert Kölliker (1817 -1905) pnömotaksik merkez (Kölliker-Fuse nucleus)

Edgar von Gierke (1877 - 1945) Alman patolog

Nucleus olivarius inferior Nuc. olivarius accessorius med. Nuc. olivarius accessorius post. Fasciculus gracilis (Goll) Fasciculus cuneatus (Burdach) Decussatio lemniscorum Lemniscus medialis Tri corticospinalis Nucleus arcuatus Nucleus spinalis nervi trigemini Tractus spinalis nervi trigemini Tr. spinocerebellaris posterior Tr. spinocerebellaris anterior Tr. spinothalamicus Nucleus olivarius inferior Nucleus olivarius accessorius Nucleus ambiguus Formatio reticularis Nucleus reticularis lateralis Tr vestibulospinalis Tr. rubrospinalis