BTKLERDE BRNCL VE KNCL BYME Birincil Byme Bitkinin
BİTKİLERDE BİRİNCİL VE İKİNCİL BÜYÜME
Birincil Büyüme: ► Bitkinin, uç meristemleri ile yeni dokular ve organlar meydana getirmesidir. ► Birincil büyüme ile bitkiler boyca uzar, yeni organlar meydana getirir. ► Birincil büyüme, tüm bitkilerde görülür.
İkincil Büyüme: ► Bitkinin, lateral meristemler ile enine kalınlaşması ve zaten var olan dokuların yanına yeni dokular meydana getirmesidir. ► Açık Tohumlu Bitkilerin hepsi ve Dikotil bitkilerin büyük bir bölümünde görülür.
Bir bitkide, birincil ve ikincil büyüme eş zamanlı olarak farklı bölgelerde gerçekleşebilir.
a) Kökün Birincil Büyümesi Kök ucu Meristemi Kökte birincil büyümeyi, kök ucu meristemi İle sağlanır.
3 Olgunlaşma Bölgesi 2 1 Uzama Bölgesi Bölünür Hücre Bölgesi Kökün büyüme ucu 3 bölgeye ayrılarak incelenir. Apikal Meristem Kök Şapkası
Korteks Stele Anahtar Epidermis Örtü Temel İletim Kök tüyü 3 temel meristem protoderm Olgunlaşma Bölgesi Uzama Bölgesi Temel Meristem Prokambiyum Apikal Meristem Büyüme Merkezi Kaliptra Bölünür Hücre Bölgesi
Bölünür Hücre Bölgesi: ► Hücreler durmadan bölünerek uca doğru ilerlediği bölgedir. ► Buradaki Meristem hücrelerinin önünde kaliptra(kök şapkası) bulunur.
Uzama Bölgesi ► Meristem hücrelerinin farklılaşmaya başladığı bölgedir. ► Bu bölgede hücreler uzunlamasına bölünmeye devam ederler. ► Bu sayede Büyüme ucunun uzamasını sağlarlar.
Olgunlaşma Bölgesi: ► Farklılaşmanın tamamlandığı bölgedir. ► Örtü, Temel ve iletim doku oluşturulur.
b) Kökün İkincil Büyümesi Kökte ikincil büyüme, vasküler kambiyum ve Mantar kambiyumu ile gerçekleşir.
Vasküler Kambiyumun faaliyetiyle ikincil ksilem ve ikincil floem meydana getirilir.
Korteks İkincil Floem Vasküler Kambiyum İkincil Ksilem
Epidermis Korteks Perisikl İkincil Floem Vasküler Kambiyum İkincil Ksilem
Vasküler kambiyum; dışarıya doğru ikincil floem’i, içeriye doğru ise ikincil ksilemi yapar. Bu içeriden gelen büyüme baskısı sonucu korteks ileriye doğru itilir.
Bu kalınlaşma sonucu en dışta bulunan epidermis parçalanır ve yerine peridermis meydana getirilir.
Periderm, suyu geçirmediği için ikincil büyümeye uğramış kökler su ve mineral emme özelliğini kaybeder. Bu kökler artık sadece bitkiyi toprağa bağlayıcı bir kazık görevi üstlenirler.
c) Gövdenin Birincil Büyümesi Gövdenin birincil büyümesi, tepe tomurcuğunun Faaliyetiyle gerçekleşir.
Nodyum
Birincil Büyüme nasıl gerçekleşir ? ► Tomurcuğun hemen altında bulunan internodyum bölgesi hücreleri hızlı bir şekilde bölünerek ve uzayarak, internodyumları uzatırlar.
İnternodyum
Bu sırada embriyonik yapraklar, farklılaşarak genç yapraklara dönüşmeye başlarlar.
İnternodyum
Yanal Tomurcukların uzamasıyla meydana gelmiş internodyumlar da dalları meydana getirir.
Gövde bu şekilde dallanırken, uç meristemleri aynı kökteki uç meristemleri gibi davranır.
Bölünür Hücreler Bölgesi Birincil Meristem Protoderm Temel Meristem Prokambiyum Uzama Bölgesi Farklılaşma Bölgesi Apikal Meristem Birincil Dokular Epidermis Temel Doku İletim Doku
Odunsu Bitkilerde, her büyüme mevsiminde birincil büyüme ile gövdelerin genç uzantılarını oluştururken, ikincil büyüme ile bitki yaşlı kısımlarını kalınlaştırır.
d) Gövdenin İkincil Büyümesi Gövdenin ikincil büyümesi, ikincil meristemler ile Gerçekleşir.
Gövdenin İkincil Büyümesi ► Çok yıllık bitkilerde görülür. ► (Dikotillerin çoğu ve açık tohumlular) ► Enine büyüme olarak gerçekleşir. § Enine büyümeyi vasküler kambiyum ve mantar kambiyumu sağlar.
Kökte olduğu gibi, gövdede de… ► Vasküler kambiyum; dışarıya doğru ikincil Floem’i, ► İçeriye doğru ise ikincil ksilem’i meydana getirir. ►
Peridermis ► Genişleyen gövde de, epidermis parçalanır. ► Parçalanan epidermis yerine periderm meydana getirilir. ► Dışarıdaki periderm hücreleri öldükçe, içeriden yeni mantar kambiyum’ları yapılır. ► Böylece İkincil floem’deki parankima hücrelerinde mantar kambiyumu üretilmeye başlanır.
Dış kabuk İç kabuk Ölü peridermler ve ölü birincil floem dış Odun kabuk yapısını oluşturur. Canlı ikincil floem ise iç kabuğu meydana Vasküler getirir. kambiyum
ODUN
Vasküler kambiyum’un dış kısmında kalan ikincil floem ve periderm kabuk olarak kabul edilir. Vasküler kambiyum’un iç kısmında kalan ksilem dokuları ise odun olarak kabul edilir.
Kabuk Odun
Yaş Halkaları ne anlama geliyor ?
Erken Odun ► Ilıman iklimde yaşayan ağaçlar ilkbaharın başlangıcından, sonbaharın başına kadar yeni ksilem boruları meydana getirir. ► Bu döneme “büyüme mevsimi” denir. ► Büyüme mevsimi sırasında yaz sonuna kadar üretilen ksilem tabakasına “erken odun” adı verilir.
Mantar Doku Mantar Kambiyumu İkincil Floem Vasküler Kambiyum KSİLEM Geç Odun Erken Odun ERKEN ODUN HÜCRELERİ Ksilem GENİŞTİRÇizgisi VE ÇEPERLERİ Floem İNCEDİR. KABUK
Geç Odun ► Yazın sonuna doğru, erken odunun hemen ardından bir de geç odun yapılır. ► Bu geç odun hücreleri küçüktür ve çeperleri kalındır.
Erken Odun Yıl lı kh alk a Geç Odun
Geç odun ÖZ Erken odun KABUK
Trakeidler Geç Odun Erken Odun
► Erken odun ile geç odun arasındaki geçişler belirgindir. Ve bir halka görünümü oluşturur.
Yıllık Büyüme Halkaları: ► Bir büyüme mevsimine ait erken odun ile ondan önceki büyüme mevsimine ait geç odun arasındaki geçiş çok belirgindir. ► Bu geçiş bölgeleri yıllık büyüme halkaları olarak kabul edilir.
Her bir halka bir büyüme mevsiminden Diğerine geçişi gösterir.
Canlı ve Cansız odun ► İkincil Gövde yapısında; ► İşlev gören ksilem dokusuna canlı odun; ► İşlev görmeyen ksilem dokusuna ise cansız odun adı verilir.
Canlı Odun Cansız Odun
Cansız Odun Canlı Odun
Cansız Odun: ► Taşıma işlevi yoktur. ► İç boşlukları kalloz, reçine gibi maddeler ile dolmuştur. ► Destek doku olarak işlev görür.
Canlı Odun: ► Su ve minerallerin taşındığı odun boruları bulunur. ► Gerçekte hücreleri cansızdır. ► Canlı adını almasının sebebi taşıma işini yerine getirmesinden dolayıdır.
Birincil Meristem Birincil Dokular Lateral Meristem İkincil Dokular Epidermis Protoderm İkinci Ksilem UÇ MERİSTEM Birincil Ksilem Prokambiyum Vasküler Kambiyum Birincil Floem Temel Meristem Temel Doku İkinci Floem Öz Korteks ODUN İç Kabuk Mantar Doku Mantar Kambiyumu Periderm Dış Kabuk KABUK
- Slides: 56