BULANIK MANTIK FUZZY LOGIC Bulank Mantn Babas Ltf
BULANIK MANTIK FUZZY LOGIC
Bulanık Mantığın Babası Lütfü Aliasker Zade (1921– 2017)
Bulanık Mantık Nedir ? İnsan gibi düşünmeyi esas almış ve bunları matematiksel fonksiyonlara çevirerek işlem yapan bir daldır. Bulanık mantığın en büyük özelliği de Klasik(Aristo) mantığı yerine, Bulanık Küme teorisine dayanan matematiksel bir disiplin olmasıdır, bunun en güzel örneği ise Matlab programıdır.
? ? ? ? ? § § Kaç yaşındaki insanlar yaşlıdır? Kaç kilometre/saat ile giden araba hızlıdır? Bir kişiye uzun diyebilmek için boyunun kaç santimetre olması gerekir? Tehlikeli, eğlenceli, uykulu gibi kavramlar. .
Su Kaç Santigrat Derecede Kaynar? Klasik Mantık Bulanık Mantık A veya A Değil A ve A Değil Kesin Kısmi Hepsi veya Hiçbiri Belirli Derecelerde 0 veya 1 0 ve 1 Arasında Süreklilik İkili Birimler Bulanık Birimler
Doğru ve yanlış yerine, çok doğru, yaklaşık yanlış, çok yanlış gibi ikiden fazla durum sunar. Bu durumların oluşturduğu kümeler ve durumların kümelere olan yakınlık-uzaklık dereceleri, bulanık mantığın karar mekanizmasını oluşturmaktadır. Bulanık kelimesi, belirsizliği temsil etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün oturma odası için koyduğu standart sıcaklık 21 derece. Bulanık küme yaklaşımında üyelik değerleri [0, 1] aralığında değerler almaktadır. Örneğin 14 derecelik sıcaklık için üyelik derecesi "0", 20 sıcaklık derecesi için üyelik değeri "0, 80" olabilir.
Yapay Zekâ Uygulaması Olarak Bulanık Mantık Normal bir programın yapısı: Temel girdiler → Program → Sabit bir sonuç şeklindedir. Bulanık mantık uygulaması: Sayısı belli olmayan veri yığını → Program → Girdilere ve varsayıma göre değişken bir veya birden fazla sonuç şeklindedir. Bir bulanık mantık uygulamasındaki sonuç, aynı girdiler olsa bile değişik bir sonuç döndürebilir ve bir öbek halinde veriyi alabilir.
Tanımlanacak kurallar, sürücüsüz aracın giriş değerlerine göre vereceği karar mekanizmasını oluşturur. Karar Teorisi = olasılık teorisi + yarar teorisi Eğer araç hızı yüksek, mesafe kısa ve ışık kırmızı ise araç hızını düşürsün. Eğer araç hızı yüksek, mesafe kısa, ışık yeşil ise araç hızı sabit. Eğer araç hızı normal, mesafe uzun ise araç hızı sabit. Eğer araç hızı düşük, mesafe kısa, ışık sarı ise araç hızını yükselt.
Bulanıklaştırma - Durulaştırma Eldeki bilgileri ve tanımlanan kuralları kullanarak aralarında bağlantı kurma ve bulanık değerlere sahip kümeler oluşturma sürecine bulanıklaştırma denir. Araç hızı elemanının sayısal değere dönüştürülmesi süreci de durulaştırma ya da netleştirme aşaması ile olur. Üyelik fonksiyonlarının sunduğu en iyi noktaya karşılık gelen değer problemin çözümüdür.
Bulanık mantığın uygulama alanlarından bazıları: • Otomatik Kontrol Sistemleri: Robotik, otomasyon, akıllı denetim, izleme sistemleri, ticari elektronik ürünler, vb. • Bilgi Sistemleri: Bilgi depolama ve yeniden çağırma, Uzman sistemler, bilgi tabanlı sistemler, vb. • Görüntü Tanımlama: Görüntü işleme, makina görüntülemesi. • Optimizasyon: Fonksiyon optimizasyonu, eğri uydurma, vb.
Bulanık Mantık Hayatımızın Neresinde? İlk kez 1974 yılında bir buhar makinesinin kontrolünde kullanıldı. 1987'de, Uluslararası Bulanık Sistemler Derneği'nin Tokyo'da düzenlediği bir konferansta bir mühendis, bulanık mantıkla programladığı bir robota, bir çiçeği ince bir çubuğun üzerinde düşmeyecek şekilde bıraktırmayı başarmıştır.
Bulanık mantık hayatımızın neresinde? Neredeyse tüm elektronik programlanabilir cihazların içinde artık mevcut. Elbiselerin yün kalınlığına yada bulaşıkların zorlu ya da kolay olması, su şiddeti değerlerine ve deterjan oranını ayarlamada. Bulanık mantık kullanılarak üretilen fotoğraf makineleri, otomatik odaklama yapanlardan bile daha net bir görüntü vermektedir.
Bulanık Mantıktan Başka Nerelerde Yararlanılıyor? • Hidroelektrik güç üniteleri için kullanılan baraj kapılarının otomatik kontrolünde • Depremlerin önceden bilinmesi için tahmin sisteminde • Video kameralarda hareketin algılanmasında • Helikopter için uçuş desteğinde • İlaç teknolojilerinde, örneğin: kanser teşhisi • Raylı metro sistemlerinde sürüş rahatlığı, duruş mesafesinin kesinliğinde, örneğin: metro hedefe 7 cm kala durabilmektedir. • El yazısı ve ses tanımlamada Bulanık Mantık kullanılmaktadır.
Turizm ve Bulanık Mantık Yapılan bir çalışmada otelleri etkili bir şekilde değerlendirmek ve seçmek için bulanık mantık tabanlı mobil akıllı bir sistem sunmaktadır. İnsanların karar verme sürecindeki doğal belirsizlik, öznellik ve tutarsızlık, bulanık sayıların kullanılmasıyla modellenmiştir. Her bir otelin özellikleri ile bireysel turistlerin gereksinimleri arasında bulanık bir ilişki matrisi, belirli bir durumda belirli bir oteli değerlendirmek ve seçmek için bulanık bir sentetik karar modelinin kullanılmasına yol açar. Teklif edilen sistemin gerçek durumlarda istenilen otelleri değerlendirmek ve seçmek için güvenli, uygun ve etkili olduğunu gösteren simülasyonlar yapılmıştır. Vb. çalışmalar mevcuttur.
- Slides: 16