Bu proje Avrupa Birlii tarafndan finanse edilmektedir This

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Enerji Verimliliğinde Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi için Teknik Destek Projesi 5. Eğitim: EV yatırımlarına ilişkin proje fizibilite değerlendirmesi Konu: EV projelerine yönelik yatırımların finansal analizie ilişkin esaslar 07 – 09 Temmuz 2020, Ankara 1. Gün

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV Yatırımlarına İlişkin Proje Fizibilite Değerlendirmesi Ankara, 07 – 09 Temmuz 2020 2

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union HEDEFLER ü Katılımcılar eğitimler tamamlandığında: ü EV yatırımlarının finansal analizini bağımsız bir şekilde gerçekleştirebilecek ve EV projelerine ilişkin yıllık enerji üretimi, maliyet ve gelir rakamlarını hesaplayabilecek; ü yatırım derecesi hesaplama, tahmin ve EV projelerinin analizine yönelik Excel tabanlı finansal araçları etkin bir şekilde kullanabilecek; ü EV projelerinin bankalarca kabul edilebilirliğini değerlendirebilecek duruma gelmelidir. 3

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 1. Gün EV PROJELERİNE YÖNELİK YATIRIMLARIN FİNANSAL ANALİZİNE İLİŞKİN ESASLAR 7 Temmuz 2020 4

Gündem Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 1. Gün - 7 Temmuz 2020 15. 15 EV projelerine yapılan yatırımların özellikleri EV projelerinde elde edilen gelirlerin kaynağı EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler EV yatırımlarına ilişkin süreç EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler Çay-Kahve Arası Tipik EV yatırımlarının finansal performansının gözden geçirilmesi Enerji maliyetinde doğrudan tasarruf sağlayan EV projeleri Örnek(ler): 1 – Isı talep eden bir endüstriyel süreçte farklı bir yakıt kullanılmaya başlanması 2 – Elektrik motorlarında değişken hızlı tahrik sistemlerinin kullanımı Öğle Yemeği Tipik EV yatırımlarının finansal performansının incelenmesi (devam) Doğrudan ve dolaylı olarak enerji maliyetinden tasarruf sağlayan EV projeleri Örnek(ler): 1 – Bir hizmet binasındaki aydınlatma sistemi (dolaylı etki) Çay-Kahve Arası EV’ye Yönelik Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi (ekonomik ve finansal bakış açısına göre) EV projelerine ilişkin ekonomik hesaplamaların yapılabilmesi için uygulamada MS Excel tablolarından yararlanılması 16. 30 Konunun Özetlenmesi ve Soru-Cevap Gün sonu 09. 30 11. 00 11. 20 12. 30 13. 30 15. 00 5

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerine yapılan yatırımların özellikleri • EV projelerinde elde edilen gelirlerin kaynağı • EV Projelerinin seküritizasyonu ve parasallaştırılması • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler 6

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Enerji Verimliliği Projesi • Prensipte, enerji verimliliğinin doğrulanabilir ve ölçülebilir bir şekilde iyileştirilmesine ve belirli bir hizmete ilişkin enerji tüketiminin doğrulanabilir ve ölçülebilir bir şekilde azaltılmasına yol açan tüm faaliyetler anlamındadır. Referans Enerji Kullanımı Yenileme Sonrası Enerji Kullanımı Referans Durumda ki Verimlilik Yenileme Sonrası Verimlilik Enerji Tasarrufu İyileştirilmiş Performans (Verimlilik) Performans (enerji kullanım oranı) Azalan Çalışma Saatleri Saat/yıl Yenileme Sonrası Çalışma Saatleri Referans Durumdak i Çalışma Saatleri 7

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Enerji Verimliliği Projesi Referans Enerji Kullanımı Referans Durumdaki Verimlilik Yenileme Sonrası Enerji Kullanımı Enerji Tasarrufu İyileştirilmiş Performans (Verimlilik) Performans (enerji kullanım oranı) Çalışma Saatlerine Azalma Saat/yıl Yenileme Sonrası Çalışma Saatleri Referans Durumdaki Çalışma Saatleri 8

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinde elde edilen gelirlerin kaynağı – Enerji maliyetinden tasarruf: kaçınılmış enerji kullanımının bir sonucudur; bu da kullanım süresine dayalı bir tarife sistemi kapsamında yük değişimine neden olur – Enerji dışı maliyetlerden tasarruf: süreç (imalat, veri işleme), ham madde, işletme ve bakım uygulama veya eylemleri, vb. faktörlerdeki değişikliklerin bir sonucudur. 9

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinde elde edilen gelirlerin kaynağı Kaçınılmış Enerji Kullanımı • Raporlama döneminde enerji kullanımında meydana gelen düşüş (tesis, raporlama dönemindeki işletme koşulları altında, ama referans durumun geçerli olduğu dönemdeymiş gibi teçhiz edilmiş ve işletilmiş olsaydı ortaya çıkacak olan enerji kullanımına kıyasla). Kaynak: IPMVP, Cilt 1, 2011 10

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kaçınılmış Enerji Kullanımı Referans Durumdaki Enerjinin Düzeltilmiş Hali Referans Durumdaki Enerji Üretim Artışı TASARRUF YA DA KAÇINILMIŞ ENERJİ KULLANIMI Raporlama Döneminde Ölçülen Enerji Referans Durumun Geçerli Olduğu Dönem Enerji Tasarruf Tedbirinin Uygulanması Raporlama Dönemi Zaman 11

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV Projelerinin seküritizasyonu ve parasallaştırılması – Bankalar, projeleri finanse edebilmek için genellikle bir çeşit güvence* talep ederler. – EV Projeleri maddi mallardan ya da varlıklardan (teminat) oluşmazlar ve finans kuruluşları bu projelerin parasallaştırılamayacağını düşünürler. – Bu nedenle, konvansiyonel finansman kurumları EV Projelerini finanse etme konusunda isteksiz olmuşlardır ve durum halen böyledir. 12

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV Projelerinin seküritizasyonu ve parasallaştırılması – Güvence: Bir taahhüdün yerine getirilmesinin ya da bir kredinin geri ödenmesinin garantisi olarak yatırılan veya teminat olarak gösterilen, ilgili yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde kaybedilecek olan şey. – Parasallaştırma: Bankacılık terminolojisinde, bir şeyi yasal ödeme aracına dönüştürme süreci. 13

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Enerji fiyatlarına ilişkin gelişmeler – Enerji tarifesi yapısı – Hava koşulları – “Üretim”in hızı ve/veya mevsimselliği – Bankalarca kabul edilebilirlik* 14

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Enerji fiyatlarına ilişkin gelişmeler • Enerji ucuz olsa yine de tasarruf etmek gerekir mi? • Enerji fiyatı yardımlar sonucunda belirlenen bir fiyat ise, bu, enerji fiyatının müşteri ve tüm vergi mükellefleri tarafından ödendiği anlamına gelir. • Serbest piyasadaki enerji fiyatları (üretimin marjinal maliyetinin yanı sıra yenilenmiş ya da artırılmış kurulu güç ile ilgili hükümler dikkate alınarak) adil fiyatlardır. • Enerji fiyatları yüksek olursa enerji tüketimi düşük olmaktadır. 15

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Enerji tarifesi yapısı • Son kullanımda EV’nin teşvik edilmesinde blok tarifeler etkili olabilmektedir (enerji fiyatının yeterince yüksek olması kaydıyla). • Enerji fiyatının yüksek olmadığı durumlarda sabit tarife, son kullanımda EV’nin teşvik edilmesinde etkili olmamaktadır. • Şu durumların teşvik edilmesinde kullanım süresine dayalı tarife etkili olabilmektedir: i) Son kullanımda EV (enerji fiyatı yeterince yüksekse); ve ii) arz yönlü EV. 16

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Hava koşulları • Hava koşulları, bina sakinlerinin enerji tüketimini en çok etkileyen değişkendir. • Soğuk iklimlerde ısıtma ihtiyacı, sıcak iklimlerde ise soğutma ihtiyacı yüksek olacaktır. • İklim koşullarının sertlik derecesi genellikle (ısıtma ya da soğutma için) Derece Gün şeklinde ifade edilir. • İklim ne kadar şiddetli olursa, ısıl davranışa dayalı olarak binada uygulanacak EV projesinin uygulanabilirliği o kadar yüksek olur. 17

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – “Üretim”in hızı ve/veya mevsimselliği • İmalat ya da hizmet süreçlerindeki enerji tüketimini en çok etkileyen değişken genellikle üretimdir. • Üretimin hızı ya da yoğunluğu ne kadar yüksekse ilgili sanayi tesisinde uygulanan EV projesinin uygulanabilirliği de o kadar yüksek olur. 18

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Bankalarca kabul edilebilirlik: Köklü finans kuruluşlarının bir projeyi makul bir faiz oranıyla finanse etmeye istekliliği anlamındadır. 19

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – Bankalarca kabul edilebilirlik: Konuyla ilgili belirli süreli tartışma 20

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen faktörler – EV projelerinin bankalarca kabul edilebilirlik seviyesi, aşağıdakilerin uygun şekilde belgelendirilmesi yoluyla artırılabilir: • Proje sonrasındaki enerji performansının değerlendirmesi • Enerji performansı Ölçüm ve Doğrulama Planı • Proje sonrasındaki enerji performansının değerlendirmesi (tasarruf tahmini/hesaplaması) • Enerji performansına ilişkin risklerin azaltılmasına yönelik plan • Başvuru sahibinin finansal açıdan kredi değerliliği 21

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • EV projelerinin yapılabilirliğini etkileyen ASI IN faktörler T IR F – EV projelerinin bankalarca kabul edilebilirlik İN Y E B seviyesi, aşağıdakilerin uygun şekilde A D N belgelendirilmesi yoluyla artırılabilir: I K K A • Proje sonrasındaki enerji performansının değerlendirmesi H R • Enerji performansı Ölçüm ve Doğrulama Planı A L U N • O Proje sonrasındaki enerji performansının değerlendirmesi K (tasarruf tahmini/hesaplaması) U B • Enerji performansına ilişkin risklerin azaltılmasına yönelik plan • Başvuru sahibinin finansal açıdan kredi değerliliği 22

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Enerji Verimliliği Yatırımlarına İlişkin Süreç • EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler 23

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • (Basit) Geri Ödeme Süresi [yıl] • Net Bugünkü Değer [para birimi] • İç Kârlılık Oranı [%] 24

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 25

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 26

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • (Basit) Geri Ödeme Süresi – Kabul Kuralı – Yatırılan sermayenin kendini geri ödemesi için gerekli süre, projenin faydalı ömründen kısaysa (yıl cinsinden), yatırımın kabul edilebilir olduğu düşünülür. – Alternatif yatırım projeleri arasında seçim yaparken, geri ödeme süresi kısa olanlar tercih edilir. – Bu teknik, ilk dönemlerde daha yüksek nakit girişi olan yatırım projelerini ayrıcalıklı kılmaktadır. 27

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 28

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • (Basit) Geri Ödeme Süresi - Kısıtlamalar – Tek başına ele alındığında, projenin uygulanabilirliği hakkında karar vermeye olanak sağlamaz; kıyaslama için temel teşkil edecek standart bir ömür belirlenmesi gerekir. – Geri ödeme süresinden sonraki nakit akışlarını hesaba katmaz. – Başlangıç yatırımının söz konusu olmadığı ya da tek olmadığı yatırımlarda bu parametrenin kullanılması zordur. 29

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • (Basit) Geri Ödeme Süresi - Avantajları – Geri ödeme süresi kolaylıkla hesaplanabilir. – Projenin taşıdığı riskin bir ölçüsü olarak değerlendirilebilir. Bir projenin ömrünün ileriki dönemlerinde gerçekleşen nakit akışları daha belirsiz olarak değerlendirildiğinden, geri ödeme süresi, proje nakit girişlerinin ne kadar kesin olduğunun bir göstergesidir. – Likidite sorunu yaşayan şirketler için, geri ödeme süresi kısa olan projelerin sıralanmasını sağlayan faydalı bir parametredir. 30

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) – Yatırımcıların ekonomik rasyonalitesi, yatırımların ekonomik uygulanabilirliğinin, ilgili harcama ve kârlılıkları da hesaba katarak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. – Bu harcama ve kârlar (diğer bir deyişle nakit akışları) farklı zamanlarda ortaya çıktığından, bunları hesaba katarken fırsat maliyetini (paranın zaman maliyeti) de dikkate almak gerekmektedir. – Bu anlamda, gelecekteki nakit akışlarının değeri, belirli bir belirsizlik düzeyinde ve yatırımcının algıladığı risk hesaba katılarak güncellenmelidir. 31

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 32

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) – NPV, yatırım maliyeti ile yatırımın kârlılığı arasındaki ilişkiyi doğrudan yansıtır. – Yatırımın kârlılığı, farklı zamanlarda ortaya çıkan nakit akışlarının toplanıp, elde edilen sonucun bugünkü değerine bakarak değerlendirilir. – Formülde, IC değerine ilişkin bir güncellemenin söz konusu olmadığı görülmektedir. Bunun anlamı, bu modelde IC’nin tamamının, bir maliyet kalemi olarak yatırımın en başında (t=0) ortaya çıktığıdır. – Eğer durum farklıysa ve masrafları farklı zamanlarda karşılamak gerekiyorsa, ilgili para çıkışlarının da para girişleri için gösterildiği şekilde güncellenmesi gerekir. 33

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) - Kabul Kuralı – NPV modeline göre, kâr (nakit girişleri) harcamalardan (nakit çıkışları) fazlaysa ilgili yatırım projesi uygulanmalıdır. – Diğer bir deyişle, bir yatırım projesi ancak NPV’si pozitifse uygulanmalıdır. Ancak o zaman yatırımcıların servetinde artışa sebep olabilir. 34

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) - Modelin esas aldığı temel görüşler 1. Güncelleme oranı sermayenin fırsat maliyetini yansıttığı için, NPV yatırımın piyasa fiyatını gösterir. NPV’nin pozitif olması, kuruluşun sermaye harcaması olarak ödeyeceği paranın, yatırım sayesinde elde edilecek değerden düşük olacağı anlamına gelir. 35

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) - Modelin esas aldığı temel görüşler 2. Yatırılan sermaye geri kazanılıp gelecekteki nakit akışlarının güncellenmiş değeri buna eklendiğinde yatırımcılar, farklı uygulamalarla elde edeceklerinden daha yüksek getiri elde edecektir ve böylelikle servet artışı sağlanmış olacaktır. 36

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) - Modelin esas aldığı temel görüşler 3. NPV’nin, başta güncelleme oranı olmak üzere pek çok faktöre bağlı olduğu görülmektedir. Verilen cebirsel ifadeye bakarak, yüksek güncelleme oranlarının (yatırımcının algıladığı risk daha yüksektir) düşük NPV’lere karşılık geldiğini görmek mümkündür. 37

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • Net Bugünkü Değer (NPV) - Kısıtlamalar – NPV’de yatırım ölçeği dikkate alınmaz. Örneğin, bir yatırım NPV’sinin 200, 1000 ya da 10000 birim para olması, yapılan yatırımın miktarı hakkında bir ipucu vermez. – NPV yönteminde, kuruluşun ya da yatırımcının karşılaştırmak istediği yatırımların ömürleri arasındaki farklara bakılmaz. 38

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • İç Kârlılık Oranı (IRR) – Bu yöntem de nakit akışlarının iskonto edilmesi prensibine dayanır. – IRR’yi hesaplamak için, NPV’yi sıfır yapacak güncelleme (veya kârlılık) oranını hesaplamakta kullanılan öngörülen nakit akışlarından yola çıkılır. – Burada tahmin edilmesi gereken, bilinmeyen parametre güncelleme oranı olup bu oran, projenin yatırımcılarına sağlayabileceği maksimum ödeme oranıdır. – Hangi yatırım projesinin seçileceğine yalnızca IRR’ye bakarak karar vermek, ancak karşılaştırma için bir zemin (ör. sermayenin fırsat maliyeti) mevcutsa anlamlı olur. 39

This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 40

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler 41

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • İç Kârlılık Oranı (IRR) - Kabul Kuralı – Bu modele istinaden bir yatırım projesinin kabul edilmesinin, IRR’nin, yatırımcının talep edeceği sermaye maliyetinden yüksek olabileceği anlamına gelir (k, NPV modelindeki gibidir). Kural Karar TIR > k Kabul TIR < k Ret TIR = k Fark etmez 42

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • İç Kârlılık Oranı (IRR) - Avantajları – Yüzde oranı şeklinde ifade edilir; yatırımın reel getirisini gösterir. – Basitçe, ilgili projenin yüzde olarak getirisi hakkında bilgi verir. Karar verme aşamasında, belirli bir sermaye oranı maliyetiyle karşılaştırılmalıdır. 43

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi - yaygın olarak kullanılan parametreler • İç Kârlılık Oranı (IRR) - Dezavantajları – Yatırım projesinin boyutu veya ölçeği ve faydalı ömrü hakkında bilgi vermez. – Bu model, proje ömrü boyunca elde edilecek nakit akışlarının tamamının aynı orandan (IRR üzerinden, ki bu çok mümkün görünmemektedir) yeniden yatırıma yönlendirileceği ön kabulüne dayanmaktadır. – NPV yöntemi ise, yeniden yatırımın daha gerçekçi ya da muhafazakâr bir oran (yatırımcıların talep ettiği sermaye maliyeti oranı) üzerinden gerçekleştirileceği ön kabulüne dayanmaktadır. – Hesaplama yinelemelere dayanır; otomatik hesaplama araçları gerektirir. 44

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler 45

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • • • Maliyet etkinliği Yaşam döngüsü maliyeti (LCC) CO 2 azaltım maliyeti Nihai enerji tüketimini azaltma potansiyeli Birincil enerji tüketimini azaltma potansiyeli 46

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • Maliyet etkinlik (daha önce ele alınmıştı) 47

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • Yaşam döngüsü maliyeti (LCC) LCC = başlangıç (öngörülen) sermaye maliyetleri + proje ömrü için öngörülen işletme maliyetleri + proje ömrü için öngörülen bakım maliyetleri + öngörülen sermaye yenileme maliyetleri + öngörülen bertaraf maliyetleri - öngörülen artık değer 48

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • Yaşam döngüsü maliyeti (LCC) Örnek: Akkor flamanlı ampul ile CFL ampul kıyaslaması 49

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • Yaşam döngüsü maliyeti (LCC) Adım 5. 6 Yaşam Döngüsü Maliyet Değerlendirme Tablosu Enerji Kullanımı: 5 Mali İskonto Oranı: Enerji Maliyeti: Seçenekler Yıllık Emek Maliyeti: Enerji Tüketimi (Yıllık) İlk Satın Alma Maliyeti Bir Yılda Gerekli Adet Birim Yenileme Zamanı: 1 Yıllık Bakım ve Onarım Maliyeti 2 Yıllık Enerji Maliyeti Beklenen Çalışma Ömrü Bertaraf Maliyeti 3 Yıllık Yenileme Maliyeti Hurda Değeri 4 Yaşam Döngüsü Maliyeti A) B) 1 Yıllık Bakım Onarım Maliyeti = (Emek maliyeti)(saat sayısı)(adet) 2 Yıllık Enerji Maliyeti = (Yıllık Enerji Tüketimi) (Enerji maliyeti/kwh) 3 Yıllık Yenileme Maliyeti = İlk Satın Alma Maliyeti/İşletim Ömrü (yıl) 4 Yaşam Döngüsü Maliyeti = Yıllık Bakım ve Onarım Maliyeti + Yıllık Enerji Maliyeti + Yıllık Yenileme Maliyeti - Hurda Değeri 5 Not: Paranın zaman değerini hesaba katmak için, yıllık maliyetler bugünkü değerine indirgenebilir. Hazırlayan: Hazırlandığı Tarih: 50

• Yaşam döngüsü maliyeti (LCC) Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Adım 5. 6 Örnek Yaşam Döngüsü Maliyet Değerlendirme Tablosu Enerji Kullanımı: Liahtina 5 Mali İskonto Oranı: Enerji Maliyeti: 0, 07 $/kwh Seçenekler A) 100 W Akkor flamanlı ampul B) 23 W Kompakt Floresan Lamba Enerji Tüketimi (Yıllık) Yıllık Bakım Maliyeti: 20$/sa Başlangıç Satın alma Maliyet Bir Yılda Gerekli Adet 4, 4 440 k. Wh 0, 79 $ (440/100)(1000)/ 1000 101 k. Wh 6, 00 $ (101/23)(1000)/ 10000 , 44 Birim Yenileme Zamanı: 10 dakika veya 0, 167 saat 1 Yıllık Bakım ve 2 Yıllık Enerji Onarım Maliyeti 14, 70 $ 30, 80 $ (, 167)(4, 4)(20) 1, 47 $ (, 167)(, 44)(20) (440)(, 07) 7, 07 $ (101)(, 07) Beklenen Çalışma Ömrü Bertaraf Maliyeti 1000 0 $ 10000 0 $ 3 Yıllık Yenileme Maliyeti 3, 48 $ ($0, 79)(4, 4) 2, 64 $ (6, 00$)(, 44) Hurda Değeri Yaşam Döngüsü Maliyeti 0 $ 48, 98 $ 0 $ 11, 18 $ A) B) 1 Yıllık Bakım Onarım Maliyeti = (Emek maliyeti)(saat sayısı)(adet) 2 Yıllık Enerji Maliyeti = (Yıllık Enerji Tüketimi) (Enerji maliyeti/kwh) 3 Yıllık Yenileme Maliyeti = İlk Satın Alma Maliyeti/İşletim Ömrü (yıl) 4 Yaşam Döngüsü Maliyeti = Yıllık Bakım ve Onarım Maliyeti + Yıllık Enerji Maliyeti + Yıllık Yenileme Maliyeti - Hurda Değeri 5 Not: Paranın zaman değerini hesaba katmak için, yıllık maliyetler bugünkü değerine indirgenebilir. Hazırlayan: Hazırlandığı Tarih: 51

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • CO 2 azaltım maliyeti [ $/ton kaçınılmış CO 2 ] 52

EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak • CO 2 azaltım potansiyeli kullanılan kriterler Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Gaz ünitesindeki CCS (karbon yakalama ve depolama) sisteminin yenilenmesi Kömür ünitesindeki CCS sisteminin yenilenmesi Demir-çelik ünitesine yeni CCS sistemi inşa edilmesi Azaltım maliyeti ICO 2 e başına € Düşük penetrasyonlu rüzgâr Fişe takılabilir hibrid arabalar Konut elektroniği Bozulmuş orman alanlarının ağaçlandırılması Konutlarda kullanılan cihazlar Yüksek Gerilim Alternatif Akım (YGAA) sisteminin yenilenmesi İşlenmiş toprakların ve kalıntıların yönetimi Yalıtımın yenilenmesi (konut) Tam hibrid arabalar Nükleer Çayırlık arazilerin ağaçlandırılması Bozulmuş arazilerin restorasyonu 2. nesil biyoyakıtlar Bina verimliliği, yeni inşaat Kömür ünitesine yeni CCS sistemi inşa edilmesi Elektrik santralinde biyokütlenin eş zamanlı yakımı Yoğun tarımsal dönüşümde azalma Yüksek penetrasyonlu rüzgâr Solar fotovoltaik Solar CSP (Konsantre Güneş Enerjisi) Atık geri dönüşümü Organik toprak restorasyonu Jeotermal Çayır alanlarının yönetimi Çayırlık arazilerin dönüşümünde azalma Azaltım potansiyeli Yıllık GICO 2 e Ormanlık arazilerin yakılarak tarlaya dönüştürülmesinde azalma Küçük hidroelektrik santraller 1. nesil biyoyakıtlar Çeltik Yönetimi Diğer sektörlerdeki verimlilik artışları Çöp gazından elde edilen elektrik Uçucu kül ile klinker ikamesi Tarlada nütrient yönetimi Motor sistemlerinin verimliliği Yalıtımın yenilenmesi (ticari) Akkor flamanlı ampulden LED ampule geçiş (konut) 53

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • Nihai enerji tüketimini azaltma potansiyeli [kaçınılan KWh ; $/kaçınılan KWh] 54

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerinin derecelendirilmesi ve seçilmesi - yaygın olarak kullanılan kriterler • Birincil enerji tüketimini azaltma potansiyeli [ TEP ; $/TEP ] 55

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Tipik EV yatırımlarının finansal performansının gözden geçirilmesi • Enerji maliyetinde doğrudan tasarruf sağlayan EV projeleri • Doğrudan ve dolaylı olarak enerji maliyetinden tasarruf sağlayan EV projeleri 56

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Enerji maliyetinde doğrudan tasarruf sağlayan EV projeleri Örnek(ler): 1 – Isı talep eden bir endüstriyel süreçte farklı bir yakıt kullanılmaya başlanması 2 – Elektrik motorlarında değişken hızlı tahrik sistemlerinin kullanımı 57

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ISI TALEP EDEN BİR ENDÜSTRİYEL SÜREÇTE FARKLI BİR YAKIT KULLANILMAYA BAŞLANMASI 58

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ISI TALEP EDEN BİR ENDÜSTRİYEL SÜREÇTE FARKLI BİR YAKIT KULLANILMAYA BAŞLANMASI Kazanın Değiştirilmesi Kazanın değiştirilmesi gerektiğine şu gerekçelerle karar verilebilir: • Isıl gücü fiili ihtiyaçlara uyarlama ihtiyacı. • Maliyetlerin aşağıdaki yollarla azaltılması: – Tüketimin şu yollarla optimize edilmesi: • Ekipmanın verimliliğinin artırılması • İlgili kalorifik değerin bir sonucu olarak yakıtın değiştirilmesi – Daha ucuz, yani daha düşük spesifik maliyetli bir yakıtın elde edilmesi – Daha az zorlu bakım müdahaleleri 59

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ISI TALEP EDEN BİR ENDÜSTRİYEL SÜREÇTE FARKLI BİR YAKIT KULLANILMAYA BAŞLANMASI Kazanın Değiştirilmesi Kazanın değiştirilmesi gerektiğine şu gerekçelerle karar verilebilir: • Dağıtım şebekesi üzerinden yakıtın daha kolay dağıtılması, böylelikle • depolama alanı ve maliyetinde azalma Enerji kaynağının mevcudiyeti ve kullanılabilirliği Kazan değiştirme ilgili uygulanabilirlik değerlendirmesinde, yakıt kullanılabilirliği ile ilgili tüm sonuçların yanı sıra, sanayi tesisinin nihai olarak genişlemesine yönelik planlar hesaba katılmalıdır. Bu analizde, tüm finansal faktörler ve mühendislik faktörleri dikkate alınmalıdır. 60

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi • Bu örnekte, (sıcak su üretiminde kullanılan) dizel yakıtlı kazanını doğal gazlı bir kazanla değiştirmek isteyen bir şirket söz konusu. • Sıcak su, yılın en soğuk aylarında fabrikanın iç ortamını ısıtma işlevine sahip kapalı devrede pompalanır. • Sıcak su devresi, artık farklı bir enerji kaynağına sahip olmasına rağmen, sıhhi sıcak su temin etmeye de hazırdır. 61

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi Bu değişiklik, aşağıdaki çalışmaların yapılmasını da içeren bir yatırıma işaret eder: • • • Mevcut kazanın devreden çıkarılması, kazanın çatıdan bir vinç vasıtasıyla çıkarılması ve çelik hurdalığına taşınması. Doğal gazın yakılması için, modülasyon tipinde bir börner ile tam olarak donatılmış, 550 k. W gücünde (ısıl güç) ve üçlü gaz bacası geçişli yeni bir sıcak su kazanının temini ve montajı. 2 inçlik bakır borulardan oluşan, tüm işlevleri ve emniyet aksesuarlarını içeren yeni bir doğal gaz şebekesinin kullanılması. 62

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi Bu değişiklik, aşağıdaki çalışmaların yapılmasını da içeren bir yatırıma işaret eder: • Paslanmaz çelikten yapılmış, 300 mm çapında, kontrol kapağı olan yeni bir bacanın tedariki ve montajı. • Yeni kazanın mevcut şebekelere mekanik ve elektrik bağlantıları. • Genel deneme ve testlerin yapılması. 63

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi Mevcut kazana ilişkin parametreler: Parametre Kazan Yakıt Dizel yakıt Yıllık tüketim 60. 000 litre Verimlilik %83 Yeni kazana ilişkin parametreler: Parametre Kazan Yakıt Doğal gaz Yatırım 207. 305 ₺ Verimlilik %94 64

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi Öngörülen tasarrufların belirlenmesine ilişkin parametreler: Parametre Yıllık dizel yakıt tüketimi Dizel yakıtın birim fiyatı Dizel yakıtın yıllık maliyeti Dizel yakıtlı kazanın verimliliği Dizel yakıtın kalorifik değeri Dizel yakıtın özgül ağırlığı Doğal gazın birim fiyatı (Serbest tüketici 3) Doğal gaz kazanının verimliliği Doğal gazın kalorifik değeri Doğal gazın özgül ağırlığı Kazan Birim 60. 000 51, 2 6, 45 387000 83 42800 -1, 022 0, 835 1924, 5 94 45100 1, 077 0, 8404 L TEP TRY/l TRY/yıl % KJ/Kg Kgoe/Kg Kg/l TRY/t % KJ/Kg Kgoe/Kg Kg/Nm 3 65

This project is funded by the European Union 66

This project is funded by the European Union 67

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 68

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 69

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 70

This project is funded by the European Union 71

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 72

This project is funded by the European Union 73

This project is funded by the European Union 74

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Kazanın Değiştirilmesi EKONOMİK PARAMETRELERİN BELİRLENMESİ • Elimizde hangi bilgiler var? • Hangi bilgilere ihtiyacımız var? 75

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 76

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Ekonomik ömür: 25 yıl k = %9 Bakım maliyetinden tasarruf = iki yılda bir 2400 TRY 77

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 78

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union 79

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI sf 231 80

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Değişken Hızlı Tahrik Sistemlerinin motor kontrolünde kullanılması, itici güç sistemlerinin performansında ve enerji tüketiminin azaltılmasında iyileştirmeler yapılması gereken zamanda aşamalı olarak yaygınlaşmıştır (ve teşvik edilmiştir). • Bu cihazların zamanla yük değişimi olan sistemlere (tipik örnekler: pompalar, vantilatörler ve kompresörler) ve kısma cihazları (sistemde basınç kaybına yol açar ve enerji israfına neden olur) kullanarak akış kontrolünün gerekli olduğu sistemlere uygulandığı düşünülmektedir. 81

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Değişken Hızlı Tahrik Sistemleri, indüksiyonlu motorların aşırı büyük olmasını engellemede de kullanılabilir (her ne kadar bu teknolojinin amacı bu olmasa da); bu sistemler verimliliği ve motorun nominal yükündeki güç faktörünü azaltmadan çıkış gücünü azaltır. 82

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Değişken Hızlı Tahrik Sistemlerinin Avantajları • %50’nin üzerinde enerji tasarrufu sağlayabilirler (ortalama oran %20 -25’tir). • Yüksek ve ani akımları ortadan kaldırarak başlatmanın/durdurmanın yumuşak bir şekilde yapılmasını sağlarlar. • Güç faktörünü artırırlar. • Motorların dayanım ömrünü artırırlar. • Geniş hız, tork ve güç aralıkları sağlarlar. • Mekanik parçalara daha az ihtiyaç duyduklarından, bakım maliyetleri daha düşüktür. • Verimlilikleri yaklaşık %95 -98’dir; yük azaldığında bu oranda çok hafif bir düşüş olur. 83

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Değişken Hızlı Tahrik Sistemlerinin Dezavantajları • Elektrik şebekesine ve motora harmonik üretirler; yakındaki diğer elektrikli cihazlarla elektromanyetik parazite yol açarlar; ve motorların çalışma sıcaklığını yükseltirler. Bu nedenle, eski v kötü durumdaki motorlarda Değişken Hızlı Tahrik Sistemleri uygulamak iyi bir seçenek olmayabilir. 84

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Uygulama çeşitleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: • Sabit tork yükleri (hızdan bağımsız) • Belirli başlatma ve durdurma hızı • Düşük enerji tasarrufu • Ekstrüderler, mikserler, taşıyıcılar. . . • Sabit güç yükleri • Hız, torkla ters orantılı olarak değişerek gücün sabit kalmasını sağlar. • Düşük enerji tasarrufu • Deliciler, kesiciler. . . 85

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Uygulama çeşitleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: • Değişken tork yükleri • Önemli derecede enerji tasarrufu - hızdaki küçük farklılıklar güçte önemli azalmalara neden olabilir. • Pompalar, vantilatörler ve kompresörler Pompa/vantilatör hızı Gerekli mekanik güç %100 %90 %73 %75 %42 %50 %13 86

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Uygulama çeşitleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: • Değişken tork yükleri (pompa ve vantilatör) BOMBA CENTRIFUGA VENTILADOR CENTRİFUGO CONTROLO POR ESTRANGULAMENTO Á SAÍDA CONTROLO POR VARIAÇAO DE VELOCIDADE PalÉnda mecánica requerida [X] Potencia mecanica requarida [%] CONTROLO POR PERUANA Á SAÍGA CONTROLO POR PÁS ORIENTÁVEIS A ENTRADA CONTROLO POR VARIAÇAO DE VELOCIDADE Caudal [%] 87

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • İtici güç sistemlerine yönelik olarak uygulanan EV amaçlı tedbirlerle elde edilmesi muhtemel enerji tasarruflarının kıyaslanması İtici güç sistemlerinde uygulanan EV tedbiri Muhtemel enerji tasarrufu Sistemin kurulumu ya da yenilenmesi Yüksek verimli motorlar %2 -8 Doğru boyutlar %1 -3 Kaliteli onarım %0, 5 -2 Değişken Hızlı Tahrik Sistemi %10 -50 Yüksek verimli iletim %2 -10 Sistemin işletilmesi ve bakımı Yağlama, ayarlama ve ince ayar %1 -5 88

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Kompresörün yaşam döngüsü maliyeti - maliyet dağılımı aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi olabilir: Enerji Yatırım İşletme /Bakım 89

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Kompresörün yaşam döngüsü maliyeti • Sistemin EV’de yapılacak herhangi bir optimizasyonun, sanayi tesisinin genel EV üzerinde önemli bir etkisi olabilir. • Sanayi tesislerinde, yükte/boşta ilkesine göre çalışan basınçlı hava sistemlerine sıkılıkla rastlanmaktadır. • EV genellikle düşüktür; boşta çalışma süresi arttıkça EV azalır. • Değişken Hızlı Tahrik Sistemi, enerji tüketimi açısından çeşitli avantajları beraberinde getirir çünkü değişken hızlı tahrik sistemine sahip bir kompresör kullanarak basınçlı hava üretilmesi sayesinde, boşta çalışma süreleri azalır. • Değişken Hızlı Tahrik Sistemi, şebekedeki hava basıncının daha istikrarlı olmasını da sağlar. 90

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Örnek • Bir sanayi tesisinde yapılan bir enerji etüdünün ardından, değişken hızlı tahrik sistemine sahip bir kompresör satın alınmıştır. • Bunun öncesindeki ve sonrasındaki enerji tüketimi izlenmiştir. • İzleme dönemi boyunca ihtiyaç duyulan basınçlı havada yalnızca küçük (ihmal edilebilir) farklar görülmüştür. • Elde edilen tasarrufların ağırlıklı ortalaması %32 olmuştur. 91

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Örnek Yükte/boşta iken 37 k. W Değişken hızlı tahrik sistemi ile 45 k. W 92

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • Örnek Tüketilen enerji [KWh/yıl] Tasarruf Önce Sonra [KWh/yıl] % [TRY/yıl] 160214 108363 51851 32, 4 30692 93

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI EKONOMİK PARAMETRELERİN BELİRLENMESİ • Elimizde hangi bilgiler var? • Hangi bilgilere ihtiyacımız var? 94

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI • • Değişken hızlı, 45 k. W’lık yeni bir kompresöre yapılan yatırım = 211194 TRY Elektriğin birim maliyeti = 59, 1934 kr/KWh 95

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI Ekonomik ömür: 25 yıl k = %9 Bakım maliyetinden tasarruf = iki yılda bir 2400 TRY 96

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI 97

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: ELEKTRİK MOTORLARINDA DEĞİŞKEN HIZLI TAHRİK SİSTEMLERİNİN KULLANIMI 98

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Doğrudan ve dolaylı olarak enerji maliyetinden tasarruf sağlayan EV projeleri Örnek(ler): 1 – Bir hizmet binasındaki aydınlatma sistemi (dolaylı etki) 99

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: BİR HİZMET BİNASINDAKİ AYDINLATMA SİSTEMİ • Sebep • Rakamlar • Değişiklik teklifleri • Uygulanabilirlik çalışması • Sonuç 100

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: BİR HİZMET BİNASINDAKİ AYDINLATMA SİSTEMİ Aydınlatma sisteminin yenilenmesi ihtiyacı hangi sebeple ortaya çıktı? • • AB Direktifinde öngörülen enerji performansını belgelendirme sistemi. Şirketin, Portugal Telecom Group’un iş süreçleri için birlikte çalıştığı bir şirket olması ve kabiliyetlerini ve profesyonelliğini Grubun diğer şirketlerine de göstermeye istekliliği. Portugal Telecom Group adlı şirketler grubunun üst yönetiminden gelen, enerji kaynaklarının daha iyi yönetilmesi ve karbon emisyonlarının azaltılması gerekliliğine atıfta bulunan Bilgi Notu. Grubun genel keşif maliyetlerinin önemli bir bölümünü temsil eden enerji maliyetleri. 101

Rakamlar Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: BİR HİZMET BİNASINDAKİ AYDINLATMA 1. Binaya İlişkin Enerji Göstergeleri 2. Kurulu Teknoloji > Yıllık tüketim [MWh / TEP] SİSTEMİ > Toplam: 2500 / 725 > Floresan tübüler lambalar > Ofis alanlarının aydınlatılması: 558 / Binaya 161, 7 ilişkin rakamlar: > Otoparkın aydınlatılması: 109 / 31, 6 > Alan [m 2] > Toplam: 19. 357 > Ofis alanı: 6. 800 > Teknik alan: 893 > Otopark alanı: 7. 433 > Enerji Verimliliği Endeksi [kgoe/m 2. yıl]: 37 > Ofis alanındaki tüketimin toplam elektrik tüketimine oranı: %22 > Ofis alanındaki ve otopark alanındaki (ortak alanlar hariç) tüketimin toplam elektrik tüketimine oranı: %27 > Manyetik balastlı (C sınıfı): İlk zamanlar faydalı oldukları düşünülmekteydi fakat günümüzde kullanılmamaktadırlar. > Manyetik balastlı lambalar etkisizdir; lambaların bozulmasını hızlandırmaktadır ve lambanın ömrünün sonunda ışık titremesine yol açmaktadır; > Takılı lambaların ortalama dayanma süresi 10. 000 saattir. 102

Rakamlar Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: BİR HİZMET BİNASINDAKİ AYDINLATMA 3. Aydınlatmaya yönelik kurulu güç 4. Lamba tüketimi SİSTEMİ > Binada gerçekleştirilecek görevler için > Yılda 120 adet yeni lamba takılması aşırı büyük aydınlatma sistemi Aynı gerekmektedir. Binaya ilişkin rakamlar: soruna işaret eden pek çok şikâyet söz konusuydu: fazla aydınlık, parlak. > > 4. 03 no’lu odada yapılan simülasyon çalışmalarında aşağıdaki ışık şiddeti değerleri elde edilmiştir: > Ortalama: 777 lux > Minimum: 288 lux > Maksimum: 1070 lux > Ortadan kaldırılması halinde maliyette bir azalmaya yol açmayacak, ancak bakım için ayrılan o kadar adam-saatin binadaki diğer iyileştirmelerde kullanılmasına yol açabilecek bir bakım çalışması söz konusudur. Bu değerler, ISO 8995 standardı - Çalışma alanlarının aydınlatılması Bölüm 1: İç çalışma alanları (elle yazma, bilgisayarla yazma, okuma, ver işleme görevleri için 500 lux). 103

Önerilen Değişiklik > Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Yapılması önerilen değişikliğin kapsamı şu şekildedir: > Mevcut aydınlatma armatürlerinden 1459’ünün (2 x 36 W kompakt - manyetik balastlı) sökülmesi > 161 (2 x 18 W kompakt - manyetik balastlı) aydınlatma armatürünün sökülmesi > 1278 yeni aydınlatma armatürü (3 X 14 W T 5 – elektronik balastlı A 2 sınıfı, veya A 2 ve A 1’in karması) takılması A 2 balastların verimliliği çok yüksektir; A 1 balastların verimliliği çok yüksektir ve otomatik olarak regüle edilebilirler (ör. doğal aydınlatma yoğunluğu aracılığıyla). > Asma tavanın, aydınlatma armatürlerinin yeni yerleşimine adapte edilmesi 104

Önerilen Değişiklik > Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Önerilen değişiklik, aşağıdaki varsayımlara dayanmaktadır: > Şirket, en azından aydınlatma sistemi yenilemesinin geri ödeme süresine eşit bir süre için E 28 no’lu binada faaliyet gösterecektir. > Şirket, bu iyileştirmeyi yapabilmek ve yatırımın %50’si oranında bir ortak finansman için mülk sahibinin onayını alacaktır. > Malzeme israfını (gerek kurulu gerekse stoktaki) önlemek amacıyla, değişiklik aşamalı bir şekilde yapılacaktır. > Binanın normal işleyişini etkilememek adına, çalışmalar akşamları ve hafta sonlarında yapılacaktır. > Yeni aydınlatma armatürlerinin/lambaların tedariki ve kurulumu hakkındaki şartlar, rekabetçi bir tedarik süreci kapsamında belirlenecektir. 105

Önerilen Değişiklik Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • Enerji maliyetinden tasarrufa ilişkin tahminler, aşağıdaki hususlar dikkate alınarak yapılmıştır: • Önerilen tedbir sayesinde elde edilen doğrudan enerji tasarrufu (yani aydınlatma sisteminde elde edilen tasarruf), şunları hesaba katarak hesaplanmıştır: • EV tedbiri alınmadan önceki ve alındıktan sonraki kurulu güç değerleri arasındaki fark; • Binanın aydınlatma sisteminin günlük ve yıllık tahmini çalışma saatleri; • 2017 Nisan ayında düşük voltajdaki elektrik fiyatı (kullanım zamanı tarifesi dönemleri için ağırlıklı ortalama). 106

Önerilen Değişiklik Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union • Enerji maliyetinden tasarrufa ilişkin tahminler, aşağıdaki hususlar dikkate alınarak yapılmıştır: • Dolaylı enerji tasarrufu (yani soğutulmuş su üretim ünitesinin, diğer bir deyişle soğutucunun daha az çalışması neticesinde elde edilen tasarruf) aşağıdaki hususları dikkate alarak hesaplanmıştır: • Önerilen tedbiri alınmadan önceki ve alındıktan sonraki, aydınlatmaya yönelik kurulu güç değerleri arasındaki fark. Tüm elektrik enerjisinin bina içinde ısıl enerjiye dönüştürüldüğü düşünülmektedir; • Soğutucunun verimlilik değeri (Aynı yıl içinde hazırlanan bir enerji etüt raporuna göre EV Oranı = 3, 6); • Soğutucunun yılda kaç saat çalışmaya programlandığı; • 2017 Nisan ayında orta voltajdaki elektrik fiyatı (kullanım zamanı tarifesi dönemleri için ağırlıklı ortalama). 107

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union ÖRNEK: BİR HİZMET BİNASINDAKİ AYDINLATMA SİSTEMİ EKONOMİK PARAMETRELERİN BELİRLENMESİ • Elimizde hangi bilgiler var? • Hangi bilgilere ihtiyacımız var? 108

SPP 1 Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union A 2 sınıfı balastlar Yıl 2017/2018/2019/2020/2021/2022/2023/2024/2025 111. 952, 8 0, 0 0, 0 Lambalar 0, 0 9. 009, 9 0, 0 Çevresel Değer 2. 798, 8 0, 0 881, 8 0, 0 Kurulum 25. 395, 0 0, 0 0, 0 TOPLAM 140. 146, 6 0, 0 9. 891, 7 0, 0 Tüketimde azalma - 15. 042, 8 15. 644, 5 16. 270, 3 16. 921, 1 17. 597, 9 18. 301, 9 19. 033, 9 Soğutucunun daha az çalışması neticesinde tüketimde meydana gelen azalma - 3. 704, 1 3. 852, 3 4. 006, 4 4. 166, 7 4. 333, 3 4. 506, 7 4. 686, 9 - 4. 690, 0 4. 877, 6 5. 072, 7 5. 275, 6 5. 486, 6 5. 706, 1 5. 934, 3 - 23. 436, 9 24. 374, 4 25. 349, 4 26. 363, 4 27. 417, 9 28. 514, 6 29. 655, 2 140. 146, 6 116. 709, 7 92. 335, 3 66. 985, 9 50. 514, 2 23. 096, 3 -5. 418, 3 -35. 073, 6 0 1 Lambalı aydınlatma armatürleri Yatırım [€] Tasarruf [€] Lamba tüketimi TOPLAM SPP 1 2 3 4 5 6 7 109

SPP 1 Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union A 2 sınıfı balastlar Yatırım harcaması 1 t IC Tüm nakit girişlerinin toplamı - ECF (1 -5) ECF t+1 PP 1 5 978087 885929 199004 5, 46 110

SPP 2 A 1 ve A 2 sınıfı balastlar Yıl 2017/2018/2019/2020/2021/2022/2023/2024/2025 129. 556, 8 0, 0 0, 0 0, 0 9. 009, 9 0, 0 2. 798, 8 0, 0 881, 8 0, 0 Kurulum 25. 395, 0 0, 0 0, 0 TOPLAM 157. 750, 6 0, 0 9. 891, 7 0, 0 - 14. 619, 1 15. 203, 8 15. 812, 0 16. 444, 5 17. 102, 2 17. 786, 3 18. 497, 8 - 3. 704, 1 3. 852, 3 4. 006, 4 4. 166, 7 4. 333, 3 4. 506, 7 4. 686, 9 - 4. 690, 0 4. 877, 6 - 23. 013, 2 23. 933, 7 24. 696, 0 25. 488, 7 26. 313, 2 27. 170, 6 28. 062, 3 157. 750, 6 134. 737, 4 110. 803, 7 86. 107, 7 70. 510, 7 44. 197, 6 17. 027, 0 -11. 035, 3 0 1 2 Lambalı aydınlatma armatürleri Yatırım [€] Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Lambalar Çevresel Değer Tüketimde azalma Tasarruf [€] Soğutucunun daha az çalışması neticesinde tüketimde meydana gelen azalma Lamba tüketimi TOPLAM SPP 2 3 4 5 6 7 111

SPP 2 A 1 ve A 2 sınıfı balastlar Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union Yatırım harcaması 2 t IC Tüm nakit girişlerinin toplamı - ECF (1 -5) ECF t+1 PP 1 6 1099680 1092406 206964 6, 04 112

NPV 1 NPV 2 Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union t k NPV 1 NPV 2 15 0, 09 620 007, 72 516 608, 88 113

IRR 1 IRR 2 Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union IRR 1 IRR 2 %18, 30 %16, 13 114

EV’ye Yönelik Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi (ekonomik ve finansal bakış açısına göre) • EV projelerine ilişkin ekonomik Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union hesaplamaların yapılabilmesi için uygulamada MS Excel tablolarından interaktif bir şekilde yararlanılması • Belirli değişkenlere duyarlılık analizi yapılması (EXCEL) 115

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union EV projelerine ilişkin ekonomik hesaplamaların yapılabilmesi için uygulamada MS Excel tablolarından interaktif bir şekilde yararlanılması • Aydınlatma sistemi 116

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir This project is funded by the European Union İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER bilgi. evced@enerji. gov. tr Bu yayın Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla NIRAS IC Sp. z o. o. sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.