BUI TRUYN THNG BNH KHNG L Y NHIM
BUỔI TRUYỀN THÔNG BỆNH KHÔNG L Y NHIỄM Trình bày: BS Nguyễn Thị Vân Anh 1
Chương trình của buổi truyền thông hôm nay 1. Cung cấp kiến thức về cách phòng bệnh không lây thông qua phương pháp hỏi đáp 2. Hướng dẫn thay đổi lối sống lành mạnh để được sống vui sống khỏe 3. Kiểm tra kiến thức 2
PHẦN 1 CUNG CẤP KIẾN THỨC VỀ BỆNH KHÔNG L Y NHIỄM (BKLN) 3
Bệnh không lây nhiễm là gì (BKLN)? Bệnh không lây nhiễm – hay bệnh mạn tính – là những bệnh có thời gian bị bệnh dài và nhìn chung là tiến triển chậm http: //www. wpro. who. int/vietnam/areas/noncommunicable_diseases/fs 20130311/vi/ 4
Những bệnh nào sau đây nằm trong nhóm BKLN? 1. Tim mạch (như nhồi máu cơ tim & đột quỵ) 2. Bệnh lao phổi 3. Ung thư 4. Bệnh tay chân miệng 5. Bệnh hô hấp mạn tính (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính & hen phế quản) 6. Bệnh sốt xuất huyết 7. Đái tháo đường 8. Bệnh HIV 5
Đặc điểm chung của BKLN üDiễn tiến âm thầm üĐiều trị kéo dài üChi phí điều trị cao üHậu quả nặng nề: ØBệnh tim mạch: đột quỵ, đột tử ØXương khớp: gãy xương, biến dạng xương ØUng thư: điều trị khó, tử vong cao 6
Thông tin về BKLN 7
Thông tin về BKLN Hiện tại nước ta có khoảng: Ø Tỉ lệ tăng huyết áp của người 25 tuổi trở lên là 25. 1%: cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người bị tăng huyết áp. Ø Bệnh Đái tháo đường thống kê của năm 2002 và năm 2012 thì tỉ lệ mắc ĐTĐ ở ta tăng tới 211%. Ø - Trên 60% mắc bệnh ĐTĐ trong cộng đồng không được phát hiện, khi được phát đã có nhiều biến chứng nguy hiểm như: tim mạch, thần kinh, suy thận, mù lòa, biến chứng bàn chân ĐTĐ. . . Buổi truyền thông hôm nay sẽ tập trung kiến thức về 02 bệnh này để cô bác biết cách phòng & chăm sóc bệnh hiệu quả. 8
Ở đây có những cô bác nào mắc bệnh tăng huyết áp? 9
Thế nào là tăng huyết áp? Gọi là Tăng huyết áp khi: Huyết áp tâm thu ≥ 140 mm. Hg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mm. Hg. Phân loại HA tâm thu HA tâm trương < 120 < 80 Tiền tăng huyết áp 120 -139 80 -89 THA giai đoạn 1 140 -159 90 -99 THA giai đoạn 2 ≥ 160 ≥ 100 Huyết áp bình thường Phân loại Huyết áp 10
Theo cô bác, huyết áp là gì? Huyết áp là lực tác động của máu lên thành mạch máu (động mạch) Xô vöõa maïch maùu 11
Theo cô bác, tại sao cần phải phát hiện sớm & điều trị kịp thời bệnh tăng huyết áp? Đa số những người bị huyết áp cao thường không có biểu hiện Kẻ giết người thầm lặng Những bệnh nhân có huyết áp rất cao có thể phàn nàn về các biểu hiện sau: ü Nhức đầu ü Lo âu ü Khó thở /Thở ngắn ü Chảy máu cam Nếu bệnh tăng huyết áp không được điều trị để kiểm soát tốt huyết áp sẽ dẫn đến tử vong hoặc tàn phế do các biến chứng của bệnh gây ra. http: //sotayyhoc. com/hoi-dap-benh-tim-mach/bien-chung-cua-benh-tim-mach-va-benh-cao-huyet-ap. html 12
Bệnh tăng huyết áp thường dẫn đến những biến chứng nào? http: //sotayyhoc. com/hoi-dap-benh-tim-mach/bien-chung-cua-benh-tim-mach-va-benh-cao-huyet-ap. html 13
các yếu tố nguy cơ Hút thuốc lá, Thiếu vận động thể lực, Lạm dụng rượu, bia Chế độ ăn không hợp lý. 14
4/ Cách phòng bệnh cao huyết áp Loại bỏ các yếu tố nguy cơ: không hút thuốc lá Không lạm dụng rượu bia Vận động thể lực mỗi ngày Ăn uống hợp lý 15
5/Cách phòng hậu quả bệnh cao huyết áp 1. 2. 3. 4. 5. 6. Điều trị đúng và đủ Kiểm soát mở máu Ăn uống hợp lý Không lạm dụng rượu bia Vận động thể lực Không hút thuốc lá 16
Ở đây có những cô bác nào mắc bệnh đái tháo đường? Đái tháo đường là gì? Đái tháo đường là một bệnh rối loạn chuyển hóa carbohydrate (chất bột đường) do sự thiếu hụt, giảm hoạt động của insulin dẫn đến tình trạng tăng đường huyết mạn tính. 17
Cơ chế hình thành và tác động của insulin đến trao đổi carbohydrate Insulin Đường trong máu 18
Có mấy loại đái tháo đường? 19
Làm thế nào để nhận biết mình bị mắc đái tháo đường? Xét nghiệm máu là cách duy nhất để xác định bệnh đái tháo đường. Đái tháo đường được xác định nếu 2 lần xét nghiệm tại 2 thời điểm khác nhau cho kết quả đường huyết cao hơn mức bình thường. Các biểu hiện của bệnh đái tháo đường? Bệnh đái tháo đường thường không có biểu hiện hoặc nếu có gồm 4 biểu hiện sau: ü Uống nhiều ü Khát nhiều ü Tiểu nhiều ü Sụt cân nhanh 20
Kết quả thử đường huyết đói (nhịn ăn uống ít nhất 8 giờ) ≥ 126 mg/dl 100 – 126 mg/dl < 100 mg/dl NGUY HIỂM BÁO ĐỘNG AN TOÀN 21
Đái tháo đường sẽ dẫn đến những biến chứng nào? Tổn thương thần kinh Loét, hoại tử bàn chân Nhồi máu cơ tim Suy thận BIẾN CHỨNG Tổn thương mạch máu Giảm thị lực, mù loà 22
PHẦN 2 HƯỚNG DẪN THAY ĐỔI LỐI SỐNG ĐỂ ĐƯỢC SỐNG VUI SỐNG KHỎE 23
Chúng ta có thể làm gì đối với bệnh tăng huyết áp & đái tháo đường nói riêng cũng như BKLN nói chung? Liệu các bệnh này có thể phòng ngừa và điều trị được không? Trước tiên, hãy cùng tìm hiểu các yếu tố nguy cơ chính của BKLN! 24
Thông tin về tuổi thọ người VN Trong 5 năm qua (2010 – 2015) tuổi thọ trung bình của người dân vẫn tiếp tục cải thiện, tăng dần đến nay là: Ø 70, 7 tuổi ở nam và Ø 76, 1 tuổi ở nữ Tại sao độ chênh tuổi thọ giữa nam và nữ gần 6 tuổi trong khi người phụ nữ chịu nhiều tác động ảnh hưởng đến tuổi thọ của họ như sinh nở, chăm sóc con, lo cho gia đình v. v? Sau đây là những hình ảnh dẫn chứng nguyên nhân làm giảm tuổi thọ ở nam 25
Nguyên nhân làm giảm tuổi thọ ở nam cao hơn nữ Nam Nữ 26
Do đó, để kéo dài tuổi thọ và được sống vui sống khỏe, bà con cần phải Hình ảnh sử dụng chỉ mang tính chất minh hoạ 27
1. Thực hiện và duy trì lối sống lành mạnh Không hút thuốc Giảm mặn (ít hơn 1 muỗng cà phê muối mỗi ngày) Không rượu bia Hạn chế ăn ngọt, thức ăn nhanh và nhiều dầu mỡ Giảm căng thẳng, lo âu Ăn ít nhất 5 khẩu phần hoa quả và rau mỗi ngày 28
Caùch giaûm muoái • • • Taïi nhaø Giaûm löôïng muoái aên vaøo (< 6 g/ngaøy, 1 muoãng caø pheâ muoái cho caû ngaøy. Khoâng ñeå muoái treân baøn aên (taïi nhaø). Khoâng “chaám” muoái khi aên (traùi caây…). Khoâng duøng thöùc aên (ñoà hoäp, baùnh snack…) hay uoáng cheá bieán saün. Chæ neâm ít muoái, traùnh neâm theâm boät ngoït, boät canh vì chöùa nhieàu Na. • 29
Dinh döôõng trong CHA, ĐTĐ AÊn nhieàu rau vaø traùi caây hôn-> 50% nguy cô NMCT, HA Giaûm caân neáu thöøa caân hoaëc beùo phì. Ñieàu chænh loái soáng: ngöng thuoác laù, caø pheâ, giaûm röôïu, giaûm stress- thö giaõn. Taäp luyeän ñeàu ñaën -> 50% nguy cô NMCT, HA Ñieàu chænh hay ñieàu trò caùc yeáu toá nguy cô khaùc (taêng cholesterol, tieåu ñöôøng. . ) Taém nöôùc aám, . . Trình tự tắm gội chuẩn như sau: Rửa mặt, tắm toàn thân và gội đầu. Nếu là mùa đông thì có thể dùng nước ấm dội vào bàn chân trước để cơ thể thích nghi nhanh với nhiệt độ môi trường. 30
AÊN UOÁNG HÔÏP LYÙ – CA N ÑOÁI AÊn ña daïng thöïc phaåm Thức ăn bổ sung đầy đủ 4 nhóm gồm chất bột đường, đạm, béo, vitamin và khoáng chất. 31
CAÙC CHAÁT SINH NAÊNG LÖÔÏNG * Nhóm cung cấp chất đạm 32
CAÙC CHAÁT SINH NAÊNG LÖÔÏNG Nhóm tinh bột 33
CAÙC CHAÁT SINH NAÊNG LÖÔÏNG Nhóm chất béo 34
Thöùc aên giaøu vitamin vaø muoái khoaùng 35
Chaát xô Vai troø v Choáng taùo boùn. v Ngaên caûn söï haáp thu nhanh cuûa glucose töø ruoät non vaøo maùu. v Taïo ñieàu kieän cho caùc vi khuaån coù lôïi phaùt trieån trong ñöôøng ruoät. v Haïn cheá söï phaùt trieån cuûa caùc vi khuaån coù haïi. v Phoøng choáng beänh xô vöõa ñoäng maïch v Giaûm ung thö ñöôøng tieâu hoùa. 36
Xô khoâng tan Nguõ coác Caùm Quaû haïch (voû cöùng, beân trong aên ñöôïc: haïnh nhaân, haïnh ñaøo, ñaäu phoäng…) Ñaäu xanh Suùp lô, caàn taây, voû caø chua…. 37
Xô tan Các loại họ đậu, đậu nành rất tốt) Yeán maïch, moät soá traùi caây, nöôùc traùi caây (maän, quaû ổi) Boâng caûi, caø roát. Khoai taây, khoai lang, haønh. 38
TAÊNG CÖÔØNG VAÄN ÑOÄNG 30 – 60 phuùt/ngaøy 39
SOÁNG VUI – SOÁNG KHOÛE AÊn uoáng chöøng möïc Kieåm tra söùc khoûe ñònh kyø Luyeän taäp thöôøng xuyeân 40
Kieåm soaùt caân naëng, voøng eo 41
TỈ LỆ EO MÔNG Đo vòng eo /vòng mông lý tưởng Nam < 0. 90 Nữ < 0. 80 42
43
PHẦN 4 KIỂM TRA KIẾN THỨC 44
C U HỎI 1. Liệt kê tên của bốn nhóm bệnh không lây nhiễm chính? 2. Tại sao phải phát hiện sớm & điều trị kịp thời bệnh tăng huyết áp & đái tháo đường? 3. Biểu hiện của bệnh tăng huyết áp & đái tháo đường? 4. Biến chứng của bệnh tăng huyết áp & đái tháo đường? 5. Các yếu tố nguy cơ có thể loại bỏ để phòng chống bệnh không lây nhiễm? 6. Có thể khám tầm soát bệnh THA & ĐTĐ ở đâu? 45
Xin Chân thành cám ơn 46
Cô bác còn có câu hỏi hay thắc mắc nào cần giải đáp không? 47
- Slides: 47
