BUKA KAO ZAGAIVA IVOTNE SREDINE Prof Gordana Krulanovi

BUKA KAO ZAGAĐIVAČ ŽIVOTNE SREDINE Prof: Gordana Krulanović Modul: Zaštita od zračenja i buke

Ponoviti! Ø Karakteristike zvuka Ø Koristan i nekoristan zvuk Ø Vrste zvuka

Zvuk ili buka Ø Zvuk predstavlja sva zbivanja u spoljašnjoj sredini koja se normalno zapažaju čulom sluha. Ø Uzrok nastajanja zvuka jesu vibracije nekog tijela koje predstavlja izvor zvuka. Ø Zvuk postaje nepoželjan kada ometa normalne aktivnosti kao što su spavanje, razgovor ili umanjuje kvalitet nečijeg života. Ø Može biti nepoželjan jer je glasan, neprijatan ili dosadan kao i nametljiv.

Buka • Buka je svaki nepoželjan i neprijatan zvuk koji pri višem intezitetu može da ugrozi psihičko i fizičko zdravlje čoveka. • ü ü ü Kod čovjeka izaziva: smetnje uznemirave ugrožave • Da bi se neki zvuk smatrao bukom on mora da bude dovoljno jak i da se izdvaja od ostalih zvukova i dobro čuje. • Takođe i tihi zvuci u posebnim uslovima, mogu se smatrati bukom, pa se zato pod bukom podrazumeva svaki nepoželjan zvuk.

Buka • Buka osim ljudima, smeta i životinjama. • Buka koju proizvode podmornice ili veliki brodovi ometa komunikaciju morskih sisara i drugih životinja, zvuk motorne testere ometa šumske životinje i sl. • Zbog toga se buka smatra posebnim vidom fizičkog zagađivanja životne sredine.

Vrste buke: Buka može biti: 1) trajna, 2) isprekidana i 3) impulsna. ü Trajna buka se javlja kada su nivo zvučnog pritiska i spektar frekvencija na jednom mjestu konstantni tokom vremena (radionice za proizvodnju pamuka i električne centrale). ü Isprekidana buka se javlja ako se na jednom mjestu mijenjaju nivo zvučnog pritiska i spektra frekvencija. To je najčešća vrsta buke, a nalazimo je kod ekscentričnih presa. ü Impulsna buka je zvučni događaj kratkog trajanja i relativno visokog zvučnog pritiska. Svaki udarac se smatra impulsnom bukom.

Izvori buke u životnoj sredini • Prema porijeklu nastanka, izvori buke dijele se na: 1) prirodne 2) vještačke. q Prirodni izvori buke su: zavijanje vjetra, grmljavina, morski talasi, tok rijeka, oglašavanje životinja i dr. q Buka prirodnih izvora nije značajna za urbanu sredinu niti je uzrok oštećenja zdravlja većih populacija ljudi. q Vještački izvori buke su brojni, pogotovo u gradskim i industrijskim naseljima: saobraćaj, građevinske mašine, kompresori, ventilacioni uređaji i mnogi drugi. q Buka iz vještačkih izvora je štetna po životnu sredinu i stvara oštećenja kod čovjeka

Izvori buke u životnoj sredini Od vještačkih izvora, najveće probleme stvara komunalna buka Glavni izvori komunalne buke: 1) izvori na otvorenom prostoru 2) Izvori buke u zatvorenom prostoru Prostiranje buke na otvorenom prostoru podrazumijeva širenje zvučnih talasa od mjesta izvora buke ka prijamniku kroz atmosferu

IZVORI KOMUNALNE BUKE Izvori buke na otvorenom prostoru Izvori buke u zatvorenom prostoru Saobraćaj (drumski, železnički i avionski) Kućni aparati Građevinske mašine koje se koriste pri izvođenju javnih radova Ventilacioni sistemi i uređaji za klimatizaciju, pumpne stanice, trafostanice Industrija Uređaji za reprodukciju muzike Mašine za kućnu upotrebu (kosačica, motorna testera i sl. ) Komunalne mašine i vozila Sportske aktivnosti, koncerti, zabavni parkovi, alarmi Zabave

Saobraćaj • Glavni izvor smetnji i uznemiravanja stanovnistva u gradovima • Dominantni izvor komunalne buke UZROCI POSLJEDICE Stalan porast broja stanovnika u gradovima Povećanje gustine naseljenosti Razvoj tranportnih i komunalnih djelatnosti Povećanje obima i inteziteta saobraćaja

Građevinske mašine Ø Korišćenje građevinskih mašina za gradnju komercijalnih ili stambenih objekata ili za različite vrste iskopavanja u gradskim sredinama može izazvati značajnu emisiju buke Ø Buka može poticati od kranova, miksera za beton, aparata za zavarivanje, čekića za razbijanje betona, utovarivača, kamiona Ø Građevinske mašine su veoma bučne, obično bez ikakvih sistema za redukciju buke, često se veoma loše održavaju. Operacije se uglavnom obavljaju nevodeći računa o posljedicama koje one izazivaju. Ø Pružanje komunalnih usluga (iznošenje smeća ili pranje ulica) može izazvati značajne smetnje, pogotovo u noćnom periodu.

Industrija Ø Mašine koje se koriste u industriji generišu buku na radnom mjestu, kao i u okruženju fabričke hale, na otvorenom prostoru. Ø Buka može biti različitog karaktera: niskofrekventna, visokofrekventna, tonalna, impulsna. . . Ø Buku uglavnom generišu mašine, čija jačina zavisi od snage mašine Ø Mašine sa rotirajućim elementima i klipne mašine generiše buku tonalnog karaktera, dok pneumatske generišeu široko pojasnu buku. Ø Visoki nivo buke generisan je radom mašina koje koriste protok gasa sa velikim brzinama (ventilatori, ventili za oslobađanje pare pod visokim pritiskom) ili mehaničke udare (štampanje, kovanje, lomljenje puta).

Izvori buke u životnoj sredini U stambenim oblastima buka može biti posljedica: ü rada različitih sistema namijenjenih za zajedničko korišćenje (pumpe za grijanje, ventilacioni sistemi, vodovodni sistemi, liftovi, klima uređaji, trafostanice) ü glasnog razgovora, muzike i drugih aktivnosti u neposrednom susjedstvu (kosačice. . . ) ü upotrebe kućnih aparati (usisivač, fen za kosu, veš mašina. . . ) ü uređaja za muzičku reprodukciju ü žurke

Izvori buke u životnoj sredini ü Igranje tenisa i odvijanje drugih sportskih aktivnosti na otvorenom prostoru, crkveno zvono i druge religiozne aktivnosti mogu remetiti prethodno mirno okruženje. ü Diskoteke ili koncerti u zatvorenim prostorima generišu veoma visoke nivoe buke koji mogu dovesti do uznemiravanja građana ako prostor u kome se odvijaju nije akustički obrađen.

v Stanje nivoa buke u životnoj sredini predstavlja jedan od osnovnih pokazatelja kvaliteta životne sredine.