BUDET PASTWA Budet Pastwa Ustawa o finansach publicznych

• BUDŻET PAŃSTWA

Budżet Państwa !Ustawa o finansach publicznych nie definiuje pojęcia ustawy budżetowej !Również Konstytucja RP posługuje się terminami: „ ustawa budżetowa”, „ustawa o prowizorium budżetowym” i „budżet państwa” jako pojęciami zastanymi, używając ich jednak w kontekstach wskazujących na to, że zamiarem ustawodawcy konstytucyjnego było nadanie im pewnych nowych treści. !Poza Konstytucją PRL, która przewidywała, jedynie że Sejm uchwala corocznie budżet państwa – nie wskazując jednak, w postaci jakiego aktu prawnego budżet miał być uchwalany, we wszystkich dwudziestowiecznych polskich konstytucjach dla budżetu państwa przewidziana była wyłącznie forma ustawy, z tym że w dwudziestoleciu miedzywojennym oraz pierwszych latach po wojnie Sejm uchwalał budżet w formie „ustawy skarbowej”, a nie „ budżetowej”

• Def. / prawn. / • 1. najwyższej rangi podstawowy plan finansowy państwa, którego celem jest racjonalizacja wydatków publicznych • 2. dokument będący finansową podstawą realizacji zadań państwa

Budżet Państwa • Art. 109. 1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym. 2. Ustawa budżetowa składa się z: 1) budżetu państwa; 2) załączników; 3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia iw ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw. 3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego. 4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. 5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy ( tzw. zakaz obładowania ustawy budżetowej)

• Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm w postaci aktu prawnego najwyższej rangi – ustawy budżetowej. Przyjęcie ustawy przez parlament jest równoznaczne z upoważnieniem rządu do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków. Proces ten nazywany jest autoryzacją budżetu państwa.

• Jeszcze inaczej…ustawa budżetowa stanowi wyłączna formę określenia budżetu państwa oraz podstawę prowadzenia gospodarki finansowej państwa.

„Obładowywanie ustawy budżetowej” Przepis art. 109 ust. 5 u. f. p. ma zapobiegać włączaniu do ustawy budżetowej postanowień zmieniających w sposób trwały inne ustawy. W identycznym brzmieniu obowiązywał on już w ustawie o finansach publicznych z 1998 r. (jako art. 86 ust. 11) i w ustawie z 2005 r. (jako art. 100 ust. 7). Należy zaznaczyć, że praktyka, zamieszczania w ustawie budżetowej pojedynczych przepisów zmieniających inne ustawy, jest niekorzystna z punktu widzenia czytelności ustawy budżetowej.

• Taki też pogląd wyraził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10. 1. 1995 r. (K 16/93), w którym wyrażona została zasada, że włączenie do tej ustawy ewentualnych przepisów określających powinności obywateli, jak również innych regulacji wykraczających poza ścisłą materię budżetową, byłoby sprzeczne z konstytucyjnym trybem uchwalania ustawy budżetowej.

• Dlatego też w praktyce Rada Ministrów, wraz z projektem ustawy budżetowej, przedstawia Sejmowi zwykle cały pakiet projektów ustaw tzw. okołobudżetowych.

• Rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2019 (Druk nr 2915) -23 listopada 2018 r. Senat nie wniósł poprawek. • Projekt dotyczy dostosowania regulacji prawnych zawartych w niektórych ustawach do kwot wydatków ujętych w projekcie ustawy budżetowej na rok 2019 oraz dokonania nowelizacji określonych przepisów ustaw, które są powiązane z rządowym projektem ustawy budżetowej na rok 2019 •

1. ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967), 2. ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2017 r. poz. 2225 oraz z 2018 r. poz. 138 i 730) 3. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno. Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2018 r. poz. 132, 138, 730 i 912) 4. ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 123, z późn. zm 5. ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2018 r. poz. 617, z późn. zm 6. ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1265, 1149, 1544, 1629, 1669, 2077 i

7. ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy 8. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799, z późn. zm 9. ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2018 r. poz. 1271 i 1669) 10. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. 11. ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1990) 12. ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 165, 650, 723 i 1629), 13. ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2017– 2020” (Dz. U. poz. 2176 oraz z 2018 r. poz. 912)

14. ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2017– 2020” (Dz. U. z 2018 r. poz. 1828), 15. ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, 16. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077 oraz z 2018 r. poz. 62, 1000, 1366, 1669 i 1693) 17. ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1344, 1356 i 1629). 18. ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz. U. z 2017 r. poz. 2190) 19. ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. poz. 1669) 20. ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1316, 1608 i 1669) 21. ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2016) 22. ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2014 r. poz. 24, z 2015 r. poz. 396 oraz z 2016 r. poz. 2205) 23. ustawie z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2173 oraz z 2017 r. poz. 1774)

• Co wynika z ustawy okołobudżetowej? ? • Np. .

• Jak lepiej przygotować kadrę narodową do igrzysk olimpijskich w 2020 r. ? ?

• (art. 13 ustawy okołobudżetowej) W roku 2019 wydatki Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, o którym mowa w art. 86 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 165, 650, 723 i 1629), do kwoty 20 000 tys. zł mogą być przeznaczone także na dofinansowanie zadań związanych z przygotowywaniem kadry narodowej do igrzysk olimpijskich oraz przygotowaniem i udziałem w mistrzostwach świata lub mistrzostwach Europy • [art. 86 4. Wydatki Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej są przeznaczone na przebudowę, remonty i dofinansowanie inwestycji obiektów sportowych, rozwijanie sportu wśród dzieci, młodzieży i osób niepełnosprawnych oraz zadania określone w przepisach o zdrowiu publicznym w zakresie aktywności fizycznej. ]

• Jak zatrzymać w pracy pilotów w Śmigłowcowej Służbie Ratownictwa Medycznego (HEMS) oraz jak unowocześnić samolotowy zespół transportowy w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym w Warszawie ? ?

• Art. 16 ustawy okołobudżetowej. W roku 2019 przedsięwzięcia związane z zapobieganiem negatywnym skutkom deficytu pilotów w Śmigłowcowej Służbie Ratownictwa Medycznego (HEMS) oraz modernizacja samolotowego zespołu transportowego w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym w Warszawie są finansowane w ramach wydatków, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, do kwoty 43 125 tys. zł.

• Jak zmotywować działania na rzecz rozwoju w Polsce elektromobilności ? ?

• Art. 19 ustawy okołobudżetowej. W roku 2019 nie stosuje się przepisu art. 37 a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1344, 1356 i 1629) • Co to oznacza?

• Że, w roku 2019 nie będzie stosowany art. 37 a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1344, z późn. zm. ), który umożliwiał dofinansowanie przez ministra właściwego do spraw energii działań związanych z promocją biopaliw lub innych paliw odnawialnych.

• Przepis ten przewiduje dofinansowywanie przez ministra właściwego do spraw energii wytwarzania biokomponentów, produkcji paliw z wykorzystaniem biokomponentów, badań związanych z opracowywaniem nowych rodzajów biopaliw ciekłych lub innych paliw odnawialnych, ekologicznego transportu, zakupu nowych pojazdów zasilanych biopaliwami ciekłymi, opłat za parkowanie dla pojazdów zasilanych biopaliwami ciekłymi. • Wydatki związane z przedmiotowymi działaniami ustala się w ustawie budżetowej w wysokości 1, 5% planowanych w poprzednim roku wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych. Zgodnie z dotychczasowymi wyliczeniami w 2019 roku kwota ta powinna wynosić 498. 307 tys. zł.

• Ustawą z dnia 6 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1356) utworzony został Fundusz Niskoemisyjnego Transportu, który jest państwowym funduszem celowym, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw energii. Dotacja dla Funduszu będzie udzielana od 2020 r. Przychodem Funduszu będzie m. in. dotacja z budżetu państwa w wysokości do 1, 5% planowanych w poprzednim roku wpływów z podatku akcyzowego od paliw silnikowych oraz 15% wpływów z wprowadzanej na mocy projektu tzw. opłaty emisyjnej w wysokości 80 zł za 1000 l paliw silnikowych.

• Z Funduszu finansowane mają być projekty związane z rozwojem elektromobilności (pojazdy napędzane energią elektryczną) i transportu opartego na paliwach alternatywnych (CNG, LNG, biopaliwa i inne paliwa odnawialne). Jak wynika z uzasadnienia do przedmiotowej nowelizacji ustawy, celem powołania Funduszu jest eliminacja dotychczasowych mankamentów funkcjonowania art. 37 a ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych.

Dlaczego należy przypuszczać, że w Polsce będzie rosła liczba osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, ewentualnie osób, które będą wymagały szczególnego traktowania tj. umieszczania w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie (Obecnie znajduje się w niej 57 osób, a miejsc jest 60) ?

Wśród pensjonariuszy Ośrodka znajdują się m. in. Mariusz Trynkiewicz - zabójca czterech chłopców z Piotrkowa Trybunalskiego, oraz Leszek Pękalski - nazywany "wampirem z Bytowa".

Zgodnie z art. 56 w ust. 2 pkt 4 Ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicz nymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z dnia 7 stycznia 2014 r. ) jeżeli liczba osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, skierowanych do Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym przekroczy 10 wówczas, począwszy od kolejnego roku (rok X), maksymalny limit wydatków budżetu państwa będący skutkiem finansowym ustawy wynieść ma w roku X + 3 - 20. 000 zł

• Natomiast zgodnie z art. 29 ustawy okołobudżetowej. W ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2014 r. poz. 24, z 2015 r. poz. 396 oraz z 2016 r. poz. 2205) w art. 56 w ust. 2 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „ 4) w roku X+3 – 59. 370. 000 zł; ” (wzrost wydatków o kwotę 39. 360. 000 zł)

• Części składowe ustawy budżetowej: • 1/ budżet właściwy • 2/ załączniki • 3/ inne postanowienia

• Ad. 1 Ustawa o finansach publicznych z 2009 r. nie zawiera definicji budżetu państwa, wskazuje natomiast elementy, jakie plan ten określa (art. 110 u. f. p. ) • Ad. 2 W ramach załączników ujmuje się plany, wykazy i zestawienia, w stosunku do których ustawa przewiduje obowiązek ujęcia w takiej formie ( art. 116, 121, 122). W kategoriach załącznika do ustawy budżetowej nie może być natomiast postrzegany sam budżet państwa.

• Ad. 3 Ostatnią z wyróżnionych części ustawy budżetowej są postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w tym akcie wynika z UFP lub z odrębnych ustaw. • Postanowienia te zawierane są w części tekstowej ustawy budżetowej ( np. granice emisji skarbowych papierów wartościowych - art. 95 ust. 2, określenie zakresu, w jakim mogą być udzielone pożyczki i kredyty wynikające z umów międzynarodowych – art. 115, limit wydatków na programy wieloletnie ( art. 136 ust. 1 )

Cechy budżetu jako planu finansowego [czyli wyrażanego w pieniądzu] • : 1. JEDNOROCZNY (PROSPEKTYWNY) 2. JEDNOLITY FORMALNIE 3. JEDNOSTRONNIE DYREKTYWNY 4. NIEROSZCZENIOWY

Ad A Uchwalany jest na przyszłość, co odróżnia go np. od sprawozdań finansowych; rok budżetowy trwa w Polsce od 1. 01 do 31. 12 [ a przed wojną od 1. 04 do 31. 03] Konstytucja nie określa wprost momentu rozpoczęcia i zakończenia roku budżetowego, odsyłając w ten sposób do rozstrzygnięcia tego problemu ustawodawstwem zwyczajnym. W krajach OECD budżety są uchwalane w trybie rocznym, odpowiadającym rokowi kalendarzowemu. Współcześnie większość państw przyjęła taką cezurę czasową obowiązywania budżetu. W okresie międzywojennym w państwach europejskich koncepcja uchwalania budżetu na rok kalendarzowy miała podobną ilość zwolenników (Austria, Belgia, Czechosłowacja, Rosja, Rumunia itd. ), jak koncepcja uchwalania budżetu na okres dwunastu kolejno następujących po sobie miesięcy, rozpoczynający się 1 kwietnia i kończący się 31 marca roku następnego (Anglia, Francja, Niemcy). W Polsce wzorem tych ostatnich państw wprowadzono, poczynając od roku budżetowego 1926/1927, taki okres budżetowy i stosowano takie rozwiązanie aż do wybuchu wojny.

• Ad B vide zasada jedności formalnej budżetu: jeden fundusz – jeden dokument – jeden akt prawny

• Ad C Budżet jest DYREKTYWNY po stronie wydatków budżetowych (dyrektywny = taki, z którego wynikają pewne reguły działania, normy wiążące adresatów); natomiast po stronie dochodów budżetowych jest prognostyczny, analityczny • Art. 52. 1. Ujęte w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego i planach finansowych jednostek budżetowych: 1) dochody oraz przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 2) wydatki oraz łączne rozchody - stanowią nieprzekraczalny limit. 1 a. Do rozchodów z tytułu zobowiązań finansowych zaciąganych i spłacanych przez Ministra Finansów, działającego w imieniu Skarbu Państwa, w tym samym roku budżetowym oraz do operacji finansowych dokonywanych pomiędzy rachunkami Ministra Finansów nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 2 w zakresie limitu rozchodów. 1 b. Do rozchodów z tytułu zobowiązań finansowych zaciąganych i spłacanych przez jednostki samorządu terytorialnego w tym samym roku budżetowym w związku z przyjmowaniem depozytów, o których mowa w art. 48 ust. 1 a, nie stosuje się przepisu ust. 1 pkt 2 w zakresie limitu rozchodów. 2. Ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych: 1) przychody - stanowią prognozy ich wielkości; 2) koszty - mogą ulec zwiększeniu, jeżeli: a) zrealizowano przychody wyższe od prognozowanych, b) zwiększenie kosztów nie spowoduje zwiększenia dotacji z budżetu lub zwiększenia planowanego stanu zobowiązań. 3. Zmiany w zakresie przychodów i kosztów, o których mowa w ust. 2, wymagają dokonania zmian w rocznym planie finansowym. • • •

• Inaczej mówiąc: po stronie dochodów budżet jest prognozą, zbiorem przewidywań, szacunkiem wpływów; w związku z tym „można” planować budżet niezbyt ściśle i szczegółowy, co jednak ma swoje wady • po stronie wydatków budżet jest zbiorem upoważnień (wydanych przez parlament, adresowanych do wykonawców budżetu – rządu i poszczególnych ministrów ) do wydania zgromadzonych środków publicznych w określonej kwocie, w określonym czasie i na określony cel

• [ Szołno – Koguc] „. . . . bieżące, partykularne interesy polityczne sprzyjają omijaniu zasad określonych w art. 34; ekipy rządzące nie są zainteresowane przedstawianiu parlamentowi, jak i społeczeństwu, przyszłej gospodarki budżetowej zgodnie z rzeczywistymi intencjami; obawiając się utraty władzy, zdają się ignorować przy preliminowaniu dochodów i wydatków budżetowych rzeczywiste przewidywania co do przyszłej sytuacji ekonomicznej. W praktyce nierzadko zauważalne jest dążenie organów wykonawczych do stworzenia najbardziej dogodnych warunków realizacji budżetu. Strona dochodowa jest zazwyczaj określana w niższej wysokości niż wynika to z przewidywanego przez organy finansowe rozwoju sytuacji ekonomicznej. W ten sposób możliwe staje się wywarcie - przy danym, uznanym za niezbędny poziomie wydatków - presji na parlament w kierunku zwiększenia obciążeń podatkowych lub też dopuszczalnego pułapu zadłużenia ze względu na niemożność pokrycia przewidywanych koniecznych wydatków dochodami zwyczajnymi. Dezinformując w ten sposób na etapie planowania budżetowego opinię publiczną, ale i nierzadko parlament, organy wykonawcze mogą przez realizację takich «naciąganych» budżetów wykazać się oszczędnym prowadzeniem gospodarki budżetowej, zyskując niezasłużone, ale jakże ważne w okresie przedwyborczym, uznanie społeczne i polityczne"

Zestawienie dochodów ustalanych w ustawie budżetowej do dochodów rzeczywiście wykonanych w latach 2010 -2016 ROK Dochody ustalone w ustawie budżetowej Dochody rzeczywiście wykonane w dany roku budżetowym Różnica w niedoszacowaniu dochodów: 2016 313 808 526 314 683 570 875 044 - 2015 286. 700. 000 289. 136. 706 2 436 706 2014 277 782 224 283 542 707 5 760 483 2013 275 729 440 279 151 205 3 421 675 2012 293 766 128 287 595 114 2011 273 144 394 277 557 221 6 171 014 (przeszacowanie) 4 412 827 2010 249 006 601 250 302 781 1 296 180

Zestawienie wydatków ustalanych w ustawie budżetowej do wydatków rzeczywiście wykonanych w latach 2010 -2016 ROK Wydatki ustalone w ustawie budżetowej Wydatki rzeczywiście wykonane w dany roku budżetowym Różnica w przeszacowaniu wydatków: 2016 368 548 526 360 092 781 8 455 745 2015 336. 680. 000 331. 743. 437 4 936 563 2014 325 287 369 312 519 527 12 767 842 2013 327 294 440 321 345 286 5 949 154 2012 328 765 688 318 001 861 10 763 827 2011 313 344 394 302 681 609 10 662 785 2010 301 220 817 294 893 878 6 326 939

• Jakie są konsekwencje przekroczenia limitu wydatków a jakie wykonania dochodów powyżej lub poniżej kwot zaplanowanych w budżecie lub planie finansowym ?

• Konsekwencją przekroczenia limitu wydatków - jest złamanie dyscypliny budżetowej oraz podleganie odpowiedzialności i karom określonym w odpowiednich przepisach np. w ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

• W przypadku strony dochodowej, stwierdzić należy, iż wykonanie dochodów powyżej lub poniżej kwot zaplanowanych w budżecie lub planie finansowym nie jest obwarowane żadnymi sankcjami, z wyjątkiem sytuacji, gdy niewykonanie planu w tym zakresie nastąpiło w wyniku zawinionego działania lub zaniechania.

• Rozbieżności pomiędzy planowaniem i wykonaniem mogą mieć negatywne skutki dla publicznej gospodarki finansowej, stąd też zwraca się uwagę na konieczność respektowania obowiązku realnego i rzetelnego prognozowania dochodów, tzw. programowania operacji budżetowych zgodnie z ich charakterem oraz w sposób możliwy do realizacji. • Zasada rzetelności dotyczy właściwej pod względem jakościowym charakterystyki operacji budżetowych. Zasada realności obejmuje prawidłowe przewidywanie rozmiarów tych operacji, a zatem kładzie nacisk na aspekt ilościowy.

Dodatkowe obostrzenia czyli zasady dokonywania wzdatków publicznych art. 44 ust. 3 u. f. p. 1. LEGALIZMU, 2. CELOWOŚCI, 3. OSZCZĘDNOŚCI, 4. PLANOWOŚCI, 5. TERMINOWOŚCI

• • • Art. 44. 1. Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w: 1) ustawie budżetowej; 2) uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego; 3) planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych. 2. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. 3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane: 1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów; 2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań; 3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. 4. Jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Ad. 4 Zasada legalizmu – czyli możliwości gromadzenia dochodów i dokonywania wydatków na podstawie upoważnienia zawartego w planie finansowym (ustawie budżetowej) Ad. 2 Zasadę celowości - wydatkowania środków publicznych należy rozumieć jako zapewnienie zgodności działań jednostki w zakresie dokonywania wydatków z jej celami statutowymi, optymalizację zastosowanych metod i środków, ich adekwatności dla osiągnięcia założonych celów oraz przyjętych kryteriów oceny realizacji celów i zadań. Jest to wybór przez dysponenta środków publicznych takiego sposobu finansowania zadań, który prowadzi do najbardziej efektywnego gospodarowania środkami publicznymi • Ad. 3 Zasada oszczędności oszczędność oznacza minimalizację kosztów zasobów zużywanych przy realizacji określonych działań, z uwzględnieniem odpowiedniej jakości tych działań. Zwraca się jednak uwagę, że o ile zasada ta jest pozornie jasna, ocena oszczędności stanowi zwykle istotne wyzwanie tym bardziej że zakłada posługiwanie się nieprecyzyjnymi wzorcami oceny, takimi jak "odpowiedniość nakładów".

• Zasada oszczędności czyli OSZCZĘDNEGO wydawania środków publicznych, m. in. : UFP. 135. 1. Zakup lub budowa nieruchomości na potrzeby organów administracji rządowej wymaga zgody ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa” UFP. 128. 1. Udzielanie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego określają odrębne ustawy. 2. Kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji zadania, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. Art. 133. Łączna kwota dotacji przyznanych w kolejnych latach na dofinansowanie inwestycji realizowanej przez jednostkę niezaliczaną do sektora finansów publicznych, o której mowa w art. 132 ust. 2 pkt 4, ze środków niepochodzących z budżetu Unii Europejskiej nie może być wyższa niż 50% planowanej wartości kosztorysowej inwestycji, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej.

• Ad. 4. Zasada planowości - wyraża wymóg ujmowania procesów gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych w ramy planów finansowych o charakterze makro - i mikroekonomicznym. Pierwsze dotyczą całego sektora finansów publicznych lub poszczególnych jego segmentów. Natomiast drugie dotyczą jednostek sektora finansów publicznych. [ Kosikowski] • Ad. 5 Zasada terminowości – czyli dokonywanie wydatku przed upływem terminu płatności. W przypadku zobowiązań o charakterze administracyjnym termin ten określony jest przeważnie przez przepisy prawa (por. np. art. 132 ust. 1 Gosp. Nier. U, art. 26 ust. 1 Św. Rodz. U, art. 77 Ord. PU). W przypadku zobowiązań cywilnoprawnych norma wyrażona w przepisie art. 455 KC uzależnia termin spełnienia świadczenia od woli stron albo od właściwości zobowiązania, jeżeli jednak termin ten nie został oznaczony przez strony ani nie wynika z właściwości zobowiązania – świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

• Ważną regułą jest też ZASADA POWSZECHNEGO DOSTĘPU DO REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH! • UFP 43/1. Prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. • [ Kosikowski] Zadania finansowane ze środków publicznych mogą być wykonywane nie tylko przez jednostki sektora finansów publicznych, lecz także przez podmioty niezaliczone do tego sektora. Oferta organizacji pozarządowej, podobnie jak każdego podmiotu wnioskującego o przyznanie środków publicznych na realizację wyodrębnionego zadania powinna być zgodna z zasadami uczciwej konkurencji oraz gwarantować wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy

Normy oszczędnościowe wprowadzone po 2011 roku: • - art. 49 oraz 78 a-h u. f. p. • - art. 50 oraz 86 u. f. p. • - art. 112 aa u. f. p.

• Ad D - Nieroszczeniowy • Art. 51. 1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa. • 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do: • 1) jednostek samorządu terytorialnego; • 2) pozostałych jednostek sektora finansów publicznych.

• !!!!Zarówno ustawa budżetowa, jak i uchwały budżetowe JST nie kształtują żadnych stosunków prawnych (zarówno publicznych, jak i cywilnych) pomiędzy państwem (JST) a podmiotami trzecimi.

• Innymi słowy - zarówno budżet państwa jak i budżety JST określają, na podstawie art. 110 pkt 2 i art. 212 ust. 1 pkt 2 u. f. p. ł ączną kwotę planowanych wydatków – odpowiednio – budżetu państwa i budżetu JST. • Nie oznacza to jednak, że to planowane wydatki stanowią o powstawaniu zobowiązań państwa (JST). Zobowiązania JSFP powstają w związku z realizacją przez te jednostki określonych zadań bądź na podstawie przepisów ustaw szczególnych, bądź w związku z zawarciem określonych umów cywilnoprawnych. W każdym jednak przypadku będzie to wynikiem określonego postępowania zarówno JSFP, jak i podmiotu trzeciego.

• Forma budżetu w praktyce :

• 1/ część tekstowa [ regulacyjna, normatywna]; zawiera ok. 40 artykułów ( specyficzny charakter norm – nie generalno – abstrakcyjne, lecz indywidualno – konkretne, skierowane do konkretnych adresatów, czyli dysponentów środków publicznych; normy zawarte w ustawie budżetowej mogą być wykonywane tylko jeden raz, a nie hipotetycznie wiele razy); w jej ramach wyróżnić możemy a) przepisy wprowadzające budżet państwa [ kwota łącznych dochodów i wydatków] b) przepisy regulujące w szczególny sposób tryb wykonywania budżetu państwa [ np. wyjątki od zasady niefunduszowania] c) przepisy określające wartość różnych parametrów [ np. prognozowane przeciętne wynagrodzenie; średnioroczny wzrost cen towarów i usług; planowana liczba etatów policji; ustalenie kwoty bazowej dla osób objętych mnożnikowym systemem wynagradzania]

• Innymi słowy czytając tylko część tekstową ustawy budżetowej jesteśmy w stanie dowiedzieć się m. in. jak będą kształtować się w roku poprzedzającym rok budżetowy: - Kwota bazowa wynagrodzenia dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe Kwota bazowe wynagrodzenia żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy Kwota bazowa wynagrodzenia dla zawodowych kuratorów sądowych Liczba etatów w Policji (103 370) Limit mianowań urzędników dla służby cywilnej (280 osób) Prognozowane miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej Kwota wpłat JST do budżetu Państwa (tzw. janosikowe) np. w przypadku powiatów Liczba planów finansowych agencji wykonawczych (10 planów) Liczba planów finansowych Instytucji Gospodarki Budżetowych (10 planów) Liczba planów finansowych państwowych funduszy celowych (28 planów)

• 2/ właściwy budżet państwa [ część rachunkowa – kilka załączników tabelarycznych, np. : • plan dochodów budżetu państwa [ syntetyczny i w klasyfikacji budżetowej: C/D] • plan wydatków budżetu państwa [syntetyczny i w klasyfikacji budżetowej: C/D/R/P] • plan przychodów i rozchodów budżetu państwa

• • • • 3/ inne plany finansowe [ również w załącznikach do ustawy budżetowej np. podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu państwa; wydatki budżetu państwa; plany finansowe agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej, państwowych funduszy celowych oraz państwowych osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych; wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe; wykazy programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegajacych zwrotowi; wykaz wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem wskazanych w ustawie środków; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację programów współfinansowanych z udziałem środków europejskich i wpłat do wspólnych budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem wskazanych w ustawie środków; plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na realizację Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004 -2009 oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 20042009; zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym; zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami; zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych; plan przychodów i rozchodów budżetu państwa.

PROGRAMY WIELOLETNIE • UFP 136. 1. Ustawa budżetowa może określać, w ramach limitów wydatków na rok budżetowy, limity wydatków na programy wieloletnie. • 2. Programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę Ministrów w celu realizacji strategii przyjętych przez Radę Ministrów, w tym w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa. Rada Ministrów, ustanawiając program, wskazuje jego wykonawcę. • 3. Realizacja programów wieloletnich może być podzielona na etapy. • 4. Jednostki realizujące program wieloletni mogą zaciągać zobowiązania w celu sfinansowania w poszczególnych latach realizacji tego programu do wysokości łącznej kwoty wydatków określonych dla całego programu. W razie wspólnej realizacji programu wieloletniego przez dwa lub więcej podmioty, zobowiązania zaciągane przez każdy podmiot nie mogą przekroczyć kwoty planowanej dla tego podmiotu.

• załącznik nr 10 do ustawy budżetowej wylicza m. in. (rok 2018) 1. Budowa kompleksu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ( 115 648 mln zł do poniesienia w 2017 r. ) 2. Budowa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku ( 49 271 mln zł do poniesienia w 2017 r. ) 3. Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej (45 mln zł do poniesienia w 2017 r. ) 4. Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych 250 mln zł do poniesienia w 2017 r. 5. Wieloletni program wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" na lata 2014 -2020 ( 550 mln zł do poniesienia w 2017 r. ) 6. Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa ( 87 mln zł do poniesienia w 2017 r. ) 7. Senior-WIGOR ( do poniesienia 30 mln zł w 2017 r. •

• Reasumując: Zgodnie z orzecznictwem TK pod pojęciem "budżetu państwa" rozumie się plan finansowy obejmujący dochody i wydatki państwa, uchwalony przez parlament na okres roku kalendarzowego w formie ustawy. Budżet państwa jest integralną częścią ustawy budżetowej, jednakże w doktrynalnej charakterystyce tych dwu pojęć nie utożsamia się. Oprócz przepisów ściśle związanych z samym budżetem, zawierających np. globalne wielkości dochodów i wydatków państwa, w ustawach budżetowych zamieszcza się również przepisy dotyczące niektórych kwestii związanych z wykonywaniem budżetu w okresie roku budżetowego"

• Zasady budżetowe:

Zasady budżetowe: • Są doktrynalnymi postulatami pod adresem ustawodawstwa i praktyki dotyczącymi prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań. Część z tych postulatów została zrealizowana ( choć nie jest to wymóg konieczny, bo te postulaty nie mają charakteru wiążącego), przyjmując postać konkretnych przepisów prawno – finansowych.

• Katalog najważniejszych zasad budżetowych: • jedności budżetu • jawności budżetu • szczegółowości budżetu • równowagi budżetowej • powszechności / zupełności budżetowej

ZASADA JEDNOŚCI BUDŻETOWEJ ( w ujęciu formalnym i materialnym) • w znaczeniu formalnym: jest to postulat, aby cała materia budżetowa czyli coroczne: ogólne zasady gospodarki finansowej państwa na dany rok budżetowy oraz wszystkie zestawienia liczbowe / np. szacowane dochody i ustalone wydatki/ • . . . były ujęte w formie jednego, jedynego aktu prawnego (ustawy ) • Inaczej mówiąc, poszczególne elementy budżetu mogą być w osobnych zestawieniach, ale muszą się łączyć w jedną całość, w jeden dokument.

• w znaczeniu materialnym: • • • jest to cecha ustawy budżetowej, polegająca na tym, że każdy budżet jest jedną, wspólną pulą wszystkich środków pieniężnych, które do niego spływają; mieszając się w budżecie („wspólnym kotle”) wpływy te tracą swoją tożsamość, tzn. nie jest już wtedy istotne z jakich tytułów i od kogo te wpływy przywędrowały, lecz ile ich ostatecznie znalazło się w budżecie; następnie tą całą, wymieszaną pulę finansową dzieli się i przeznacza (redystrybuuje ) na poszczególne cele, zgodnie z założeniami budżetu na dany rok inaczej zwana jest zasadą niefunduszowania [uniwersalizmu, despecjalizacji] : [co znaczy, że budżet organizować należy jako jedną pulę środków, w której całość dochodów przeznaczana jest na całość wydatków bez przypisywania ich do określonych celów] UFP 42/2 Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

• Przeciwieństwem zasady jedności materialnej jest zasada funduszowania, tzn. kiedy ściśle określone dochody (co do ich tytułów i jednostek uiszczających) są przeznaczane na ściśle określone wydatki (źródło dochodów jest przypisane do celu wydatków); Oto jej przykłady: UFP 42/3 -4 3. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się do: 1) wydatków finansowanych z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, o ile umowa tak stanowi; 2) wydatków finansowanych ze środków europejskich; 3) wydatków finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 i 6. 4. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się również do kosztów ponoszonych przez jednostki prowadzące działalność gospodarczą, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej oraz inne państwowe osoby prawne i samorządowe zakłady budżetowe. Ponadto, zasada ta występuje w funduszach celowych,

• ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI BUDŻETOWEJ jest to postulat, aby budżet był przygotowywany, uchwalany i publikowany z uwzględnieniem jak najbardziej szczegółowych, precyzyjnych danych odnośnie : źródeł i wielkości dochodów oraz celów i wielkości wydatków publicznych • • w nieco innym ujęciu - zasada specjalizacji budżetu – postuluje, by: dochody i wydatki budżetu państwa winny być ujmowane nie w sumach ogólnych, lecz z dokładnym określeniem źródeł dochodów i przeznaczenia wydatków środki budżetowe powinny być wydatkowane w ściśle określonym czasie i tylko do wysokości określonej w budżecie wyrazem obowiązywania tej zasady jest tzw. klasyfikacja budżetowa tzn. hierarchiczny i jednolity [ dla całej ustawy budżetowej] system grupowania środków publicznych w podziale na coraz mniejsze – zawierające coraz bardziej dokładne dane – jednostki klasyfikacji

• Zgodnie z art. 114 oraz art. 39 ust. 1 UFP klasyfikacja budżetowa jest czterostopniowa. Składa się z: • 1) części budżetowych • 2)działów i występujących w ich obrębie rozdziałów, • 3)odrębnie traktowanych paragrafów dochodów i paragrafów wydatków, • 4) paragrafów przychodów i rozchodów ( niełączonych z działami i rozdziałami).

Część: XX Dział: XXX Rozdział: XXXXX Paragraf: XXXX

Cześć (podział podmiotowy –administracyjny) • Część budżetowa jest najważniejszym elementem klasyfikacji; jest to ten fragment planu budżetowego, za którego realizację odpowiada konkretny organ władzy lub administracji publicznej • UFP 114. 1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.

• UFP 2 / 8 Ilekroć mowa o dysponencie części budżetowej - rozumie się przez to kierowników jednostek oraz organy wymienione w art. 139 ust. 2, właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów oraz kierowników państwowych jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 114 ust. 3 pkt 2, dysponujących częściami budżetu państwa. • numeracja dwucyfrowa: np. 01, 02, 03 – Kancelaria Prezydenta, Sejmu, Senatu * 07 – NIK * 08 – RPO * 19 – Budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe * 20 – gospodarka * 23 - integracja europejska *36 – skarb państwa * 38 – szkolnictwo wyższe * 52 – UOP * 53 – UOKi. K * 56 – Uki. S * 58 – GUS * 59 – GUC * 67 – PAN * 73 – ZUS * 81 - rezerwa ogólna * 82 - subwencje dla jednostek sam. ter.

DZIAŁ ( podział przedmiotowy) • • dana branża /sektor/ gospodarki narodowej albo dziedzina życia publicznego, numeracja trzycyfrowa * 010 Rolnictwo i łowiectwo * 020 Leśnictwo * 050 Rybołówstwo i rybactwo * 100 Górnictwo i kopalnictwo * 150 Przetwórstwo przemysłowe * 400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę * 500 Handel * 550 Hotele i restauracje * 600 Transport i łączność * 630 Turystyka * 700 Gospodarka mieszkaniowa * 710 Działalność usługowa * 730 Nauka * 750 Administracja publiczna * 751 Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa * 752 Obrona narodowa * 753 Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne * 754 Bezpieczeństwo publiczne * 755 Wymiar sprawiedliwości * 757 Obsługa długu publicznego * 801 Oświata i wychowanie * 851 Ochrona zdrowia

Rozdział (Podział podmiotowo – przedmiotowy) • Podmiotowo: jaki rodzaj / typ jednostki SFP realizuje dane zadanie publiczne? • Przedmiotowo: jaki rodzaj działalności jest w ten sposób finansowany? • numeracja pięciocyfrowa • np. Dział 750 -Administracja publiczna ma następujące rozdziały: podmiotowe: • 75001 Urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej * 75002 Polski Komitet Normalizacyjny * 75004 Kancelaria Polskiej Akademii Nauk * 75006 Rządowe Centrum Legislacji * 75007 Jednostki terenowe podległe naczelnym i centralnym organom administracji rządowej * 75008 Izby skarbowe * 75009 Urzędy skarbowe * 75010 Urzędy kontroli skarbowej * 75011 Urzędy wojewódzkie * 75013 Izby celne i urzędy celne *

• i przedmiotowe : • 75051 Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej * 75052 Wybory do Sejmu i Senatu * 75053 Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz referenda gminne, powiatowe i wojewódzkie * 75054 Referenda ogólnokrajowe i konstytucyjne * 75056 Spis powszechny i inne * 75057 Placówki zagraniczne * 75058 Działalność informacyjna i kulturalna prowadzona za granicą * 75059 Operacje pokojowe * 75060 Pomoc zagraniczna

Paragrafy (podział rodzajowy) • jakie jest konkretne źródło dochodów lub przychodów ? / np. dany podatek – 0320 PODATEK ROLNY; wpływy z zysku NBP itp. / • jakie jest konkretne przeznaczenie wydatków lub rozchodów? / np. dotacje celowe – 2030 DOTACJE Z BUDŻETU PAŃSTWA- konkretne świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki na wynagrodzenia, wydatki na zakup konkretnych towarów/

• Uwaga! W budżetach samorządowych klasyfikacja budżetowa jest nieco inna, a jest to związane z podziałem zadań państwowych między państwo i samorząd; nie ma tam części [ bo w gminach, powiatach, województwach nie ma organów centralnych, ministerstw], nie będzie też niektórych działów [np. dyplomacja, wymiar sprawiedliwości, handel zagraniczny – bo są to dziedziny ogólnopaństwowe]

Zasady klasyfikacji budżetowej (uszczegółowienie) • Dobór podziałek dla działów i rozdziałów (dla dochodu lub wydatku) wymaga równoczesnego ustalenia działu i właściwego po nim rozdziału. Dział i rozdział to rodzaj działalności, z której pochodzi dochód lub na którą przeznaczony jest wydatek. Wybranie właściwego rozdziału wymaga znajomości przepisów, które dotyczą danego źródła dochodów lub przepisów stanowiących podstawę prawną wydatku, ale nie jest to dostateczne, gdyż konieczna jest również orientacja w całości działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej. Z kolei dobór podziałki paragrafowej dla dochodu lub wydatku wymaga dodatkowej orientacji w całym ciągu kolejno po sobie zapisanych paragrafów i grup paragrafowych wydatków.

Podstawowe założenia klasyfikacji budżetowej są następujące: • 1) klasyfikacja została tak opracowana, że może być stosowana przez wszystkie jednostki zaliczone do sektora finansów publicznych; • 2) został utrzymany dwupoziomowy układ klasyfikacji, tj: a) Według działów i rozdziałów –określających rodzaj ich działalności b) Według paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu wydatku lub rozchodu; 3) Klasyfikacja według rodzajów działalności (działowo-rozdziałowa) oparta jest na klasyfikacji stosowanej w statystyce publicznej , tj. PKD, z uwzględnieniem potrzeb sektora finansów publicznych; 4) Paragrafy odpowiadają rodzajom dochodu, wydatku lub rozchodu, z tym że przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, oraz rozchody, o których mowa w art. 6 ust 2 ufp, klasyfikowane sa według paragrafów określających źródło przychodu lub rozchodu;

• • • 5) układ klasyfikacji jest następujący: a) symbol działu – trzy cyfry, np. dział 750 –administracja publiczna, b)symbol rozdziału –pięć cyfr, np. rozdział 75023 –urząd gminy, powiatu i miast na prawach powiatu, c) symbol paragrafu dochodów – cztery cyfry, np. 0340 –podatek od środków transportu, d) symbol paragrafu wydatków – cztery cyfry, np. 4120 –składki na Fundusz Pracy, e) symbol paragrafu przychodów –trzy cyfry, np. 952 –przychody z zaciągniętych pożyczek i kredytów na rynku krajowym, f) symbol paragrafu rozchodów –trzy cyfry, np. 992 –spłaty otrzymanych krajowych pożyczek i kredytów 6) klasyfikacja wydatków jest zbudowana, tak aby umożliwiała: a) wyodrębnienie wydatków o charakterze transferu, b) podział wydatków na grupy tworzące ekonomiczną strukturę budżetu, c) podział wydatków według kierunku transferów, tzn. według typu podmiotu, którego przychodami jest wydatek budżetowy 7) działy klasyfikacji budżetowej zostały utworzone w taki sposób, że pierwsze dwie cyfry stanowią odpowiednik działu PKD.

• Klasyfikacja rozdziałów została oparta na następujących zasadach: • 1) symbole rozdziałów klasyfikacji budżetowej są pięciocyfrowe : trzy pierwsze cyfry oznaczają symbol działu, dwie następne –kolejne numery poszczególnych rozdziałów w ramach działu, np. „Szkoły podstawowe” to rozdział 80101 w dziale 801 „Oświata i wychowanie” • 2) w działach występują rozdziały „Pozostała działalność”, w których ujmowane są wyłącznie zadania niedające się zaklasyfikować do innych określonych rozdziałów. Klasyfikacja tego rozdziału to symbol działu i końcówka „ 95”, np. klasyfikacja „Pozostała działalność” w dziale 801 „Oświata i wychowanie” to rozdział 80195

• Klasyfikacja dochodów: • W klasyfikacji działowej przyjęto zasadę, że wszystkie dochody podatkowe realizowane zarówno przez urzędy skarbowe, jak i organy samorządu terytorialnego zaliczane są do odrębnego działu oznaczonego symbolem : 756 –dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej.

• W klasyfikacji wydatków obowiązuje schemat, w którym wyróżniono 7 zasadniczych grup wydatków: • 1) dotacje i subwencje, • 2)Świadczenia na rzecz osób fizycznych, • 3) wydatki bieżące, • 4) wydatki majątkowe, • 5) rozliczenia z bankami, • 6) obsługa długu publicznego, • 7) środki własne UE.

• Klasyfikacja paragrafów wydatków jest czterocyfrowa: 1) Pierwsza cyfra oznacza grupę ekonomiczną, 2) Dwie następne cyfry –druga i trzecia – oznaczają symbol ustalony w klasyfikacji dla danego rodzaju wydatku, 3) Czwarta cyfra jest cyfra zero lub cyfrą od 1 do 9 i odpowiednio dobrana oznacza powiązanie dochodu z kategoriami środków zagranicznych ( np. cyfra 2 : Współfinansowanie programów realizowanych ze środków bezzwrotnych pochodzących z Unii Europejskiej )

• Klasyfikacja budżetowa wyróżnia paragrafy przychodów i paragrafy rozchodów. • Przychody budżetu można podzielić na następujące rodzaje: 1) Ze sprzedaży bonów skarbowych, 2) Ze sprzedaży obligacji skarbowych na rynku krajowym i za granicą, 3) Ze sprzedaży papierów wartościowych, 4) Z prywatyzacji, 5) Ze spłaty pożyczek i kredytów, w tym udzielanych na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE, 6) z tytułu innych rozliczeń krajowych i zagranicznych, 7) Nadwyżki z lat ubiegłych oraz wolne środki pozostające na rachunku budżetu z rozliczenia zaciągniętych przychodów zwrotnych ( dłużnych) 8) Z tytułu wpływów od podmiotów gospodarczych na spłatę udostępnionych kredytów zagranicznych, 9) Przelewy z rachunku lokat

• • • Rozchody budżetu obejmują: 1) wykup papierów wartościowych, 2) rozchody związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych, 3) wpływy rekompensat z tytułu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent, 4) finansowanie innych zadań z wpływów z prywatyzacji, 5) pożyczki i kredyty udzielane z budżetu, 6) spłaty pożyczek i kredytów, 7) lokaty, 8) rozchody z tytułu innych rozliczeń krajowych i zagranicznych

• ZASADA RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ

Zasada równowagi budżetowej: • Zasada ta postuluje, aby Państwo przy planowaniu swoich wydatków nie wykraczało poza możliwe do osiągnięcia dochody. Obecnie zachowanie zasady równowagi budżetowej nie jest już tak rygorystyczne i dopuszcza się takie planowanie budżetu, w którym wydatki będą przewyższać dochody. • Należy zaznaczyć, że art. 113 u. f. p. stanowi, iż różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa albo deficyt budżetu państwa. Mimo że powołany przepisy nie zawiera wyrażonego wprost nakazu utrzymywania równowagi budżetowej, można go wyprowadzić z przepisów ustawy tj. art. 110 pkt 3 u. f. p. nakazującego zamieszczenie w budżecie kwoty planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia. Ustawodawca rozumie więc zasadę równowagi budżetowej jako zrównoważenie strony zawierającej dochody i przychody ze stroną zawierającą wydatki i rozchody budżetu państwa.

• Zasada ta w tradycyjnym ujęciu określa konieczność wzajemnego dostosowania kwoty wydatków budżetowych do ogólnej kwoty dochodów. Ścisłe jej przestrzeganie wykluczałoby więc powstawanie deficytów budżetowych i długu publicznego. • W historii uzasadniano ją powiązaniem z ujemnymi skutkami, jakie pociągają za sobą deficyty budżetowe – podobnie jak człowiek nie może wydać więcej niż otrzymuje, jeśli nie chce się doprowadzić do ruiny – głosili finansiści klasyczni, a osiemnastowieczny filozof i ekonomista David Hume pisał : „. władza musi zniszczyć kredyt publiczny albo kredyt ten zniszczy społeczeństwo”. •

• Występowanie więc deficytów przez długi okres traktowano jako zjawisko negatywne, wręcz wstydliwe. W okresie międzywojennym w Polsce przeważały opinie o konieczności równowagi budżetowej. Tadeusz Grodyński równowagę dochodów i wydatków uważał za istotę budżetu, dla innych równowaga budżetowa gwarantowała ład w finansach.

Równowaga budżetowa Wariant „Maastricht” (+ jedno z kryteriów konwergencji) Wariant idealny , max. 3% PKB Dochody BP Wydatki BP Dochody SFP Wydatki SFP [3] Równowaga budżetowa 92

• W dużej mierze pod wpływem doktryny Johna Maynarda Keynesa ocena deficytów budżetowych ( deficytu finansów sektora publicznego) oraz długu publicznego przez przedstawicieli nauki przestała być zdecydowanie negatywna. Zaciąganie zobowiązań finansowych było postrzegane według przedstawicieli interwencjonizmu w gospodarce jako źródło finansowania wydatków, którymi państwo równoważyło wielkość popytu z wielkością sprzedaży, zwłaszcza wydatków prorozwojowych, inwestycyjnych, stymulujących produkcję, dług publiczny – zaś jako instrument niwelowania wahań cykli koniunkturalnych. • Dlatego też współcześnie istnienie deficytu i długu publicznego nie jest dowodem słabości państwa i gospodarki, a sama zasada równowagi budżetowej nie jest traktowana bezwzględnie, jako wzorcowa cecha gospodarki budżetowej – lecz rozumiana jest raczej jako postulat racjonalnej polityki finansowej i równowagi gospodarczej w skali wieloletniej oraz względnego zrównoważenia budżetu w danym roku.

Pojęcie deficytu budżetowego: • Art. 7 – deficyt sektora finansów publicznych • Art. 113 – deficyt budżetu państwa • Art. 217 – deficyt budżetu JST • Art. 118 – deficyt budżetu środków europejskich

• Podkreśla się , że deficyt budżetowy oznacza – powiększanie długu publicznego, którego obsługa pochłania w następnych okresach dochody ( rozchody) sektora publicznego ( środki publiczne). • Wydatki finansowane przez zwiększanie długu publicznego ograniczają możliwości rozwoju gospodarki – zmniejszając rozmiary inwestycji prywatnych. Spłata długu stanowi konieczność podniesienia obciążeń podatnikom bądź przyczynia się do zmniejszenia możliwości wydatków przyszłych okresów, a sama ewentualność zaciągania zobowiązań finansowych może powodować osłabienie dyscypliny finansowej.

Deficyt w przepisach ustawy o finansach publicznych Deficyt sektora finansów publicznych Wydatki publiczne > Dochody publiczne Deficyt budżetu państwa Wydatki BP > Dochody BP Deficyt budżetu środków europejskich DOCHODY WYDATKI BUDŻETU ŚRODKÓW EUROPEJSK ICH > BUDŻETU ŚRODKÓW EUROPEJSKI CH Dochody Wydatki 2016 Saldo 2016 314 mld zł 360 mld zł (-) 46 mld zł 39 mld zł 51 mld zł (-) 12 mld zł Budżety JST 213 mld zł 206 mld zł (+) 7 mld zł Sektor finansów publicznych 684 mld zł 731 mld zł (-) 47 mld zł Budżet państwa Budżet środków europejskich [3] Równowaga budżetowa 96

General Government deficit (as % of GDP) ( taken from: http: //ec. europa. eu/eurostat) [3] Równowaga budżetowa 97

Deficyt budżetowy w Polsce (Źródło : Sprawozdania z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, NIK 2001 -2015) [3] Równowaga budżetowa 98

Prawo Adolfa Wagnera (1892 r. ) „wzrost wydatków publicznych ma stały i trwały charakter w każdym państwie” Państwo neutralne Niewidzialna ręka rynku Czynniki polityczne • Model państwa • (nocny stróż – państwo opiekuńcze – państwo bezpieczeństwa socjalnego? ) Czynniki socjologiczne Państwo i obywatel = wrogowie Interwencjonizm państwa Podatki, stopy procentowe, wydatki rządowe • Zaangażowanie państwa • (omnipotencja czy leseferyzm? ) Państwo opiekuńcze Podatnik upodmiotowiony Czynniki historyczne • Uwarunkowania zewnętrzne • (koszty wojen, koszty przemian, zadłużenie publiczne) Czynniki ekonomiczne • Wizje przyszłości • (droga postępu czy autarkia? ) Państwo dobrobytu (welfare state, welfare mix) Jaki kapitał społeczny? Społeczna gospodarka rynkowa (trzecia droga? ) KONST 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. [3] Równowaga budżetowa 99

Saldo budżetu państwa 2016 = Obowiązkowe, przymusowe, stałe daniny publiczne oraz dochody majątkowe [3] Równowaga budżetowa Przychody budżetowe Dochody budżetowe (za: Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej za rok 2016, NIK) = Nadzwyczajne, gromadzone na podstawie umów: - kredyty - pożyczki - obligacje i bony skarbowe oraz wpływy z prywatyzacji 100

Jakie są potencjalne sposoby sfinansowania deficytu budżetowego: • Art. 113 u. f. p. • Art. 83 u. f. p. • Art. 76 w zw. z art. 6 u. f. p.

• ! Konsekwencją deficytu budżetowego jest występowanie długu publicznego, ponieważ trzy najpopularniejsze sposoby pokrywania deficytu polegają na zaciąganiu długów przez państwo: papiery wartościowe należy odkupić od inwestorów, a kredyty i pożyczki – zwrócić wierzycielom.

• ZASADA ZUPEŁNOŚCI / POWSZECHNOŚCI BUDŻETOWEJ jest to postulat, aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki jednostek sektora finansów publicznych (wszystkie dochody SFP mają trafiać do budżetu, a wszystkie wydatki SFP mają być finansowane z budżetu) • zasada ta nie jest jednakowo bezwzględnie przestrzegana w tzw. sferze budżetowej; są różne sposoby jej realizowania w praktyce; istnieje bowiem kilka metod tzw. budżetowania, czyli rozliczania się danych jednostek organizacyjnych sfery budżetowej z właściwym sobie budżetem: • budżetowanie brutto • budżetowanie netto

Praca domowa • 1. Zapoznać się z częścią tekstową projektu ustawy budżetowej na rok 2019. • 2. Normatywna definicja oraz praktyczna struktura Państwowego Długu Publicznego • 3. Skarbowe i oszczędnościowe papiery wartościowe • 3. Analiza obowiązujących na szczeblu budżetu państwa tzw. reguł fiskalnych ( w tym w szczególności procedury ostrożnościowosanacyjne oraz stabilizacyjna reguła wydatkowa)